Ήταν τρομερό εκείνο το καλοκαίρι του ’43 όταν εισέβαλαν οι Γερμανοί στην Ήπειρο. Κατάκαψαν δεκάδες χωριά και σκότωσαν εκατοντάδες κατοίκους στο διάβα τους, για να υλοποιήσουν τον σχεδιασμό τους για «ασφαλή ζώνη», υπό το φόβο και πιθανής απόβασης των Συμμάχων στα παράλια. Η τρομοκρατική τους δράση συνεχίστηκε χωρίς σταματημό όλο το επόμενο διάστημα ως και το επόμενο καλοκαίρι και μέχρι που έφυγαν το ’44. Πάντα παρουσίαζαν διάφορες αφορμές, πάντα έβρισκαν «ενόχους», συνέχεια προσπαθούσαν να ενσπείρουν τη διχόνοια στους τοπικούς πληθυσμούς, για να δικαιολογήσουν τις επιθέσεις τους, διαρκώς όμως μεριμνούσαν για την ασφάλεια του στρατεύματός τους και την εμπέδωση της Κατοχής, την υλοποίηση δηλαδή του σχεδιασμού τους. Οι Ναζί στην Ελλάδα είχαν σχέδιο, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, είχαν σχέδιο, στόχους και πρακτικές υλοποίησης.

Από πού όμως αντλούσαν τέτοια δικαιώματα οι Γερμανοί κατακτητές; Από ποιο «δίκαιο» πηγάζει η εξόντωση του άμαχου πληθυσμού (τους οποίους ονόμαζαν «συμμορίτες» και «αντάρτες) και η ολοσχερής καταστροφή των χωριών; Από πουθενά. Έτσι προφανώς γίνεται στους πολέμους, λένε κάποιοι. Όμως μετά τον πόλεμο αποφάσισαν οι λαοί ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν ακριβώς τέτοια εγκλήματα, γι’ αυτό και διευρύνθηκαν οι έννοιες του μαζικού εγκλήματος ή της γενοκτονίας. Και υπό το πρίσμα και του σήμερα, μπορούμε να δούμε καλύτερα, με απόσταση τι έγινε στα ελληνικά χωριά.

Και είναι μόνο τα τελευταία χρόνια που αποκαλύπτεται όλο το δράμα εκείνων των μηνών, το μέγεθος όσων συνέβησαν. Είναι αξιοσημείωτο, ότι υπάρχουν χωριά που μόλις στις μέρες μας μιλάνε για το τι βίωσαν το 1943-44. 

Στην Ήπειρο, οι Ναζί διέπραξαν έγκλημα πολέμου κι ας λέει (αν λέει), ό,τι θέλει η νομολογία. Το ότι ήταν έγκλημα το αποδεικνύει η μνήμη όσων έζησαν τις καταστροφές στα χωριά, οι ίδιες οι καταγραφές των καταστροφών. Ακόμα και σήμερα χωριά του Ζαγορίου, του Πωγωνίου ή της Κόνιτσας δεν μπορούν να ορθοποδήσουν, να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες εκείνων των επιθέσεων.

Και μόνο ως έγκλημα πολέμου, ως μία βαθιά περιφρόνηση προς τη ζωή, αποτέλεσμα των «ιδεολογικών» και «πολιτικών» στόχων και σχεδίων που είχαν οι Ναζί, πρέπει να αντιμετωπιστεί το άγριο καλοκαίρι του ’43 στην Ήπειρο.

Μας κούρασαν και τα καλοκαίρια της κρίσης

Μας κούρασαν και τα καλοκαίρια της κρίσης. Τα μάθαμε πια. Στην αρχή είχαμε δει το πρόβλημα και είπαμε θα το αντιμετωπίσουμε. Σταδιακά όλοι αντιλήφθηκαν ότι δεν περισσεύουν χρήματα για διακοπές, έκαναν κινήσεις, ανταπέδωσαν με αλλαγές στον τρόπο ζωής, βρήκαν ένα νέο ρυθμό. 

Αλλά πέρασαν πολλά χρόνια μέσα στην κρίση, πολλά καλοκαίρια. Και δεν είναι μόνο τα χρήματα, είναι και η κούραση του να προσπαθείς να κάνεις μαγικά για να εξασφαλίσεις λίγες ώρες παραπάνω στη θάλασσα.

Όσοι δηλώνουν ότι δεν πάνε διακοπές πια, εννοούν ακριβώς ότι δεν έχουν τη δύναμη για τέτοια μαγικά.

Μακροπρόθεσμα αυτό θα αλλάξει τις συνήθειές μας πιο ριζικά. Είναι βέβαιο ότι το ελληνικό καλοκαίρι για τους Έλληνες δεν θα έχει αυτήν την αίσθηση της τρίμηνης σχεδόν σχόλης. Ήδη στις μεγάλες γιορτές και τα τριήμερα υπάρχει πια πολύς κόσμος που δουλεύει κανονικά. Το θετικό θα είναι να ξαναβρούμε και τον εαυτό μας μέσα από τέτοιες πιέσεις, έναν εαυτό που να μπορεί να χαρεί τον ήλιο, τη θάλασσα, το χωριό ή και την πόλη στην άδειά του, μέσα από τις δικές του επιλογές, και τη δική του ταυτότητα. Όσο γίνεται…

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr