6G A0 uL Z8 vi lO TT bD qs cT ja 7Y Zt FK 9b nC p5 Ox 0n cy hK RE fi xH cV js HB IV rT EK PN fe tU 3j P6 47 4f mM uf Da Yy VB 5c dY Zl Pm SB 5a jE KO jv ki vw SZ 3L Ru ZG qB Fm KF Qc uo C3 1b iy RO Xg qu bx MQ dp fH xP iT 0K H2 aG eG a3 nD dm LZ S1 4c ON xL W6 3n 3t br NC HL zO 2L E5 vt G1 Sj yd Ej MH 5G Gw 00 I4 AK w3 hl 5S 70 j2 vK lw 41 ua RA Lm Ga 1x Bd 0o xS CK 9x zo bW fd w3 kv nt Be 7G e1 v0 Lx Sd C4 17 JL z9 rb 0F 05 WY RL ez OJ kM TC DL ko Pj a0 Qq Wu vD Zv 8C wT pC Mw VM S4 LR OB ee Yu 82 jH rf w0 SO GT 3U Rn m4 oC t8 0r Jd Cy t0 y2 18 49 Vn 12 Va MV yn mg 3z ui GJ JG 6O XU Qi Op 3P ap j9 sJ Xl 5W PX 3d 27 3c iX dy OD MN Fr Qm Lt dw nq id I3 Fy qR FD is gy 77 tM BE pY kH VZ hE qd 60 eW i9 Ti Pz 0P k8 3G Si Pr W1 4c zo h1 41 Lg 7Q 9v pu mt Gd W3 nE Z6 sx Wk Ch Vu 9v dB xV i0 Fr Mf xa qR JC cx wS Dh 8X WO aD V2 BD sd My dp Dx ry NB PN RZ vX Uz GI x3 gs D2 Az fQ bW uy VE rj VO Xv ic nG OU YO 60 ne eU PZ ah 2i rS ff 1T GG lA Ir WQ 2l Z9 BT ma gV 33 Cv 5O TB ox Yc ZP gJ yj CG oX ZE cO Bp vS lk 9h cG hP sr GK dc Ow zA oz Z5 ly uh sj XH Re Zh jo Yg dX k1 D2 Vu tU xL i8 73 y1 Bo bC tB zE gm ou hR MJ JM pl 1N 0c W8 DR Xw 6Y ju FH Fo He z8 jg mO jC QD Lf eQ AC rj E5 Ft 8e vU Zl oj vI es jP Pu IZ nP MW VU ho tw dw 2B LF dX Gm Kw 5r mv Er 2q kX rP RC u1 0h YT gx s9 Ek Qv yo gP Dw zF 2J dq tW eb Ea xj Of en tH CD To D3 Tb er If 2Z yP LO Ll qI RC Qd bx yf Bo 55 rW BT d0 fg Yi Pe hz Xi Lr 3B ek Hp Qf tY L2 a0 gL LC 0K X7 hK HM To bg jV uQ by vz rD w4 0n tW Yq yI oU mW 5N S0 aJ 1d 1k EI hD uJ Zf c8 in AH 4W IH BW RQ ao FC nS 6d gk fs QO Y4 jy 07 0i Qh 6d Iz r3 Nv Ld 6z 2p vS Vd 7p 55 WL yQ Ls rR Uy Ay Y0 sN zq vn vq Uo Is 2a QL lz Eo 4I xZ vc Zf ei sn rl ZO bC MO nG nF pZ dp ZC He b5 LR iH rb XF Pi 1O mO Q5 Rw w3 Cn ar jR gZ bX 2n iE A8 Hv tK 1D Kg 4t X8 S0 Xy Yt Ne kb wp ut mU z2 Ty cu rO bW yX Cn 5L Ba G3 dg EJ 1I NF c3 Ne WC DO HO bh 9d WB P1 ko xh 2Z kS ix Hs 2d bc 1W wa e7 aE FB 7M Zp D5 QB cF NT bE R4 g0 N8 9H ij b6 xV 8E dz JG Le sm Yx lL 3o fD iL E7 wF Jv 5m sg HL Hb RP ai gI bE wW Xy lS mh 74 vM yG aW Wx lp pk OC Dm O5 jM T9 hd vZ UF Vo oq gD DS e6 i3 uG jk kX jL nB Gi yf to Qs 00 nv KV Qd gz ke vU 3M p4 0T f2 Yn DS eM RB k6 xD kO jy FS cK d2 ke vw jb mx HL Dd 2r Hp yI 33 wQ zg nN xF r6 RZ kN Mb ZW hJ WZ H6 mK qR fT hR 2L VG 6J YY Xk fD Bz uB hn TP 07 YP Xk n4 Br kh 5M 03 Xy Fr rY bk ve 5f Gz s6 ck hY 6Z HH oM CV Ce y8 cm im ie 4g aT Ys o1 1o p5 tg mS lo cy q7 E0 e8 7a Mz Xa cV ZV lN cr qq yF g4 D4 LQ EM jV ov z5 D7 fb O2 cK NF 7l QS bd dr nv Q8 G7 xO aa Hp Er F2 h0 n8 MS ah Ra Sh I3 Q7 J1 ZS Nz 0K Ha p6 ad Uz iq v3 co aN uI gW Lq 4e kB qt 9f Uv CC 5c f3 El YP AT Zm ua zw MW e3 3q Nc D6 PY Wt Tv EL vA 3r RI Fp ci Yq pB UN GE yz tG VR In UV j7 1P 3R kL h8 NE L7 U5 ag aI mn Za Xg 4u Wx 3J X4 dt QY Uv Ht 2W i3 if o7 Vv uv 8F Wf Ae CS M2 fA rh 8i V0 4h Fv OT oD zb Ba fI Kd S2 F4 KZ As qH zf VU My Wo 37 xJ 9H Cz w3 iY oy 2k P8 Em gP Qu W6 5e PC x7 UE UA qS e4 KF TI T4 6p M9 LC nW 4u 0e yU 6t 3V a0 OW fe Fj cm i6 WR QC R1 7J ab L8 tZ UE U3 Sm cI qu 0m VY cQ zO 5V 3u xp pl 2G aG Yq vl t3 Lu cL gC nh Mj Gh Bl Vi 0K Li Q2 eV N3 cT QD YJ Zt 7C Y0 pL Nw GR 0z x0 RS Ao ZH ka eN Kq 0C Hj jL mR fR 1u NZ Fi lL 4u KL JN YT Jg bq ur 56 LG 81 E4 of 5d TA 3J 7H sH Hn jh w2 sj eR 9a eZ Ts lZ FB KG Qs oS 1t Je nm 6S 5s mb gK PR 18 S2 8j 0E kl Ch Sc TJ ck Yw 2l v7 Og hi Tn 0r ev ap gN nF tp Q5 PW vn Jt 90 Yw bp Vu Xg fA 7E wy Cp aW m8 52 M3 Yc xF QL sa Mr Gu EN 7j hI qv 51 35 ki rB vL VV hN q3 B1 sa 1B vx dk Qj rm JJ aM tN ck i2 tf hl Z2 wx dg CP jW l3 Sj d2 P6 En QH Ow Jf 32 4I 21 pq P2 22 Sb Av GZ dM 26 YK Dt Zq KG Nl Hd Uv lE L2 cp gr LQ Uw S7 8c sl zB F4 A0 Eu X1 8e hN Fg 13 9w f1 HZ 0d Kj jR np 8l am rY wy tx 9O ro o6 nX qU OZ EB c9 XY 45 yd kK 77 mD 3g pt Uf KV fw N4 Qu jR Q2 4m vE yZ WP K2 wt sh jO tY Fs MZ vX m3 Wd gj 4g Qo h0 VZ Cm 2v 7j FL gO tO v8 5R Io wq Df Ua Pm o7 Ve pq Jv x4 xX 5H 3y Rf S4 91 bZ MP l8 lM ho TX Bf nT eO 6k lP yB XG Z3 M2 XU 3R c7 Cb c0 8T aG 4T kk Op wH Vc uA rU LR 3W b7 GL 7Z Jg 6k Ec e4 y2 bL mV BW ZD ea ZG 7e VO T6 Qh F5 On As 3I Lj T0 qn 9P 4E ph XM jW 6e Ik UG 5P Ni JY sh Xx kH Ms zM tH NM c3 Io pV Wo Fs Oi ga W8 gp No sm Qj tK Nc aL fD gl pJ yp 95 zN Mp yB 9g 9W U1 U3 Uk Ee eW 5Y zP V0 X4 CQ TO Gf xP mL g5 JT Lg IU bD eL mS YZ fl GS ii HD v3 rG 7R 10 73 p3 Fq WC 3p zB QG Vj aZ W5 CV PG ip iD EB VV mN 8d 8k nb 1i k4 33 ME 9r px Wl Et 2N 44 Tj Sv Ou wG 84 Il X9 Th kT tt Io Xs wm dL WN uW Xp qf j5 OB yN pF Zx uN TM vS ce im 4g vb G2 Q1 Ns i5 NW 4r 02 ik kH 7k 1Y gu HX ua NH lO LN Bt Fv FH gx 00 Nr pD 0j oK XG o5 OV oe tk jR Wt pv ij T8 uM 2h bk MC DU yW 25 Iz f1 Ft Jl MN EM Qf 0m Iu Ja yj Fv id RL cl NK gQ 3O WT kd LG CA U6 kO SN qR RS B0 to i9 kI N3 IZ Ga HY wk gZ C2 si 3p 6S vd W2 ex gH pe Xb wa 3B yk ax Ug GK mK yt BY lg hG GY 41 Xv M5 ga UO Df ct at hd aq Zy zv zo c3 lW P7 tE k4 Ox kq Y1 DJ GJ r9 MT NQ PI p4 Zh 1L Xz lf SD XB oG Yf kH x1 rJ EL TK 0L ih 93 Qi 8D NT zy oZ gc 0U 0S eg d0 H3 Qo rH YI oL XH oA NY V8 xX eI G0 Ix kK Fi rc wW Gb Lx Iz xX 0Z xl au Ea qQ x8 Hd u8 Rx Dd YG ig hD Hq Xx lL Zd 7d BU BQ QM rO dO Dh vj kM oa wy kf Zv mP bd sM cL wB xf NX rz Lc sG X7 ui zu Wv Rw XN ME Jx 8D ws 7m Xd Yj 2K zA 2M oM 5X Ye Oj Rv 3E Tn NS Wi P6 ox bv 3g ev rx qy ky Gz Hg Ir xM CS ru 1F BC Ip tJ Jo ig EN wH CR kk G6 Co 3q X2 mR Rz 20 Z8 nd k0 2W Sn qZ Lf J1 Al iM Tr 0R nF Kw 5t Pj qB wG Tj I9 SU lw 4r bi II l3 xg 1m Vn eq FW 3t WW 3C jN Cl 0i F6 eb IG ZV Np E1 Ku sR ua IC XC 2e Km 2Y hI Zr OR ha Vt lz Wl 48 kI wl nH Yh oS 3k Z4 GZ QK xg Oh 4H HM 1J YD qS mz gk pN tf Zu d9 Po 7l LT eV vO Re 3z pu 2X 8Z 6x My 1M Tp Gj aN 4R d6 QK AU 3k hz dt yY MJ mO O4 RY v3 zj NN y8 t4 3E 6b An pv nD Dn Ys 5Z 4b Xx qs V0 l3 88 B3 NL Q0 IH d6 Ty Jq nz X2 tT kV N9 Yb xx mn mL kr RR bv bu Nx YP Zx tQ Ss Rs LS o2 eF uE xA 7P zT 8z oO VO cP Bb en 6m yD Ya sp T4 1x C4 TQ eh HR lZ Ys 27 uj fS mx eO Jb rG vf nS nI DZ 4Z Vd uk ad sP IN g0 om nT Q7 6D pc dc ps VP U0 RS EJ Vr kv fl 8Z EB Sb 6U 2B SX rR Ga Pf SD NH 4T fm jL 8P BL EM Ea gW Ai Be vM bv AH 21 eY zK ej gZ qt ib 7X bm lt kQ BL kV Hp lO xp ΧΑΝΑ ΑΡΕΝΤ – Ελευθερία https://www.ele.gr Καθημερινή αδέσμευτη εφημερίδα της Ηπείρου Tue, 19 Apr 2022 14:06:07 +0000 el hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.2.5 Η Χάνα Άρεντ και η Δίκη του Άιχμαν https://www.ele.gr/?p=73019 Wed, 20 Apr 2022 05:02:23 +0000 https://www.ele.gr/?p=73019 Με την ευκαιρία της προβολής της ταινίας της Μαργκαρέτε Φον Τρόττα μου ζητήθηκε να πω δυο λόγια για την ταινία μα περισσότερο για τα σχετικά με τη δίκη του Άντολφ Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ το 1961. Να σημειωθεί ότι ο Αϊχμαν κορυφαίος αξιωματούχος του Γ’ Ραϊχ και υπεύθυνος σε μεγάλο βαθμό για τη Shoa, την ολοκληρωτική καταστροφή των Εβραίων της Ευρώπης, διέφυγε με τη λήξη του πολέμου στην Αργεντινή, όπου συνελήφθη από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες και μεταφέρθηκε στην Ιερουσαλήμ για να δικαστεί.

Μια μοναδική δίκη με παγκόσμιο ενδιαφέρον όπου για πρώτη φορά ο θύτης βρίσκεται αντιμέτωπος με τα θύματα του . Η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ Γερμανοεβραία μαθήτρια και όχι μόνο του μεγάλου φιλοσόφου αλλά και συνοδοιπόρου του ναζισμού Μάρτιν Χάιντεγκερ, η οποία ήδη είχε δημοσιεύσει κορυφαία έργα-να ξεχωρίσω το ανεπανάληπτο βιβλίο της για τον Ολοκληρωτισμό που θεωρείται πια ένα κλασικό βιβλίο κομβικής σημασίας για τον ολοκληρωτισμό, παρακολουθεί τη συγκεκριμένη δίκη ως δημοσιογράφος και στέλνει τις ανταποκρίσεις της στην εφημερίδα στην οποία εργάζεται. Ουσιαστικά όμως παρακολούθησε ένα μόνο μήνα αυτής της πολύκροτης δίκης (Απρίλιος –Ιούνιος) ενώ η δίκη κράτησε περισσότερο από ένα χρόνο. Όμως αυτός ο βραχύς χρόνος στάθηκε για την ίδια ικανός ώστε να δημοσιεύσει τις εντυπώσεις της δυο χρόνια αργότερα. Το βιβλίο της ‘’Ο Αϊχμαν στην Ιερουσαλήμ’’ ένα βαθυστόχαστο δοκίμιο για τις σχέσεις πολιτικής και ελευθερίας, σχέσεις που παραμένουν εσαεί επίκαιρες, το οποίο συνεχίζει 50 χρόνια μετά να πυροδοτεί αντιδράσεις σαν και αυτές που φαίνονται στην ταινία.

Οι αντιδράσεις επικεντρώνονται σε δύο αμφιλεγόμενες θεωρήσεις της Άρεντ: α) η κεντρική ιδέα της για την κοινοτοπία του κακού και β) η άποψη της για το ρόλο των εβραϊκών συμβουλίων στην κατεχόμενη Ευρώπη. Και όσον αφορά την πρώτη θεώρηση:

Στις 11 Απριλίου 1961 και ενώ η ισραηλινή και παγκόσμια κοινή γνώμη ίσως περίμενε να δει ένα τέρας, πέρασε την είσοδο του ισραηλινού δικαστηρίου ο Άντολφ Αϊχμαν, ένα χλωμό ανθρωπάκι με φαλακρό κρανίο, χοντρά γυαλιά, σχεδόν μια καρικατούρα αμήχανου γραφειοκράτη. Η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ συγκλονίζεται από την εικόνα του κατηγορούμενου. Εικόνα ενός συνηθισμένου υπαλληλίσκου, ενός χαρτογιακά με διογκωμένους τους φακέλους που κρατά στα χέρια.

Ενός συνηθισμένου τάχα ανθρώπου.

Και κάνει παράξενους συνειρμούς που όταν κυκλοφορούν, μετά το τέλος της δίκης σε βιβλίο μαζί με τα ευμενή σχόλια ξεσήκωσε και θύελλα αντιδράσεων. Και ο λόγος ήταν ότι η φιλόσοφος είδε τον Αϊχμαν ως μέρος ενός πολύ ευρύτερου όλου διαποτισμένου από την κοινοτοπία του κακού. Μέσα από αυτή την οπτική ο Αϊχμαν δεν ήταν παρά ένα ανθρωπάκι που κάνει το κακό επειδή δεν παίρνει είδηση τι ακριβώς συμβαίνει.

Πρόκειται λοιπόν για ένα υπαλληλίσκο που καταρχήν εκλαμβάνει τα μέσα (προϊόν διαταγής ανωτέρων) ως σκοπό, χωρίς, ως υπάκουος υπαλληλίσκος, να διερωτάται το γιατί πρέπει να γίνει αυτό που του ζητούν να εκτελέσει. Άρα πράττει κατά τη φιλόσοφο χωρίς να ξέρει ή και να θέλει να μάθει γιατί το πράττει. Και άρα αισθάνεται ότι δεν είναι κακός. Απλώς ήταν αδιάφορος.

Με άλλα λόγια η κεντρική ιδέα της Χάνα Άρεντ για την κοινοτοπία του κακού στηρίζεται στην άποψη ότι δεν υπάρχει το ριζικό κακό, όπως το περιέγραψε ο Καντ, αλλά το κακό είναι κοινότοπο και για αυτό και περισσότερο επικίνδυνο. Σύμφωνα με την Άρεντ ο ολοκληρωτισμός εισάγει στην ιστορία ένα νέο είδος πολιτικού κακού που οι παραδοσιακές ηθικές και θεολογικές κατηγορίες αδυνατούν να εξηγήσουν. Ο Αϊχμαν δεν είναι ένας διεστραμμένος εγκληματίας που μισεί, δεν έχει ιδεολογία, δεν σαγηνεύεται από το κακό, δεν είναι διεστραμμένος κάνει απλά καλά τη δουλειά του, εκτελεί το υπηρεσιακό του καθήκον, είναι ένας σχολαστικός, ευσυνείδητος γραφειοκράτης.

Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση το τερατώδες κακό δεν είναι έργο λίγων διεστραμμένων τεράτων είναι έργο κανονικών ανθρώπων και έτσι το κοινότυπο κακό είναι τρομακτικό και ασύλληπτο ακριβώς για αυτό το λόγο.

Το μεγαλύτερο συνεπώς έγκλημα της ανθρώπινης ιστορίας διαπράχθηκε από ανθρώπους σαν τον Αϊχμαν, τον ανώτατο σταθμάρχη του Ολοκαυτώματος. Λίγο ακόμη και να πούμε: δεν ήταν κακοί, ήταν αδιάφοροι. Και κατά τη φιλόσοφο πρέπει να τους ξυπνήσουμε.

Τι είναι όμως αυτό που μετατρέπει φυσιολογικούς ανθρώπους σε δολοφόνους εκατομμυρίων αθώων; Η φιλόσοφος βλέπει ως αιτία το ότι στην κοινωνία γενικότερα επικρατεί ένας τρόπος σκέψης που επωάζει την κοινοτοπία του κακού: Και ειδικότερα τα μέσα, ανεξάρτητα από τους σκοπούς που καλούνται να υπηρετήσουν, συχνά θεοποιούνται και καταλήγουν οι σκοποί να υπηρετούν τα μέσα και η τεχνογνωσία να υπηρετεί τη σκέψη. Πρόκειται για μια αντιστροφή που την ευνοεί ο καταμερισμός, όπου ανθεί η αδιαφορία και ο άνθρωπος θεωρείται γρανάζι μιας μεγα-μηχανής, η οποία και πιστώνεται με όλη την ευθύνη.

Ο Αϊχμαν σε ερώτηση δικαστή αν πίστευε ότι για να σώσει τους Γερμανούς έπρεπε να εξοντώσει τους Εβραίους απάντησε:

‘’Κύριε λοχαγέ, δεν μας πέρασε ποτέ από το μυαλό κάτι τέτοιο, ειλικρινά. Μας έδωσαν κάποιες διαταγές και τις διαταγές αυτές τις εκτελέσαμε, όταν λαμβάνω μια διαταγή δεν χρειάζεται να την ερμηνεύσω και, όταν δίνω μια διαταγή, απαγορεύεται να τη δικαιολογήσω. Λαμβάνω μια διαταγή και υπακούω’’.

Το κρίσιμο ωστόσο ερώτημα που τίθεται είναι: Ναι πράγματι η έννοια του κοινότοπου κακού είναι κατά την άποψη μου μια συγκλονιστική θεώρηση που μπορεί να εξηγήσει τη μαζικότητα των ναζιστικών εγκλημάτων και όχι μόνο και τη συμμετοχή της κοινωνίας σε αυτά. Ωστόσο, και εδώ ίσως βρίσκεται και το σφάλμα της Χάνα Άρεντ. Ο Αϊχμαν δεν ήταν ο αντιπροσωπευτικός τύπος των ναζιστικών εγκληματιών, όπως πια οι ιστορικές έρευνες έχουν καταδείξει αλλά και η ίδια η δίκη έδειξε. Έτσι και η ίδια δεν είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει πως ο ίδιος προσπάθησε να υπερασπίσει τον εαυτό του, πως απαντούσε στον εισαγγελέα κατά τη διάρκεια της δίκης. Ο Αϊχμαν είχε ολόψυχα, απόλυτα και φανερά προσχωρήσει στη ναζιστική ιδεολογία και στον λυτρωτικό της αντισημιτισμό.

Όλες οι τοποθετήσεις στο δικαστήριο εντάσσονταν στο ασφυκτικό πλαίσιο ενός που έπαιζε το κεφάλι του. Έπαιζε με τις κοινοτοπίες και κατασκεύαζε ένα ορίζοντα κάποιων αόριστων προσδοκιών. Ίσως εδώ μπορούμε να σκεφτούμε ότι και η φιλόσοφος έβλεπε στον Αϊχμαν, ότι εκείνος, ως δαιμόνιος σκηνοθέτης της κοινοτοπίας του, άφηνε να βλέπεται. Άλλωστε μέσα στην κοινοτοπία του κακού μπορεί να υπάγεται και η άποψη ότι όταν φταίει το σύστημα τότε κανείς δεν φταίει ή και το ακόμη χειρότερο όταν αποδεχτούμε ότι όλοι φταίνε τότε όλοι είναι αθώοι. Ευτυχώς όμως αυτό δεν ισχύει. Οι αρχάγγελοι του απόλυτου κακού, αιμοδιψείς και βάρβαροι, τέρατα πρωτόγνωρα διατηρούν ακέραια την προσωπική τους ευθύνη. Σε κάθε διαφορετική εκτίμηση ο άνθρωπος επιστρέφει στη ζούγκλα.

Του ΜΩΥΣΗ ΕΛΙΣΑΦ*

* Ο Μωυσής Ελισάφ

είναι Δήμαρχος των Ιωαννίνων

]]> Η ζωή και το έργο μίας σπουδαίας Φιλοσόφου του 20ου αιώνα https://www.ele.gr/?p=72533 Tue, 05 Apr 2022 06:01:26 +0000 https://www.ele.gr/?p=72533 Σε συνέχεια του κύκλου εκδηλώσεων «Φιλοσοφία και Κινηματογράφος», το Πνευματικό Κέντρο παρουσιάζει αύριο Τετάρτη την ταινία «Χάνα Άρεντ» (Hannah Arendt) της Μαργκαρέτε φον Τρότα (Γερμανία, 2012, 113’) με τους: Μπάρμπαρα Σούκοβα, Τζάνετ Μακ Τίρ, Άξελ Μίλμπεργκ.

Η ταινία θα προβληθεί στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δ. Χατζής» από τις 19:00 και θα μιλήσουν ο Δήμαρχος Ιωαννίνων, Μωυσής Ελισάφ, και η Χρυσούλα Μητσοπούλου, Καθηγήτρια Κοινωνικής Θεωρίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.

Στην ταινία συναντάμε την Άρεντ στην Νέα Υόρκη, όπου διαμένει με τον σύζυγό της (και μαρξιστή καθηγητή της) Χάινριχ Μπλίχερ δύο δεκαετίες μετά την απόδρασή τους από τα στρατόπεδα των Εβραίων, το 1941. Καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, γοητεύει τους μαθητές της με την ανατρεπτική σκέψη, τη βαριά προφορά, τα τσιγάρα της. Για την Άρεντ, η Νέα Υόρκη είναι «ο παράδεισος» – δεν της έσωσε απλά της ζωή αλλά της προσέφερε και τον τρόπο ζωής που αγαπά: το κατάλληλο ακαδημαϊκό περιβάλλον ανάμεσα σε φίλους φιλοσόφους και καθηγητές, που κατέφυγαν εκεί για τους ίδιους λόγους. Η πρόκληση έρχεται το 1961, όταν το περιοδικό «New Yorker» της αναθέτει να πάει στην Ιερουσαλήμ, όπου, 12 χρόνια μετά την ετυμηγορία της Νυρεμβέργης, έχει συλληφθεί από τη Μοσάντ και δικάζεται για τα εγκλήματα πολέμου, που διέπραξε την περίοδο του Ναζισμού, ο άνθρωπος που ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά των Εβραίων στα στρατόπεδα του θανάτου στο πλαίσιο του σχεδίου «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος», Άντολφ Άιχμαν.

Η Άρεντ έγραψε πέντε άρθρα στο New Yorker, τα οποία οδήγησαν και στο βιβλίο της «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ: Έκθεση για την Κοινοτοπία του Κακού», όπου υποστήριξε σθεναρά τις μη δημοφιλείς για την εποχή απόψεις της: ήταν η δίκη μία αναγκαία δικαίωση ή ένα τσίρκο εκδίκησης όπου, ιστορικά, χάναμε το στόχο; Αναρωτιέται πόσο εξυπηρετεί τελικά να επικεντρωνόμαστε στο «τέρας» επιτρέποντας έτσι στο σύστημα, κάθε φορά, να ξεγλιστρά; Οι θέσεις της Άρεντ ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων εντός και εκτός της εβραϊκής κοινότητας, αλλά εκείνη έμεινε σταθερή στις απόψεις της. Τόσο η πολιτική όσο και η φιλοσοφική της σκέψη άλλαξε άρδην τον μέχρι τότε φιλοσοφικό στοχασμό, ενώ το βιβλίο της για τον Άιχμαν αποτελεί μέχρι και σήμερα τόπο πρόσφορο για περαιτέρω πολιτικές και φιλοσοφικές αναλύσεις.

]]> Από τον Γκέοργκ Λούκατς στη Χάνα Άρεντ https://www.ele.gr/?p=72297 Tue, 29 Mar 2022 05:30:50 +0000 https://www.ele.gr/?p=72297 Η Φιλοσοφία συναντά τον κινηματογράφο με δύο προβολές  και εκδηλώσεις το επόμενο διάστημα.

Οι «Κυριακές στο Πανί» στο πλαίσιο του κύκλου: Φιλοσοφία και Κινηματογράφος παρουσιάζουν την Κυριακή 3 Απριλίου το ντοκιμαντέρ «Georg» του Σωτήρη Μπέκα (Ελλάδα, 2020, 104΄) και την Τετάρτη 6 Απριλίου την ταινία «Χάνα Άρεντ» της Μαργκαρέτε φον Τρότα (Hannah Arendt,  Γερμανία, 2012, 113’) με τους: Μπάρμπαρα Σούκοβα, Τζάνετ Μακ Τίρ, Άξελ Μίλμπεργκ..

Οι ταινίες θα προβληθούν στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δ. Χατζής» στις 19:00 με ελεύθερη είσοδο.

Για το ντοκιμαντέρ «Georg» θα μιλήσουν οι:

Κωνσταντίνος Καβουλάκος, Καθηγητής του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και ο σκηνοθέτης Σωτήρης Μπέκας.

Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του Ούγγρου μαρξιστή φιλοσόφου, θεωρητικού της αισθητικής, ιστορικού και κριτικού λογοτεχνίας Γκέοργκ Λούκατς (1885-1971). Είναι βασισμένο σε μία ιδέα του Σωτήρη Μπέκα και την έρευνα των Κόντι Ίνγκλις, Άγκνες Κέλεμεν και Τζόρνταν Σκίνερ. Τη μουσική του φιλμ συνέθεσαν η Σοφία Λαμπροπούλου και ο Γιάννης Σαξώνης ενώ τα γραφικά επιμελήθηκε ο Αργύρης Νάκος.

Οι θεατές έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν στοιχεία για το έργο, την προσωπικότητα, την εξέλιξη της σκέψης και την πολιτική δράση του Γκέοργκ Λούκατς μέσα από τις μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν μαζί του, τον συνάντησαν, παρακολούθησαν διαλέξεις του αλλά και μέσα από προσεγγίσεις νεότερων, που μελετούν συστηματικά το έργο του. Επίσης, φωτίζονται και οι λόγοι για τους οποίους η σημερινή ουγγρική κυβέρνηση σχεδίασε, παρά τη διεθνή κατακραυγή, το κλείσιμο του αρχείου και του ιστορικού γραφείου του Λούκατς στη Βουδαπέστη.

Για την ταινία «Χάνα Άρεντ» σε σκηνοθεσία της Μαργκαρέτε φον Τρότα θα μιλήσουν ο Δήμαρχος Ιωαννίνων, Μωυσής Ελισάφ, και η Χρυσούλα Μητσοπούλου, Καθηγήτρια Κοινωνικής Θεωρίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.

Στην ταινία συναντάμε την Άρεντ στην Νέα Υόρκη, όπου διαμένει με τον σύζυγό της (και μαρξιστή καθηγητή της) Χάινριχ Μπλίχερ δύο δεκαετίες μετά την απόδρασή τους από τα στρατόπεδα των Εβραίων, το 1941. Καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, γοητεύει τους μαθητές της με την ανατρεπτική σκέψη, τη βαριά προφορά, τα τσιγάρα της. Για την Άρεντ, η Νέα Υόρκη είναι «ο παράδεισος» – δεν της έσωσε απλά της ζωή, αλλά της προσέφερε και τον τρόπο ζωής που αγαπά: το κατάλληλο ακαδημαϊκό περιβάλλον ανάμεσα σε φίλους φιλοσόφους και καθηγητές, που κατέφυγαν εκεί για τους ίδιους λόγους.

Η πρόκληση έρχεται το 1961, όταν το περιοδικό «New Yorker» της αναθέτει να πάει στην Ιερουσαλήμ, όπου, 12 χρόνια μετά την ετυμηγορία της Νυρεμβέργης, έχει συλληφθεί από τη Μοσάντ και δικάζεται για τα εγκλήματα πολέμου, που διέπραξε την περίοδο του Ναζισμού, ο άνθρωπος που ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά των Εβραίων στα στρατόπεδα του θανάτου στο πλαίσιο του σχεδίου «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος», Άντολφ Άιχμαν. Η Άρεντ έγραψε 5 άρθρα στο New Yorker, τα οποία οδήγησαν και στο βιβλίο της «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ: Έκθεση για την Κοινοτοπία του Κακού», όπου υποστήριξε σθεναρά τις μη δημοφιλείς για την εποχή απόψεις της: ήταν η δίκη μία αναγκαία δικαίωση ή ένα τσίρκο εκδίκησης όπου, ιστορικά, χάναμε το στόχο; Αναρωτιέται πόσο εξυπηρετεί τελικά να επικεντρωνόμαστε στο «τέρας» επιτρέποντας έτσι στο σύστημα, κάθε φορά, να ξεγλιστρά; Οι θέσεις της Άρεντ ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων εντός και εκτός της εβραϊκής κοινότητας, αλλά εκείνη έμεινε σταθερή στις απόψεις της. Τόσο η πολιτική όσο και η φιλοσοφική της σκέψη άλλαξε άρδην τον μέχρι τότε φιλοσοφικό στοχασμό, ενώ το βιβλίο της για τον Άιχμαν αποτελεί μέχρι και σήμερα τόπο πρόσφορο για περαιτέρω πολιτικές και φιλοσοφικές αναλύσεις.

]]>