Η δύσκολη σχέση πολιτισμού και εξωστρέφειας

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Δήμος Ιωαννιτών έχει επενδύσει χρήματα αλλά κυρίως διάθεση και δημιουργικό πνεύμα στον πολιτισμό. Η ανακοίνωση οργανωμένων πρωτοβουλιών, η αξιοποίηση και αναβάθμιση των υποδομών, οι συνέργειες, όλα δείχνουν ότι έχει ψηλά στην ατζέντα του την πολιτιστική έκφραση. Και δεν μπορεί κάποιος εύκολα να εγείρει αντιρρήσεις σε κάτι τέτοιο.

Σε δύο τουλάχιστον ευκαιρίες, με το φεστιβάλ Ιτς Καλέ και το φεστιβάλ αρχαίου δράματος, που ανακοινώθηκε χτες, έγιναν αναφορές από τη δημοτική αρχή και στο συνδυασμό του πολιτισμού με την εξωστρέφεια της πόλης. Σωστό είναι κι αυτό: Διεθνώς η ταυτότητα μιας πόλης και η αναγνωρισιμότητά της περνάει πια κι από το πολιτιστικό της στίγμα. Επίσης, καταγράφεται και ένα ρεύμα πολιτιστικού τουρισμού. Και παλιότερα άλλωστε τα Γιάννενα δέχτηκαν επισκέψεις σε μεγάλες συναυλίες. Όπως και δοκίμασαν αρκετούς θεσμούς και δράσεις.

Εδώ όμως χρειάζεται να μπουν και μερικοί αστερίσκοι.

Ο πρώτος είναι ότι ο πολιτισμός από μόνος του δεν φέρνει την εξωστρέφεια και τον τουρισμό. Μπορεί να γίνει συγκυριακά, αλλά μακροπρόθεσμα δεν φτάνει. Αυτό που ξεχωρίζει μια πόλη είναι η πολιτιστική της ταυτότητα, το πώς καταγράφει και βιώνει στην ταυτότητά της τον πολιτισμό και την ευρύτερη πολιτισμική δημιουργία. Για να περάσεις από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις στην πολιτιστική ταυτότητα, πρέπει πρώτα να έχεις καλλιεργήσει βαθύτερες συνδέσεις της ίδιας της πόλης με τον πολιτισμό. Κι αυτό είναι δύσκολο και απαιτεί χρόνο και οικονομικές επενδύσεις. Γι’ αυτό και χρειάζεται πολύ μεγάλο και διαρκές ενδιαφέρον για την τοπική παραγωγή πολιτισμού, για την ανάπτυξη τοπικών δημιουργικών δυνάμεων. Τότε μόνο δένει η πόλη με τον πολιτισμό και με όρους διάρκειας.

Ο δεύτερος αστερίσκος, είναι η αλληλεπίδραση της πολιτιστικής δημιουργίας με την εξωστρέφεια και τον τουρισμό. Αν είναι η ανάγκη προσέλκυσης επισκεπτών που καθορίζει το εγχείρημα- και είναι εύλογο να το καθορίζει αφού κάθε διοργάνωση πρέπει να είναι βιώσιμη- τότε ενδέχεται σταδιακά να περιορίζονται οι επιλογές και να μειώνεται σε βάθος χρόνου το δημιουργικό τμήμα υπέρ του εμπορικού. Για παράδειγμα πώς θα βρει χώρο η πρωτοπορία, το ιδιαίτερο και το πρωτότυπο, στην πολιτιστική δημιουργία, αν κοστίζει πολύ, δεν φέρνει θεατές ή δεν γίνεται εύκολα αποδεκτό σε μία δεδομένη συγκυρία από τις πλειοψηφίες;

Με τέτοια ερωτήματα πρέπει σταδιακά να αναμετρηθεί η δημοτική αρχή αν θέλει οι θεσμοί της να διαρκέσουν στο χρόνο και να αφήσουν το στίγμα τους στο γίγνεσθαι του τόπου. 

Εκφραζόμαστε σαν να είμαστε καταπιεσμένοι

Θα έρθει κάποτε ο καιρός που οι άνθρωποι θα σταματήσουν να εκφράζονται τόσο πολύ στο δημόσιο χώρο, όπως γίνεται σήμερα με τα social media; Το ερώτημα δεν έχει να κάνει τόσο με την έκφραση- υπέρ της οποίας τοποθετούμαι καθαρά- όσο με το πόσο εύκολη έχει γίνει. Και είναι το μέσο που οδηγεί στην έκφραση; Μάλλον, γιατί πριν από την εποχή των social media δεν το είχαμε το φαινόμενο.

Το ότι μπορείς να «μιλήσεις» με το πάτημα ενός κουμπιού σε αρκετό κόσμο, ή ότι έχεις την ψευδαίσθηση τουλάχιστον ότι απευθύνεσαι σε ένα κάποιο ακροατήριο, είναι όντως ένα φαινόμενο που δεν μπορούμε να το χωνέψουμε εύκολα. Ποιος να μας το έλεγε πριν από κάποια χρόνια…

Αυτή η ευκολία έβγαλε από μέσα μας τον πιο επικοινωνιακό εαυτό μας. Θέλουμε να μιλήσουμε, να συνομιλήσουμε, να εκφραστούμε, να πούμε τη γνώμη μας, να δειχτούμε και να μας δουν, όπως και να δούμε τις ζωές των άλλων. Και δεν είναι ελληνικό το φαινόμενο, αλλά παγκόσμιο, άρα πατάει πάνω σε βαθύτερες ανάγκες.

Απλώς στην Ελλάδα νομίζουμε ότι υπάρχει κάποιος καλά προστατευμένος ιδιωτικός χώρος στο Δίκτυο και όσα λέμε, δεν πρέπει να γίνονται και σημείο κριτικής από άλλους «γιατί δεν τους πέφτει λόγος». Μόνο που τους πέφτει όσο πέφτει και σε εμάς. Κι επειδή το χρησιμοποιούμε το μέσο σαν να ήμασταν καταπιεσμένοι επί χρόνια, γίνεται το έλα να δεις. Και τελικά μάλλον αυτό είναι και το πρόβλημα: Λειτουργούμε σαν να είμαστε καταπιεσμένοι. Μπορεί και να είμαστε όντως…

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr