Ανοιχτή υπόθεση οι απώλειες της Κατοχής

Υπάρχουν πολλά μελανά σημεία στις συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής στη χώρα μας τα οποία ακόμα συζητάμε γιατί δεν γνωρίζουμε τις διαστάσεις τους και το πόσο βαθιά επηρέασαν τους ανθρώπους. Οι απώλειες των αμάχων για παράδειγμα που είναι τεράστιο ζήτημα γιατί άφησε τους ντόπιους πληθυσμούς μέσα στην ερημιά της απώλειας. Ή οι οικονομικές ζημιές, οι συνέπειες στην παραγωγή που πυροδότησαν τη φτώχεια και την υποανάπτυξη με σημάδια ακόμα και σήμερα.

Στο Ζαγόρι θέτουν και ένα ακόμα ζήτημα, την καταστροφή της αρχιτεκτονικής παράδοσης του τόπου. Γιατί όταν καις όλα τα κτίρια ενός χωριού, αυτό που αφήνεις πίσω σου δεν είναι μόνο η καταστροφή αλλά το κενό, μια μαύρη τρύπα πολιτιστικής κληρονομιάς. Μοιάζει ίσως πολυτέλεια μπροστά στις ανθρώπινες απώλειες, αλλά υπό το πρίσμα το σημερινό, δεν είναι απώλεια και το ότι δεν έχουμε εκείνα τα τρομερά σπίτια στα Ζαγοροχώρια, που τόσο θαυμάζονται παγκόσμια σήμερα;

Είναι βέβαια γνωστότερη η ιστορία με τις κλεμμένες από τους Ναζί αρχαιότητες και ο αγώνας που δόθηκε στην Αθήνα κυρίως αλλά και αλλού να γλυτώσουν πολύτιμα αρχαία των μουσείων μας. Ακόμα και στο Χόλιγουντ έχει φτάσει δε και το θέμα με ταινίες για τις κλοπές σε πίνακες ζωγραφικής και τεκμήρια μεγάλων μουσείων πόλεων της Ευρώπης. Όπως υπάρχει και η άλλη πλευρά ακόμα ακόμα με τις γερμανικές πόλεις που ισοπεδώθηκαν από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς χάνοντας πολύτιμα στοιχεία του παρελθόντος τους.

Πάντως, περιπτώσεις σαν την απώλεια μέρους της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ζαγορίου, έρχονται και συμπληρώνουν την εικόνα μιας ανοιχτής υπόθεσης για όσα συνέβησαν τη δεκαετία του ’40. Και τολμούμε να ισχυριστούμε ότι η συζήτηση αυτή δεν βαίνει προς το τέλος της επειδή πέρασαν πολλά χρόνια, αλλά ίσως και τώρα να ξεκινάει. Με νέους όρους, νέα οπτική αλλά και με όλο και πιο αποσαφηνισμένα όρια για το τι σημαίνει απώλεια.

Το μοτίβο του αφελούς θύματος στις κωμωδίες

Ένα από τα μοτίβα του Τζέρι Λιούις που έφυγε από κοντά μας προ ημερών, ήταν να κάνει τον χαζό, τον αφελή. Ο ήρωάς του δεν πιάνονταν, δεν τον λάμβαναν υπόψη γιατί δεν είχε τα χαρακτηριστικά της κυριαρχίας και έμοιαζε πολύ αφελής ώστε να τον υπολογίσεις. Στο τέλος όμως ήταν αυτός που κέρδιζε και ενίοτε έπαιρνε και το κορίτσι.

Χαζοί άνθρωποι βέβαια δεν υπάρχουν ή μάλλον δεν υπάρχουν εκεί που τους θέλουν τα κοινωνικά στερεότυπα. Δεν είναι χαζός ο αγαθός άνθρωπος που βλέπει με καλοσύνη τους πάντες και προτάσσει τον καλό λόγο πριν από την υστερόβουλη σκέψη. Ούτε εκείνος που δεν έχει τις δεξιότητες να παράγει χρήμα και εξουσία σαν μηχανή, να πατάει επί αδίκων για να τα καταφέρνει και να εθίζεται στην περιφρόνηση και την απώθηση του μειονεκτικού, του αδυνάμου, του άλλου.

Αντίθετα είναι χαζός εκείνος που νομίζει ότι τα κατάφερε κι ας μην τον αγαπά κανένας κι ας μην πίνει κανένας ένα κρασί στο όνομά του, ας μην περισσεύει καμία σκέψη συμπάθειας για την ύπαρξή του. Και βέβαια κι εκείνος που ξεχνά τη ματαιότητα της ζωής και του προορισμού που έχουμε όλοι μας. Να κάνεις, να ράνεις, και να νομίζεις ότι θα μείνεις αιώνια νέος και αθάνατος. Τι αφέλεια.

Γι’ αυτό και καμιά φορά οι κωμικοί ηθοποιοί γίνονται πολύ δημοφιλείς. Γιατί πίσω από τα αστεία τους και τα ευτράπελα που τους συμβαίνουν, όλοι καταλαβαίνουν ότι διακυβεύονται σημαντικότερα, όπως το να ζεις αγαπώντας τον εαυτό σου και τιμώντας την ύπαρξή σου μέσα στον κόσμο. Και είναι καλό να παίρνεις και λίγο το αίμα σου πίσω πότε πότε, έστω και σε μία ταινία.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr