Οι ανοιχτές πόλεις επιβιώνουν πλέον

Δεν χρειαζόταν να φτάσει στην Ιαπωνία ο Δήμαρχος για να αναφερθεί στις ανοιχτές πόλεις και τις προκλήσεις των καιρών. Τα έχει ξαναπεί και από πιο κοντινά μέρη. Και είναι μία αναφορά χρήσιμη, που όντως μας βάζει να σκεφτούμε για το μέλλον της πόλης μας. 

Δεν είναι και τόσο απλή ή ανώδυνη η αναφορά στις «ανοιχτές πόλεις». Καταλαβαίνουμε όλοι τις δυσκολίες που έχει αυτό το άνοιγμα. Αμέσως αμέσως το μυαλό μας μπορεί να πάει για παράδειγμα στο προσφυγικό, στο οποίο οι ελληνικές πόλεις δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται ακόμα. Τα Γιάννενα έδειξαν από την αρχή μία τάση να αναμετρηθούν με αυτήν την πρόκληση, προσπαθώντας να ανοίξουν μια γέφυρα με τους πρόσφυγες. Καθόλου αυτονόητο για άλλες πόλεις.

Αλλά ας πούμε ότι το προσφυγικό είναι ένα θέμα συγκυρίας- αν και αμφιβάλλουμε ότι μπορεί να λυθεί έτσι όπως συμπεριφέρονται οι μεγάλες δυνάμεις σε πολλά σημεία του πλανήτη. Οι πόλεις μας, με λίγους ή πολλούς πρόσφυγες και μετανάστες, πάλι θα βρεθούν μπροστά στο δίλημμα του συγχρονισμού με τους καιρούς. Και οι καιροί δείχνουν προς την κατεύθυνση του ανοίγματος, αναγκαστικά ή μη. Δεν μπορείς να κλειστείς στα δικά σου σύνορα, στα δικά σου όρια και να περιμένεις να προοδεύσεις.

Γιατί; Γιατί το ίδιο το χρήμα αφενός κινείται πια εκτός συνόρων και δεν μπορείς να στήσεις μία τοπική οικονομία χωρίς αυτό το χρήμα, τις επενδύσεις όπως τις λέμε πια. Αλλά και γιατί οι πιο δυναμικοί άνθρωποι, τα πιο καλά και δημιουργικά μυαλά στην αγορά, την τέχνη, ή τις κοινωνικές δεξιότητες, τείνουν να συγκεντρώνονται εκεί που μπορούν να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους. Οι παλιές πόλεις που στήνονταν γύρω από τοπικά δίκτυα εξουσίας, την κίνηση εντός ορίων της οικονομίας και με τις συγγενικές ή φιλικές σχέσεις να κυριαρχούν στη διοίκηση, φθείρονται πια αν δεν είναι παρελθόν.

Το πώς θα γίνουμε τώρα μια ανοιχτή πόλη, θέλει άλλη συζήτηση, στην οποία είμαστε μάλλον στην αρχή και χωρίς επαρκές ακόμα σχέδιο. 

Χειροποίητες εφορμήσεις του διαφορετικού

Αφορμές όπως οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Χειροτεχνίας, μας θυμίζουν πόσο σημαντικές έννοιες, αλλά και υλικότητες περικλείει η λέξη χειροτεχνία, μία λέξη όμορφη από μόνη της. Γιατί δεν είναι γενικώς ωραίο ένα ρούχο που φτιάχνεται από μαλλί. Είναι ωραία η διαδικασία παραγωγής του, η σκέψη γύρω από αυτό, η χρήση του στο τέλος.

Και το ωραίο δεν είναι ένα αδιόρατο σχέδιο αισθητικής, αλλά μία χειροπιαστή χειρονομία (πόσες λέξεις φτιάξαμε για τα χέρια μας) που μας γειώνει με τον κύκλο της φύσης και τη ζωή που συνταιριάζεται με το χρόνο, το περιβάλλον, τις μικρές ανθρώπινες ανάγκες.

Αυτός ο κύκλος της ζωής που αναδείκνυε τα ανθρώπινα δημιουργήματα, άλλα ως προϊόντα χρήσης κι άλλα ως δημιουργήματα τέχνης, συχνά με τα όρια μεταξύ των δύο να μπερδεύονται, ίσως να μην μπορεί πια να κυριαρχήσει. Η υλική δύναμη του βιομηχανοποιούμενου τρόπου ζωής είναι τεράστια. Όμως υπάρχει ακόμα χώρος και για άλλους τρόπους ζωής όπως και ευκαιρίες για υπομνήσεις του διαφορετικού, σαν να ανοίγεις κάθε μέρα κι ένα άλλο παράθυρο στη ζωή.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr