Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει κάποιος με το αυτοκίνητο; Παντού, μοιάζει να είναι η εύλογη απάντηση. Ζούμε σε μία περίεργη αντίφαση: Από τη μία ψάχνουμε, αναζητούμε χρόνο και ευκαιρίες για όσο περισσότερες δράσεις φυσικής ζωής (περπάτημα, τρέξιμο, ορειβασία κλπ) κι από την άλλη δεν κάνουμε τίποτα, δεν πάμε πουθενά χωρίς αυτοκίνητο. Για την ακρίβεια, χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο, για να φτάσουμε ως εκεί που θα αρχίσουμε την πεζοπορία.

Η αντίφαση πηγάζει από τη σύγκρουση διαφορετικών μοντέλων ζωής, τόσο μεταξύ παλιών και νέων, όσο και μεταξύ των ατομικών μας προσδοκιών και των ευρύτερων συνολικών μεταβολών στην οικονομία και την κοινωνία. Κι αυτό είναι εντέλει και το νόημα των συζητήσεων που πιάνουμε με διάφορες αφορμές της συγκυρίας όπως στις μέρες μας με την Κλιματική Αλλαγή. 

Ας παραδεχθούμε κατ’ αρχάς ότι δεν μπορεί να υπάρξει εύκολα επιστροφή σε ένα παρελθόν μικρότερης κατανάλωσης και ανάπτυξης. Δεν γίνεται για παράδειγμα να καταστρέψουμε τα αυτοκίνητα που παρήχθησαν. Αλλά δεν είναι εύκολο να μειωθεί και η σύγχρονη παραγωγή οχημάτων, αν δεν κερδίσει πόντους η μαζική μετακίνηση στις πόλεις με μέσα συγκοινωνίας ή οι εναλλακτικοί τρόπο (ποδήλατο κ.α).

Σε ένα δεύτερο, πιο υψηλό επίπεδο, ο άνθρωπος έχει κατοικήσει πια τις άκρες του πλανήτη, κάτι που σημαίνει ότι απαιτούνται πλέον δρόμοι και μέσα μεταφοράς. Η ανάγκη δημιουργείται από την αγορά, με σημαντικότερη αυτήν την ενέργειας- αλλιώς δεν θα υπήρχε λόγος να ζουν τόσοι πολλοί στην Αλάσκα πχ- αλλά εντέλει δεν μπορεί να παραβλέψει και τις προσωπικές ανάγκες των κατοίκων. Για να το δούμε κι αλλιώς, ακόμα και ο πιο απομακρυσμένος κτηνοτρόφος στην Πίνδο χρειάζεται έναν δρόμο κι ένα αυτοκίνητο, όπως και η κοινωνία με τη σειρά της, χρειάζεται το σπάνιο γάλα που παράγει το κοπάδι του.

Με το παράδειγμα των δρόμων και των αυτοκινήτων αναδύεται καλύτερα το βασικότερο πρόβλημα που βρίσκεται πιο πίσω: Τη σύγκρουση των αναπτυξιακών μοντέλων που στηρίζονται στη μεγιστοποίηση της παραγωγής και της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και της ατομικής επιδίωξης για έναν οικολογικό και υγιεινό τρόπο ζωής και προσωπική ευτυχία. Η σύγκρουση αυτή δεν μπορεί παρά να πρέπει στο τέλος να υπολογίσει και να ρυθμίσει θέματα όπως αυτά της χρήσης της ενέργειας, της ηθικής και οικολογικής διαχείρισης του φυσικού πλούτου και των αξιών των ανθρώπινων κοινωνιών, της κατανάλωσης. 

Με αναφορές πάντα σε πλανητικό επίπεδο, γιατί δεν νοείται ευημερία και δίκαιο που απολαμβάνουν μόνο μερικές υποσύνολα της κοινωνίας, που κρατάνε για τον εαυτό τους τον όρο «προηγμένες κοινωνίες», ζώντας στην πλάτη των άλλων.   Ίσως εκεί να βρίσκεται και το πεδίο ανάδειξης μίας νέας πολιτικής που να μπορέσει να αντιμετωπίσει την κρίση των δημοκρατιών και της υποχώρησης των πολιτικών ιδεών όπως τις γνωρίσαμε στον 20ο αιώνα. 

Από την Επίδαυρο στη Δωδώνη

Παράσταση στην Επίδαυρο, 2 Αυγούστου για τον «Ορέστη». Οικογενειακά, για την κοινή εμπειρία, με προσωπικό πάντα ενδιαφέρον για το πώς λειτουργεί ένα τέτοιο μνημείο μέσα σε ένα σύγχρονο πολιτιστικό γεγονός και πώς αλλάζει και το ίδιο μέσα στο χρόνο και τις περιστάσεις (για τον πολύ καλό «Ορέστη» του Γιάννη Αναστασάκη θα τα πούμε πριν έρθει στη Δωδώνη στις 22 Αυγούστου).

Σύγκριση και με το δικό μας αρχαίο θέατρο της Δωδώνης την Κυριακή που μας πέρασε με την «Ελένη» του Ρίτσου διά χειρός Αβδελιώδη. Σύγκριση της διαδικασίας προσέγγισης του χώρου, της πρόσληψης από τον θεατή, της εμπειρίας.

Το θέατρο προϋποθέτει μια προετοιμασία σε ατομικό επίπεδο. Μόνο και μόνο τουλάχιστον για να μπορέσεις να αποβάλλεις από πάνω σου την καθημερινότητα, για να υποδεχτείς το έργο και την παράσταση. Η διαδρομή μέσα στον αρχαιολογικό χώρο από το αυτοκίνητο που παρκάρεις ως τη θέση σου, είναι ο σύγχρονος τρόπος μύησης στην θεατρική εμπειρία και πρέπει να την αξιοποιούμε. Και στην Επίδαυρο, η παλιά διαδρομή και στη Δωδώνη με το νέο μονοπάτι, δίνεται η ευκαιρία.

Η Επίδαυρος είναι σαν να συνομιλεί με τον ιστορικό χρόνο και τόπο, σαν όντως ο στόλος του Μενέλαου να έχει πιάσει εκεί κοντά στο λιμάνι του Ναυπλίου. Η Δωδώνη είναι σαν να συνομιλεί με τον αρχέγονο χρόνο και τόπο με τη συνέργεια του ανοιχτού τοπίου πίσω από τη σκηνή και πάνω προς τον νυχτερινό ουρανό που προχθές σηματοδοτούνταν κι από έναν κραταιό Άρη.

Συμπέρασμα δεν υπάρχει. Ο δρόμος του θεάτρου δεν είναι παρά ο υποκειμενικός δρόμος προς την αυτογνωσία. Και είναι ευτύχημα που υπάρχουν αρχαία θέατρα που αντηχούν διαχρονικά τις αγωνίες των ανθρώπων σαν εμάς. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr