Την σφραγίδα ελλήνων ερευνητών από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων φέρει η μεγαλύτερη παγκοσμίως γενετική μελέτη, σε δείγμα 1 εκατομμυρίου ατόμων, που ανακάλυψε περισσότερα από 500 νέα γονίδια, που ρυθμίζουν την υψηλή αρτηριακή πίεση.
Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Genetics έγινε σε συνεργασία των ερευνητών του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ερευνητών του Queen Mary University London και του Imperial College London.
Πρόκειται ουσιαστικά για τη συνέχεια της πρώτης μελέτης για τον εντοπισμό των «ύποπτων» γονιδίων, που ευθύνονται για την εμφάνιση υψηλής αρτηριακής πίεσης στον άνθρωπο και η οποία είχε φέρει για πρώτη φορά στο φως, τις πρώτες εκατοντάδες των ένοχων γονιδίων. Η έρευνα συνεχίστηκε με την εξέταση DNA σε δείγμα 1 εκατομμυρίου ατόμων(!) και όπως τόνισε, μιλώντας στο ITV ο επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Ευάγγελος Ευαγγέλου, υπάρχει πλέον πολύ μεγαλύτερη βεβαιότητα για τον εντοπισμό και την αποκρυπτογράφηση των «ένοχων» γονιδίων για την αρτηριακή πίεση.
«Αυτή είναι η πιο σημαντική ερευνητική προσπάθεια ερμηνείας του γενετικού υποβάθρου της αρτηριακή πίεσης μέχρι σήμερα. Γνωρίζουμε πλέον ότι υπάρχουν περισσότερα από 1.000 γενετικά σήματα που επηρεάζουν την αρτηριακή μας πίεση. Αυτό μας παρέχει πολλές νέες ιδέες για το πώς ρυθμίζεται η αρτηριακή πίεση και μας παρέχει νέες ευκαιρίες για μελλοντική ανάπτυξη φαρμάκων.
Με τις νέες πληροφορίες μπορούμε να υπολογίσουμε το γενετικό κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει υψηλή αρτηριακή πίεση στο μέλλον. Εφαρμόζοντας ιατρική ακριβείας, οι γιατροί θα μπορούν να στοχεύσουν σε πρώιμες παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής σε άτομα με υψηλό γενετικό κίνδυνο και να παράσχουν στοχευμένες θεραπείες νωρίτερα», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Ευαγγέλου.
Η επίκουρη καθηγήτρια Ιωάννα Τζουλάκη, μέλος της ερευνητικής ομάδας, πρόσθεσε πως «τα αποτελέσματα αυτά είναι ελπιδοφόρα για παρεμβάσεις ιατρικής ακριβείας από τη γέννηση. Μπορέσαμε να υπολογίσουμε πως τα άτομα που ανήκουν στην ομάδα υψηλότερου γενετικού κινδύνου έχουν περισσότερο από 3 φορές αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν υπέρταση ενώ ο κίνδυνος να αναπτύξουν κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα είναι αυξημένος κατά 50%».
Υπάρχει… ταβάνι
στην έρευνα;
Ένα ερώτημα στο οποίο κλήθηκε να απαντήσει ο κ. Ευαγγέλου ήταν το εάν ένας νέος διπλασιασμός των δειγμάτων DNA θα έφερνε στο προσκήνιο και μερικές ακόμη εκατοντάδες γονίδια, που ευθύνονται για την υψηλή αρτηριακή πίεση.
«Η αλήθεια είναι, ότι εξαρχής, πιστεύαμε, ότι θα φτάσουμε σε κάποιο πλατό. Φάνηκε όμως στην πορεία, ότι η αύξηση των γονιδίων ακολουθούσε την αύξηση των δειγμάτων με γραμμικό τρόπο. Δε ξέρουμε αν σταματήσουμε κάπου, ίσως στην ανίχνευση λιγότερο υπεύθυνων γονιδίων, όμως μπορεί από την άλλη, η έρευνα να μας δώσει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ των γονιδίων, που αποκρυπτογραφούμε, με συνέπεια να αυξάνεται ο κίνδυνος για την πρόκληση υψηλής αρτηριακής πίεσης».
Βοήθεια σε νέες θεραπείες
Τόσο ο κ. Ευαγγέλου, όσο και η κα Τζουλάκη τονίζουν, ότι εξαιρετικά αξιόλογο είναι και το ότι ανακαλύφθηκαν νέες περιοχές – στόχοι, για την ανάπτυξη νέων θεραπειών.
«Πιθανολογούμε πως κάποια φάρμακα που ήδη κυκλοφορούν για άλλες ασθένειες, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στη θεραπεία της υπέρτασης. Η επανατοποθέτηση φαρμάκων που είναι ασφαλή, αποτελούν έναν γρήγορο κι οικονομικά αποδοτικό τρόπο για νέες αντιυπερτασικές αγωγές», τόνισε η κα Τζουλάκη.
Γιατί είναι
σημαντική η μελέτη
Η υψηλή αρτηριακή πίεση αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές παθήσεις και είναι υπεύθυνη για περίπου 7,8 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως το 2015. Αν και οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής είναι σχετικά γνωστοί και περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, το κάπνισμα, το αλκοόλ και την υψηλή πρόσληψη αλατιού και τη φυσική δραστηριότητα, η υψηλή αρτηριακή πίεση έχει επιπλέον ένα ισχυρό γενετικό υπόβαθρο, το οποίο μέχρι πρότινος δεν είχε κατανοηθεί επαρκώς.
Το μήνυμα ενός επαρχιακού Πανεπιστημίου
Το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων την τελευταία 10ετία συνεργάζεται με κορυφαία ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αυστραλίας και έχει αποκτήσει τεχνογνωσία υψηλού επιπέδου. «Έχουμε δημιουργήσει ένα Εργαστήριο με έντονη εξωστρέφεια και πολλές διεθνείς συνεργασίες. Η επόμενη δουλειά θα έχει ως δείγμα 2 εκ. ατόμων, ενώ υπάρχουν σε εξέλιξη και άλλες σημαντικές έρευνες, όπως αυτή που γίνεται για την αποκρυπτογράφηση γονιδίων που σχετίζονται με την μεγαλύτερη επιθυμία ενός ατόμου να πιει περισσότερο αλκοόλ από κάποιον άλλο», πρόσθεσε ο κ. Ευαγγέλου.
Εκτός των Δρ. Δρ. Ευαγγέλου και Τζουλάκη, από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο ο υποψήφιος διδάκτορας Γιώργος Ντρίτσος (υπότροφος ΕΛΙΔΕΚ) και η μεταδιδακτορική ερευνήτρια Νίκη Δήμου (υπότροφος ΙΚΥ).
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ
