Δεν χρειάζεται ακόμα μεγαλύτερη ανάλυση για το πόσο έχει αλλάξει το πολιτικό σκηνικό. Αρκεί κανείς να παρακολουθήσει τι γίνεται αυτές τις μέρες με την ψήφο εμπιστοσύνης ή τη συμφωνία των Πρεσπών. Κάποιοι υποβαθμίζουν τη σημασία τέτοιων γεγονότων πιστεύοντας ότι πρόκειται για την έκφραση απλών, ιδιοτελών πολιτικών σκοπιμοτήτων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, όσοι εκφράζουν με ένταση αυτού του είδους την απαξία, παλιότερα δεν είχαν καν μιλήσει για μεταγραφές και εισπηδήσεις βουλευτών μεταξύ κομμάτων. Αρκετή υποκρισία καταναλώνουμε αυτές τις μέρες.

Το θέμα των διαχωριστικών γραμμών και το ξεπέρασμα των παλιών ιδεολογικών ορίων των κομμάτων, τέθηκε για πρώτη φορά δυναμικά το 1989. Τότε βιώσωμες τους πρώτους τρανταγμούς, με το σκάνδαλο Κοσκωτά, τη συγκυβέρνηση αριστεράς- δεξιάς, την οικουμενική, το ειδικό δικαστήριο του Ανδρέα, τους 150 βουλευτές του Μητσοτάκη, τη διαφωνία Σαμαρά και την Πολιτική Άνοιξη, την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκης. Πόσα έγιναν κι εκείνα τα τρία τέσσερα χρόνια. Η σχετική ισορροπία που ακολούθησε- όχι πάντως χωρίς αλλαγές βουλευτών ή νέες συμμαχίες- έδειξε την εικόνα μίας κάποιας σταθερότητας που σε συνδυασμό με τα υψηλά ποσοστά ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έμοιαζε σαν την κλασική όψη της Μεταπολίτευσης. Δεν ήταν όμως έτσι τα πράγματα και χρειάστηκε το Καστελόριζο, το ΔΝΤ και τα μνημόνια που έφεραν μία πλήρη ανατροπή της ζωής των Ελλήνων, για να αποδειχτεί ότι το παλιό πολιτικό σκηνικό κατέρρεε γιατί δεν ανταποκρινόταν στις νέες ανάγκες.

Υπάρχει συνεπώς προϊστορία κι ας κάνουν πολλοί ότι την αγνοούν. Οι διαχωριστικές γραμμές που κατέρρευσαν μετά το ’90 ήταν αυτές που έφερε ο πόλεμος και ο εμφύλιος. Η Ελλάδα των «νικητών» και των «προδοτών», δεν υπήρχε μετά το ’80 και νέα προτάγματα δημιουργούσαν τις νέες πλειοψηφίες. 

Σήμερα μπορούμε ακόμα να μιλάμε για δεξιά, αριστερά και κέντρο, αλλά το περιεχόμενο των εννοιών αυτών είναι πολύ διαφορετικό πια. Και το κυριότερο, αλλάζει διαρκώς, δεν σταθεροποιείται. Αυτή η ρευστότητα είναι το χαρακτηριστικό της πολιτικής διεθνώς. Όσα βλέπουμε συνεπώς αυτές τις μέρες στη Βουλή δεν είναι και τόσο περίεργα όσο τα αποκαλούν κάποιοι. Εκφράζουν όλη αυτή τη σύγχυση και τη ρευστότητα που υπάρχει μέσα στην κοινωνία για το τι είναι πολιτικό σήμερα και από ποια μεριά προσεγγίζεται. 

Τα αυτονόητα έγιναν μετά από αγώνες

Αν πεις σήμερα σε έναν έφηβο ότι πριν από μερικά χρόνια ένα ζευγάρι δεν μπορούσε να χωρίσει εκτός κι αν έστηναν μία επ’ αυτοφώρω μοιχεία, θα σε βγάλει περίεργο. Μπορείς όμως και να θυμίσεις ότι πριν από μερικές δεκαετίες, όχι πολλές, οι γυναίκες δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου. 

Τέτοια μικρά- μεγάλα- παραδείγματα, σήμερα μοιάζουν αυτονόητα και δεδομένα. Δεν ήταν όμως για την ελληνική κοινωνία. Από το θέμα της καθολικής ψήφου μέχρι την αξιοπρέπεια ενός ζευγαριού, είναι θέματα δημοκρατίας, αλλά και εκσυγχρονισμού της κοινωνίας. Αυτό όμως που ξεχνάμε είναι ότι τέτοιες μεταβολές δεν έρχονται από μόνες τους, αλλά μετά από αγώνες.

Είναι όμως καλό, από μόνο του, να τα θεωρούμε δεδομένα. Αν θεωρούμε δεδομένη την πρόοδο μιας κοινωνίας, τότε είμαστε σε καλό δρόμο.

Το δύσκολο είναι σήμερα να κατανοήσει ένα νέο παιδί, τι σημαίνει κοινωνικός αγώνας και παράλληλα να βρει πού είναι το νέο επίπεδο δεδομένων, τα νέα προτάγματα που πρέπει να κατακτηθούν για να προχωρήσουν στη ζωή τους. Αντίθετα, η σκοτεινιά της εποχής μας φαίνεται στην προσπάθεια χειραγώγησης των νέων παιδιών από πολλές πλευρές και η υποβάθμιση της σημασίας που έχουν τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα για τη ζωή τους.