Να κάναμε ένα τεστ ρωτώντας: Τι είναι σημαντικότερο: Η αύξηση του κατώτατου μισθού ή η Συμφωνία των Πρεσπών; Τέτοια διλήμματα είναι αλήθεια ότι αδικούν το κάθε σκέλος χωριστά του ερωτήματος, παρ’ όλα αυτά, δείχνουν και τι είναι στην ουσία όλα αυτά που λέγονται περί της ανάγκης δημοψηφισμάτων. Καμιά πολιτική δεν υλοποιείται με δημοψηφίσματα ειδικά στην Ευρώπη που γεννήθηκε και προχώρησε (με σταθμούς όπως η Συνθήκη του Μάαστριχτ ή το ευρώ) με πολιτικές αποφάσεις των κρατών.

Παρ’ όλα αυτά, σήμερα για τους εργαζομένους της χώρας είναι πολύ σημαντικό θέμα ο μισθός τους, όπως για τους ανέργους είναι η έλλειψη μισθού. Προφανώς, την προηγούμενη εβδομάδα, το θέμα του «μακεδονικού» θα μονοπωλούσε και τις σκέψεις και τις συζητήσεις των περισσοτέρων, αλλά αυτό που θέλω να πω είναι ότι η ζωή του καθενός μας είναι πολύ πιο πολύπλοκη από όσα μας θέτει η επικαιρότητα και η διαμόρφωση της ταυτότητας μας είναι μία δυναμική κατάσταση που επηρεάζεται από ένα μεγάλο, πολυπαραγοντικό πλαίσιο και πολλά σαφή ή λιγότερο σαφή σημεία που κεντρίζουν τις συνειδήσεις μας.

Γι’ αυτό και έχει σημασία να μειώνουμε τις εντάσεις και τις πολώσεις ακόμα και όταν όλα δείχνουν ότι δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε. Και δεν εννοώ μόνο τις προσπάθειες που κάνουν οργανωμένες μειοψηφίες όπως στην περίπτωση της συζήτησης στη Βουλή, από τους ακροδεξιούς που προσπάθησαν να μπουν στο κτίριο, αλλά κυρίως τους υψηλούς τόνους με τους οποίους τοποθετούνται τα κόμματα. Αν μη τι άλλο, αυτοί οι υψηλοί τόνοι αποδεικνύουν ότι προσπαθούν να μας επηρεάσουν. Και δεν είναι παράλογο τα κόμματα να προσπαθούν να μας επηρεάσουν, όμως, ειδικά σε δύσκολα και πολύπλοκα, σημαντικά ζητήματα, πρώτο ρόλο έχει ο πολίτης, όλοι μας.

Σε αυτή τη φάση που είμαστε, μετά από 8 χρόνια κρίσης και με τεράστιες μεταβολές στον πλανήτη, το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να διαμορφώσουμε σοβαρές προσωπικές απόψεις, πέρα από συνθήματα και στερεότυπα, με έμφαση στην πολιτική και διάθεση για στήριξη της κοινωνικής συνοχής. Δύσκολα όλα αυτά αλλά αποτελούν και προκλήσεις. Για τέτοιες προκλήσεις υπάρχουν οι δημοκρατίες.

Προσωπικός, αλλά χειραγωγημένος

Σε μία δημόσια ή ιδιωτική συζήτηση μεταξύ πολλών, το ενοχλητικό δεν είναι η διαφωνία. Όποιος δεν αντέχει τη διαφωνία πάει σπίτι του και κοιμάται. Ενοχλητικό είναι η στερεοτυπική αντιμετώπιση του άλλου μέσα από κλισέ, κοινοτοπίες και προκάτ ταυτότητες. Δεν ακούς τι λέει ο άλλος, γιατί έχεις ήδη διαμορφώσει μία άποψη για το ποιος είναι και θέτεις εαυτόν απέναντί του.

Αυτό το είδος των παράλληλων μονολόγων, όμως, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου είδους ιδιαιτερότητας των Ελλήνων που «δεν ξέρουν να κουβεντιάζουν». Χαρακτηρίζει μεν την ελληνική περίπτωση, όμως δεν προέρχεται από κάποιο είδος χαλασμένου γονιδίου. Αντίθετα, είναι προϊόν μίας πολιτικής αντίληψης που θέλει την κυρίαρχη άποψη να κυριαρχεί αυτονόητα, εκ θεού ορμώμενη, με φυσικό τρόπο.

Οι αλαζόνες σε μία συζήτηση, είναι αυτοί που νομίζουν ότι η προσωπική τους άποψη συντάσσεται με μία αυτοδίκαια ισχυρή πλειοψηφία, ότι έχουν όλο το δίκιο με το μέρος τους «γιατί έτσι είναι τα πράγματα». Πρόκειται εντέλει για την υιοθέτηση των απόψεων της κυρίαρχης εξουσίας κι όταν λέμε εξουσία εννοούμε τη βαθύτερη όψη των πραγμάτων, εκείνη που θέλει να ορίζει και να κανοναρχεί τις ζωές των πολλών. 

Είναι όντως δύσκολο να ζεις και να μιλάς χειραφετημένος όσο μπορείς από τις εξουσίες, αλλά είναι πολύ χειρότερο να τις εγκολπώνεις και να τις υιοθετείς ως «προσωπικές απόψεις».

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr