ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΕΦΟΥ

Η συνεδρίαση της 17ης Απριλίου  ήταν μια σημαντική στιγμή για την Ελληνική Βουλή. Εγκρίναμε -με ευρύτατη πλειοψηφία- ψήφισμα, που ισοδυναμεί με την επίσημη έναρξη της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών από την ελληνική κυβέρνηση.

Έτσι, μετά την απόφαση για ρηματική διακοίνωση προς τη Γερμανία, δηλώνουμε περίτρανα ότι το ζήτημα  των οφειλών προς την Ελλάδα από τον Α' και Β' παγκόσμιο πόλεμο παραμένει ανοιχτό, ως απαράγραπτο χρέος που αναζητά επίμονα την ηθική, ιστορική και νομική του δικαίωση.

Η αλήθεια είναι ότι στους πολέμους ο ηττημένος πληρώνει και το διεθνές δίκαιο αναγνωρίζει και προκρίνει τις αποζημιώσεις ως μέσο για να αποκαθίστανται αδικίες. Ακόμη και η Ελλάδα είχε αναλάβει το 1897 υποχρέωση να καταβάλλει αποζημίωση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Στην περίπτωση της Ελλάδας είναι σαφές ότι καμιά κυβέρνηση δεν πήρε την ευθύνη να ενεργοποιήσει μια τέτοια διαδικασία αποτελεσματικά, παρόλο που ιστορικά ποτέ η Ελλάδα δεν απεμπόλησε το δικαίωμά της στην διεκδίκηση των πολεμικών αποζημιώσεων.

Όμως τα πράγματα αλλάζουν.

Η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή "Για τη διεκδίκηση των Γερμανικών οφειλών" συστήθηκε με ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, στις 18 Νοεμβρίου 2015, και oι εργασίες της ολοκληρώθηκαν στις  28 Ιουλίου 2016, οπότε και κατέθεσε την έκθεσή της στην Ολομέλεια της Βουλής.

Έτσι, απαλλαγμένοι από μνημόνια και δεσμεύσεις πήραμε αυτή την ιστορική απόφαση για μια διεκδίκηση που συνίσταται κυρίως στο κατοχικό δάνειο, αλλά  αφορά και τις πολεμικές επανορθώσεις για τις υλικές καταστροφές και την διάλυση του παραγωγικού ιστού της χώρας, τις αποζημιώσεις για τα θύματα και τους συγγενείς των θυμάτων εγκλημάτων πολέμου και την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών και κειμηλίων. Και τα καταληκτικά λόγια της ομιλίας του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για την αποφασιστικότητα αυτής της κυβέρνησης:

 «Σαν μια έμπρακτη κίνηση αναγνώρισης της ναζιστικής θηριωδίας και των πληγών που άφησαν τα ναζιστικά στρατεύματα στη χώρα μας θα αναμένουμε με καλή θέληση και αισθήματα πραγματικής φιλίας την απάντηση της Γερμανίας» τόνισε και πρόσθεσε πως «όποια και να είναι αυτή, αυτή τη φορά θα επανέλθουμε αξιοποιώντας όσα μέσα μας δίνει ο ευρωπαϊκός και διεθνής νομικός πολιτισμός». 

Και είναι κρίμα που η αξιωματική αντιπολίτευση έθεσε το αντιΣΥΡΙΖΑ μένος της στην άκρη μόνο για μια μέρα. Γιατί από την επομένη του ψηφίσματος της Βουλής συστηματικά προσπαθεί να αποδομήσει τα επιχειρήματά μας και να αποδυναμώσει την προσπάθειά μας.

Γιατί για μας το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων δεν εμπίπτει σε οποιαδήποτε προεκλογική κίνηση, αλλά θεωρούμε  ότι αποκαθιστά κατά κάποιον τρόπο την ηθική τάξη και αποτελεί εθνικό στόχο. Γι’ αυτό και υπάρχουν τόσο μεγάλες φορτίσεις γύρω από τέτοια θέματα, φόρτιση που ούτε εγώ μπορώ να αποφύγω. Γιατί στα Γιάννενα, την ιδιαίτερη πατρίδα μου, γράφτηκαν μαύρες γραμμές του παραλογισμού και του μίσους των Ναζί.

Η γερμανική Μεραρχία Εντελβάις η επίλεκτη μονάδα του  Χίτλερ, έδειξε στα Γιάννενα τι μπορεί να κάνει ο «ιδανικός Ναζί στρατιώτης» .

Ο κατάλογος των συμβάντων είναι μακρύς. 

Οι απώλειες της γερμανικής κατοχής σε αριθμούς σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της επιτροπής που συγκροτήθηκε στις 31.5.1945 από τον τότε υπουργό παιδείας Δ. Μπαλάνο για το νομό Ιωαννίνων ανέρχονται σε 6804 καμένα σπίτια και 744 εκτελεσθέντες, ενώ για όλη την Ήπειρο ανέρχονται σε 12978 καμένα σπίτια και 1936 εκτελεσθέντες. 

Και είναι αυτή μια οφειλή  στους πολίτες αυτής της χώρας  και στην αποκατάσταση της ιστορικής μνήμης. Πρόκειται για ένα θέμα εθνικής αποσαφήνισης και αυτογνωσίας, που θέτει στο επίκεντρο της συζήτησης την ηθική διάσταση των ανθρώπινων πράξεων και την έννοια του χρέους (όχι του υλικού μόνο) στον άλλο. Είναι εν τέλει ένα σημαντικό θέμα που σχετίζεται με την ίδια την κεντρική ιδέα της Ευρώπης ως ένωση λαών και κοινωνιών με σκοπό την αλληλεγγύη, την ειρηνική ανάπτυξη, τη συνεργασία και το ευ ζην όλης της ηπείρου.

Ειδικά στη σημερινή συγκυρία και ενόψει των επερχόμενων ευρωεκλογών, όπου δύο εντελώς διαφορετικοί κόσμοι και δύο εντελώς διαφορετικές προοπτικές για την ευρωπαϊκή κοινωνία ως σύνολο και για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά, συγκρούονται για να καθορίσουν το μέλλον της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια. Η σημερινή συγκυρία, παρόλο που, κατά τη γνώμη μου, η ιστορία  δεν επαναλαμβάνεται, είναι δέσμια της ανόδου της ακροδεξιάς σε πολλές χώρες της ηπείρου. Η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, συνεπώς έχει κι ένα βαθύ συμβολικό χαρακτήρα, αφού θέτει τις κοινωνίες ενώπιον των ευθυνών τους και αναδεικνύει το ρόλο του φασισμού και του ναζισμού στην ιστορική πορεία και τις συνέπειές τους στις χώρες και στους ανθρώπους. 

* Ο Γιάννης Στέφος είναι βουλευτής  

Ιωαννίνων με τον ΣΥΡΙΖΑ