Στη σημαντική επιστημονική εκδήλωση για τα αρχεία που διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τρίτη και Τετάρτη, αποκαλύφθηκε μεταξύ άλλων και ο πλούτος των αρχείων στα Γιάννενα. Το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Ιωαννιτών, η ΕΗΜ, η Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη και βέβαια η Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, μαζί με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, αλλά και άλλους φορείς, διαθέτουν μοναδικά αρχεία, θησαυρούς όχι μόνο πανελλαδικής, αλλά και διεθνούς εμβέλειας.

Το ζήτημα του κατακερματισμού των αρχείων που αφορά το σύνολο της χώρας, αλλά και οι προκλήσεις που θέτει η ψηφιοποίηση και η αυξημένη δυνατότητα πρόσβασης, συζητήθηκαν εκτενώς και έδειξαν τη δυναμική που αναπτύσσεται.

Από εδώ θα θέσουμε μία άλλη πτυχή, πιο τοπική. Με βάση όλα αυτά τα αρχεία που υπάρχουν στην πόλη μας, θα έπρεπε να είναι πιο εύκολη και η δημιουργία μίας ιστορικής ταυτότητας της πόλης μας. Θα μπορούσε και πρέπει να συγκροτηθεί ένας «χώρος», μία «πύλη» πρωτογενούς υλικού που να απαντά στα καίρια ερωτήματα που θέτει η ιστορική διαδρομή της πόλη μας.

Πότε ιδρύθηκαν τα Ιωάννινα και μέσα από ποια διαδικασία; Πώς έγιναν μία σημαντική πόλη των Βαλκανίων; Ποια είναι η σχέση με τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό; Τι έγινε στην περίοδο της Απελευθέρωσης 1912-13 και τι κατά την Κατοχή; Γιατί είναι μία πολυπολιτισμική πόλη και ποια είναι η σημασία του Ρωμανιώτικου Εβραϊσμού;

Απαντήσεις φυσικά έχουν υπάρξει μέσα  από την επιστημονική έρευνα σε επιμέρους τέτοιες θεματικές; Ένας πολίτης, ένας νέος, όμως που θέλει να μάθει για την πόλη του, πώς μπορεί να το κάνει με άμεσο και έγκυρο τρόπο; Σε ένα τέτοιο ερώτημα θα μπορούσε να μπει μπροστά ο Δήμος Ιωαννιτών και μέσα από τη συνεργασία όλων των φορέων που είναι βέβαιο ότι θα επιτευχθεί, θα μπορούσαν να δοθούν και απαντήσεις. Και θα άνοιγε ο δρόμος και για ένα πραγματικό Μουσείο Ιστορίας της πόλης των Ιωαννίνων. 

Αναζητώντας την ευρωπαϊκή εναλλακτική

Η αλήθεια είναι ότι παλιότερα την Ευρώπη την είχαμε για κάτι άλλο, έξω από εμάς. Λέγαμε «στην Ευρώπη» κάνουν εκείνο, κάνουν το άλλο, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι είμαστε κι εμείς μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πάντως, για να μην αδικούμε εαυτούς, έτσι σκέφτονται και σε άλλες χώρες και μάλιστα και ακόμα χειρότερα. Πολλοί είναι που θεωρούν ότι Ευρώπη είναι μόνο ο χώρος της Κεντρικής Ευρώπης, περιφρονώντας τον Νότο. Τα στερεότυπα είναι από όλους και για όλους.

Αυτή η τάση όμως ετερότητας, απόστασης από το κοινό ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, έδειχνε και μία απώθηση του μέσου Έλληνα, αν υπάρχει ένας τέτοιος, για τον τρόπο ζωής που υπήρχε ή νομίζαμε ότι υπήρχε στις πιο προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Μας φαινόταν απωθητικό ακόμα και το τυπικό 9 με 5 ωράριο, δεν καταλαβαίναμε γιατί υπήρχαν τόσοι υπάλληλοι και τόσες υπηρεσίες, κάπως μας κακοφαινόταν κι αυτό το κλείσιμο των ανθρώπων στα σπίτια από νωρίς το βράδυ κι όλη αυτή η τάση για αυξημένη παραγωγικότητα και η πίεση για αποτέλεσμα. Αυτά πάνω κάτω συζητούσαμε ως και τα τέλη του ’80 και λίγο αργότερα.

Αυτό που δεν μπορέσαμε να βρούμε είναι η εναλλακτική πρόταση. Πώς μπορείς να είσαι παραγωγικός κάτω από έναν τέτοιο ήλιο σαν τον μεσογειακό, με τη ζέστη, αλλά και με αυτήν τη μεγάλη και διαρκής σχέση με την ύπαιθρο, με την απόσταση που είχαμε και έχουμε από τον κλασικό δυτικοευρωπαϊκό αστικό τρόπο ζωής; Αποδείχτηκε ότι χάσαμε εκεί που οι άλλοι κέρδιζαν, στο οικονομικό μοντέλο. Πού είναι και άδικο και παράγει και ανισότητες και θλίβει τους ανθρώπους και πιέζει τις κοινωνίες σε όφελος των τραπεζών και των πολυεθνικών. Αλλά δίπλα σε όλα αυτά, ακόμα ψάχνουμε να δούμε τι θα βάλουμε. Κι αυτό ίσως να είναι ένα ερώτημα ενόψει των ευρωεκλογών που να μην απασχολεί μόνο εμάς στο Νότο, αλλά και πολλούς ακόμα Ευρωπαίους του Βορρά. Και μας ενώνει από μία άλλη πλευρά πλέον ως κοινή εμπειρία και αναζήτηση;

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr