Πολλαπλές εικόνες ανεβαίνοντας το δρόμο προς τα χωριά του Ζαγορίου. Στο μεγαλύτερο μέρος ερημιά, λίγα αυτοκίνητα, άνθρωποι πουθενά. Σε ένα σημείο, τον δρόμο κόβει ένα κοπάδι, σημείο όμως γνωστό για τη γειτνίαση με κτηνοτροφική μονάδα, γιατί άλλες νέες μονάδες δεν φαίνονται στον ορίζοντα. Ψηλά στο Μονοδένδρι παντού αυτοκίνητα και κοσμοπολιτισμός: Ένα δεξιοτίμονο αυτοκίνητο, επισκέπτες από το Ισραήλ, ένα συνεργείο φωτογράφησης, ένα πολύγλωσσο βουητό. 

Είναι μία εικόνα χαρακτηριστική πια της ορεινής Ηπείρου με τις διαφορετικές μορφές της οικονομίας να προσπαθούν να συνυπάρξουν, όπως συνυπάρχουν και διαφορετικοί άνθρωποι. Οι ντόπιοι, οι επισκέπτες, οι τουρίστες, οι κτηνοτρόφοι, οι επιχειρηματίες κ.α. Αν υπάρχει ένα μέλλον για την Ήπειρο είναι ακριβώς αυτή η συνύπαρξη. Παρ’ όλα αυτά είναι δύσκολο.

Και είναι δύσκολο όχι για λόγους μη ανοχής. Η Ήπειρος αποδεικνύει συνέχεια ότι και ανοχές έχει και διάθεση να ανοίξει στα σύγχρονα πολυπολιτισμικά ρεύματα. Το αντίθετο είναι το πρόβλημα ίσως: Αυτή της τη θέληση, τη διαθεσιμότητά της, πρέπει να  βρει και δομές να τη στηρίξει ώστε να γίνει ένας βιώσιμος δρόμος για την ανάπτυξη. Γιατί η ελληνική οικονομία παρά τις εξαγγελίες και τις προσδοκίες, δεν είναι έτοιμη ούτε έμπειρη στη συνύπαρξη διαφορετικών μοντέλων επιχειρηματικότητας.

Τα χωριά των Ιωαννίνων, έρημα από ανθρώπους και έχοντας εγκαταλείψει σχεδόν κάθε μορφή παραδοσιακής οικονομίας, πρέπει να βρουν τις συνθήκες και για την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής με κατεύθυνση πάντα αυθεντικά και ξεχωριστά προϊόντα, αλλά και για την ενίσχυση της εξωστρεφούς εικόνας τους. Γιατί θα έρθει ο επισκέπτης μόνο αν μπορεί να βιώσει αληθινές εμπειρίες από την ιστορική διαδρομή του τόπου, τη φυσιολατρική του δύναμη ή την ικανοποίηση των αναγκών του για ψυχαγωγία και ψυχική ηρεμία και ανάταση.

Αυτό το μοντέλο ανάπτυξης, που είναι στην ουσία ένα «πράσινο» μοντέλο με βάση το «χρώμα» του τόπου, μπορεί να γίνει και μία βιώσιμη οικονομία έστω στη μικρή κλίμακα της Ηπείρου; Είναι ένα ερώτημα, αλλά και μία πρόκληση. 

Ο κόσμος άλλαξε ή εμείς;

Τα νέα εκεί έξω διαμορφώνουν ένα σκοτεινό και απωθητικό κύκλο. Πολλοί τα αποφεύγουν τα «διεθνή». Ο πόλεμος στη Συρία, το προσφυγικό, η τρομοκρατία, ο Τραμπ, όλα μοιάζουν σαν να έχουν γυρίσει το ρολόι των δύσκολων ωρών, κάπου εκεί στο όριο του φωτός με το σκοτάδι που όλα τείνουν να μην είναι αυτά που φαίνονται και όλα γίνονται ανήσυχα. Ή έτσι νιώθουμε, τουλάχιστον.

Κάποτε, το «εξωτερικό» ήταν η πηγή των καλών ειδήσεων, με παραδείγματα για το πώς θα θέλαμε κι εμείς να ζούμε εδώ, με αναφορές σε πράγματα που ζηλεύαμε, σε όσα δεν είχαμε και θέλαμε να αποκτήσουμε. Λέγαμε «στην Ευρώπη» και εννοούσαμε κάπου καλύτερα.

Μήπως όμως δεν άλλαξε και τόσο πολύ ο κόσμος όπως νομίζουμε; Μήπως εμείς είμαστε που αλλάξαμε περισσότερο; Και βλέπουμε τώρα τους πολέμους, τη βία, την εξουσία με το μάτι της απογοήτευσης για έναν κόσμο που τελικά δεν άλλαξε όσο θα θέλαμε που δεν εκπλήρωσε τις προσδοκίες μας.  Μήπως είναι η ήττα των προσδοκιών μας στα χρόνια της κρίσης που άλλαξε και το βλέμμα μας;

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr