Σαν να πέρασε 
πόλεμος

Το ερώτημα πώς ξεφεύγεις από τη δίνη της κρίσης, είναι πια χιλιοειπωμένο. Στην πράξη μέχρι σήμερα δεν έχουν δοθεί απαντήσεις. Περισσότερο, δεσμεύσεις για επίλυσης στο μέλλον και τάσεις γνωρίζουμε. Οι συνέπειες της κρίσης είναι όμως υπαρκτές. Κι εκεί είναι στην ουσία που συναντάται πια η πολιτική με την πραγματικότητα. Και θα στενοχωρήσουμε τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ που έχουν τις δύο κεντρικές θέσεις σε αυτές τις εκλογές, αλλά αυτή η συνάντηση με την πραγματικότητα είναι τόσο τρομακτική που δεν έχει τρόπο αντιμετώπισης άμεσο.
Δεν πρόκειται να μας σώσει κανένα από τα δύο κόμματα στις 26 Ιανουαρίου.

Τα στοιχεία

Είναι προφανές ότι σε αυτή τη φάση, το πεδίο είναι πλέον όμοιο με αυτό μίας μάχης. Τα στοιχεία είναι πολεμικά.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απασχόληση και την κοινωνική κατάσταση είναι αποκαλυπτική για το τι συνέβη στα χρόνια της κρίσης:
Το ποσοστό του πληθυσμού της Ελλάδας που βρίσκεται στα όρια της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού αυξήθηκε από το 28,1% το 2008 σε 35,7% το 2013, ενώ η σοβαρή στέρηση βασικών αγαθών αυξήθηκε στη χώρα από το 11,2% το 2008, σε 20,3% το 2013. 
Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ουγγαρία είναι τα κράτη που η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση στη διάρκεια της κρίσης.
Η μακροχρόνια ανεργία αυξήθηκε στην Ελλάδα από 3,7% το 2008 σε 18,6% το 2013 και το ποσοστό απασχόλησης στον οικονομικά ενεργά πληθυσμό (25-64 ετών) μειώθηκε την ίδια περίοδο από 61,9% σε 49,3%.
Στην Ελλάδα και την Πορτογαλία το 25% των απασχολούμενων που εργάζονταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης βρέθηκαν άνεργοι ή ανενεργοί τον επόμενο χρόνο.

Υπομονή

Βέβαια αυτά τα νούμερα από ένα σημείο και πέρα δεν λένε τίποτα. Την αλήθεια την ξέρουμε από το σπίτι μας, από τους φίλους μας από τη ζωή στην πόλη. Γνωρίζουμε δε, ότι δεν αλλάζουν τόσο εύκολα όσο λένε πολλοί. Πόσες χιλιάδες θέσεις εργασίας να δημιουργηθούν τα επόμενα χρόνια για να φτάσουμε στο 1 εκατ. ανέργους που προέκυψαν μέσα στην κρίση; Πόσα κεφάλαια να πέσουν στην αγορά για να σπάσει αυτή η γάγγραινα της μερικής απασχόλησης. 
Συμπέρασμα: Η έξοδος από την κρίση θέλει χρόνια ολόκληρα. Κι εμείς θα χρειαστούμε πολλή υπομονή. 

Εκείνοι που γύρισαν

Είναι ένα ερώτημα που συχνά το σκέφτομαι. Χιλιάδες νέοι Έλληνες έφυγαν για την άλλη Ευρώπη πριν από την κρίση, είτε για σπουδές είτε για δουλειά. Οι περισσότεροι γύρισαν πίσω- μέχρι να φύγουν οι επόμενοι τώρα με την κρίση-. Γιατί όμως δεν άλλαξε κάτι, δεν άλλαξαν οι ίδιοι κάτι όταν επέστρεψαν. Γιατί αυτή η εμπειρία από άλλους τρόπους ζωής δεν μπόλιασε και τον ελληνικό τρόπο ζωής. 
Ακόμα περισσότεροι ήταν οι ταξιδιώτες, οι Έλληνες που στα καλά χρόνια πετάγονταν για ένα τριήμερο στις μεγάλες πρωτεύουσες. Δεν είδαν τίποτα εκεί που να τους άρεσε, κάτι που να θέλουν να αντιγράψουν πίσω στην πατρίδα;
Υποψιάζομαι, ότι όντως πολλοί δεν κατάλαβαν και πολλά από αυτήν την άλλη Ευρώπη. Έζησαν σε μικρόκοσμους (σε φοιτητικούς κύκλους, σε δουλειές χωρίς να βαθαίνουν στον τρόπο ζωής κλπ) και δεν ανοίχτηκαν στις εκεί κοινωνίες και τις δομές τους. Και οι ταξιδιώτες πιο πολύ κοίταγαν να βγάλουν καμιά φωτογραφία τύπου «ήμουν κι εγώ εκεί».
Αλλά υπήρξαν κι άλλοι που κάτι έκαναν, που κάτι έμαθαν. Γιατί χάθηκαν όταν γύρισαν; Μήπως γιατί τελικά ο συντηρητισμός της ελληνικής κοινωνίας είναι μεγαλύτερος από όσο νομίζουμε κι όλα τα πνίγει;

fkaramitsos@yahoo.gr