Πόσα χρόνια χρειάζονται για να αναπτυχθεί μία πολιτική; Ποιο είναι το σημείο στο οποίο μπορεί να γίνει ένας απολογισμός; Και πώς αξιολογείται ένα προγραμματικό σχέδιο για να δεις αν πέτυχε ή όχι;

Τα ερωτήματα δεν είναι θεωρητικά, αλλά χρειάζονται για να επαναπλαισιώσουν το περιεχόμενο της πολιτικής σήμερα. Γιατί δεν είναι σίγουρο ότι υπάρχει ένα πλαίσιο, ενιαίο και συμπαγές τόσο ώστε να γίνεται με τον ίδιο τρόπο καταληπτό τόσο από τους δημιουργούς του, τους πολιτικούς όσο και από τους πολίτες.

Αν ρωτούσαμε σήμερα, ποια πολιτική θυμάστε να εφαρμόστηκε σε μεγάλη κλίμακα στη χώρα μας, πολλοί θα πουν χωρίς μεγάλη δυσκολία, το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Η ίδρυση και λειτουργία από το κράτος μεγάλων νοσοκομείων, τα κέντρα υγείας, η στελέχωση με γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό και κυρίως αυτή η αίσθηση της μαζικής, ισότιμης πρόσβασης στην Υγεία, η αίσθηση ότι μπορείς να πας σε οποιοδήποτε νοσοκομείο και να γιατρευτείς, είναι ο ορισμός ενός πολιτικού σχεδίου με πνοή, πρόγραμμα και αποτελεσματικότητα. Και είναι ακριβώς γι’ αυτό που ακόμα και σήμερα, οι προσπάθειες ιδιωτικοποίησης της Υγείας βρίσκουν διαρκή εμπόδια, είναι γι’ αυτό που το δημόσιο σύστημα αντέχει ακόμα και ως ιδέα, κόντρα στους θιασώτες της αγοράς που το υπονομεύουν μιλώντας διαρκώς για τον «κρατισμό» ωσάν να είναι κάποιος ιός και αναδεικνύοντας τα τρωτά του συστήματος χωρίς διάθεση φυσικά να θέλουν να τα διορθώσουν και άνευ κέρδους.

Αντίστοιχο παράδειγμα είναι και η μαζική, δημόσια εκπαίδευση, ένα σύστημα με λίγες δεκαετίες στην ουσία, στην προϊστορία του, αλλά τόσο ισχυρό στις συνειδήσεις της πλειοψηφίας των Ελλήνων ώστε να μοιάζει φυσικό και αυτονόητο. Πολλοί από τους γονείς ακόμα και σήμερα που στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο με την πίστη ότι μπορούν μέσα από την εκπαίδευση, να προοδεύσουν και να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι, έχουν οι ίδιοι εμπειρίες από αποτυχίες στις σπουδές τους λόγω οικονομικών δυσκολιών της οικογένειάς τους για παράδειγμα. Το αίτημα για καθολική πρόσβαση στην εκπαίδευση που σταδιακά υλοποιείται στη Μεταπολίτευση, είναι μία ακόμα πολιτική μακράς πνοής του ελληνικού κράτους. Και δεν μπορεί να είναι ασύνδετη και με την πρόοδο αυτού του κράτους και την οικονομική και την κοινωνική. Σε βαθμό που ακόμα και μέσα στην κρίση, έφτασε να «εξάγει» επιστήμονες που έβρισκαν άνετα και εύκολα δουλειά, ως καλά σπουδαγμένοι σε προηγμένες χώρες της Ευρώπης.

Από τα χρόνια της κρίσης και μετά, ξεδιπλώνεται πιο καθαρά, ένα σχέδιο διάλυσης της δημόσιας Παιδείας και Υγείας προς όφελος των ιδιωτικών επενδύσεων στους τομείς αυτούς. Δεν πρόκειται για κάποιο είδος συνεργασίας δημοσίων και ιδιωτικών κεφαλαίων για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών, όπως θα ήταν φυσικό, αλλά για μία πλήρη παράδοση της πιο αποδοτικής πλευράς της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης σε επιχειρηματικά συμφέροντα. Είναι μία διεθνής τάση που ξεδιπλώνεται από τις αρχές του ’80 παγκόσμια και στοχεύει στη μεταφορά της «παραγωγικής» πλευράς του Δημοσίου στην κερδοφόρο αγκάλη των επιχειρήσεων. 

Παντού σχεδόν στον κόσμο, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εκδηλώνονται κοινωνικές αντιστάσεις σε αυτό το σχέδιο. Γιατί; Γιατί το κράτος, όπως έγινε και στην Ελλάδα, μετά τον πόλεμο απέδειξε στην Ευρώπη και άλλες περιοχές, ότι μπορεί να υλοποιεί μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς με μεγάλο κοινωνικό όφελος και επένδυση στη δημοκρατία. Αυτή είναι άλλωστε και η «καρδιά» του πολιτικού προβλήματος σήμερα στην Ευρώπη. Θα μπορέσει να επανακάμψει μία τέτοια, βιώσιμη και αποτελεσματική πολιτική ή θα  παραδοθούν τα πάντα στα χέρια της ιδιωτικής κερδοφορίας;

Η αγωνία της υστεροφημίας

Αναλώνεσαι μια ζωή για το έχεις και φτάνεις στα τελευταία σου κοιτώντας πια να φτιάξεις την υστεροφημία σου και το όνομά σου. Για να ανακαλύψεις όμως ότι δεν έχει πια και κάτι να πεις, αξιομνημόνευτο και η φήμη σου δεν μετράει και τόσο ώστε να έρθουν τα παράσημα και οι προτομές. Σκληρό ακούγεται, αλλά πραγματικό.

Γιατί μόνο η τέχνη είναι μακρά κι ο βίος βραχύς που λέει και η ρήση. Οπότε αν τρέξεις σε αυτόν τον βίο μόνο για τον πλουτισμό, για τα καλά και τα συμφέροντα, για το εμείς να είμαστε καλά κι ας καεί ο κόσμος, ούτε μυρωδιά δεν θα πάρεις από τον μακρύ βίο της τέχνης, της δημόσιας προσφοράς ή της συμμετοχής και όλων εκείνων που αφήνουν περιουσία όχι υλική αλλά αύλη, κέρδος στη φήμη, στο όνομα και το αποτύπωμα στο χρόνο.

Κι είναι καλύτερα μάλλον ένας σεμνός βίος που αναγνωρίζει τα όρια και έχει ίχνος με καθημερινό κόπο και προσφορά στον μικρό κόσμο της συναναστροφής, γιατί θα αναγνωριστεί στο τέλος από τους τίμιους ανθρώπους που ξέρουν πόσο δύσκολο είναι να έχει κάποιος μια καλή ζωή. Παρά εκείνη την αγωνία που διακατέχει κάποιους άλλους στο κυνήγι της αναγνώρισης και της επιτυχίας, το οποίο ουκ ολίγες φορές συνοδεύεται και από αδικίες και κακές συμπεριφορές και έλλειψη κοινωνικής συναντίληψης προς τον άλλο. 

Καλύτερα να σε χαιρετάν στο δρόμο για αυτό που είσαι, παρά για αυτό που νομίζεις ότι είσαι. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr