Τώρα που ολοκληρώνεται το Κτηματολόγιο, χιλιάδες οικογένειες ανά τη χώρα ανασυγκροτούν την περιουσία τους, ειδικά εκείνη που είχε απομείνει έρημη και αναξιοποίητη στην ελληνική επαρχία. Τα χρήσιμα ακίνητα δεν έχουν πρόβλημα και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είχαν δηλωθεί ή θα δηλωθούν. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν οι πολύ μεγάλες εκτάσεις που είχαν εγκαταλειφθεί όταν οι ιδιοκτήτες τους μετανάστευσαν στο εξωτερικό ή μετοίκησαν στις μεγάλες πόλεις.

Αυτή η κατάσταση της μαζικής μετακίνησης μεταπολεμικά του πληθυσμού, κατέστη τελικά ένα «τραύμα» για την ελληνική κοινωνία. Αφενός γιατί δεν συνοδεύτηκε από ισχυρές πολιτικές αστικοποίησης, αφετέρου γιατί δεν υπήρξε καμία μέριμνα για την ύπαιθρο. Ακόμα ηχούν στα αυτιά μας τα φιλόδοξα μέτρα για την αποκέντρωση της δεκαετίας του ’80 που όμως δεν απέδωσα. Η ζωή στην περιφέρεια δεν ήταν ελκυστική, ούτε είναι και σήμερα. Κυρίως γιατί δεν έχει ευκαιρίες για πρόοδο.

Η εικόνα τεράστιων χέρσων και ανεκμετάλλευτων εκτάσεων γης είναι αποκαρδιωτική. Τα χρόνια της κρίσης υπήρξαν κάποιες κινήσεις για νέες καλλιέργειες, λαχανόκηπους ή επενδύσεις στην πρωτογενή παραγωγή. Η μεγάλη εικόνα όμως δεν άλλαξε ριζικά. Και είναι μία εικόνα που δεν συνάδει ούτε με τις ανάγκες της εποχής, ούτε με τις αναπτυξιακές προοπτικές. Μπορεί η αγροτική ανάπτυξη να μην περνάει πια μέσα από την παραγωγή ακριβών προϊόντων που χρειάζονται επιδότηση για να σταθούν στις αγορές, από την άλλη δεν μπορεί να υπάρχει και τόσο αδιαφορία για τη γη. Από έναν σπόρο να φυτεύαμε 10 εκατ. Έλληνες που λέει ο λόγος θα ήταν καλύτερα.

Πιο πρακτικά, εκεί που υπάρχει ενδιαφέρον όπως τα αμπέλια, τα αρωματικά φυτά, οι μικρές ομάδες παραγωγών, η παραδοσιακή κτηνοτροφία και τυροκομία, όπου τέλος πάντως καταγράφεται μία κίνηση, εκεί το κράτος οφείλει να απελευθερώσει τελείως το δρόμο τους και να βοηθήσει ώστε να αλλάξει η εικόνα. Αλλά αυτό προϋποθέτει να ακούσει τις τοπικές κοινωνίες και να αποκτήσει εμπειρίες από την περιφέρεια. 

Πότε ξεφεύγεις από την αγωνία να ξεχωρίσεις

Πότε ξεφεύγεις από την αγωνία να ξεχωρίσεις και να κυριαρχήσεις; Ποτέ ίσως; Δεν κάμπτεται μεγαλώνοντας αυτή η ανάγκη θαρρείς να επιδεικνύεσαι και να δηλώνεις την ύπαρξή σου; Από ό,τι φαίνεται όχι και τόσο εύκολα. Δεν είναι θέμα ηλικίας.

Περισσότερο είναι θέμα ικανοποίησης. Αν έχεις ικανοποιηθείς στη ζωή, δεν σπαταλιέσαι άλλο, δεν ψάχνεις δεκανίκια στις δηλώσεις της ύπαρξης σου, δεν χρειάζεται να εκθέτεις άλλο την υπεροχή σου. 

Είναι όμως κι ένα θέμα άλλο αυτή η ικανοποίηση από μόνη της. Γιατί είναι έτσι φτιαγμένο το σύστημα του θεάματος και του δημόσιου βίου, όλα αυτά με την κατανάλωση, που σου αυξάνονται συνέχεια οι ανάγκες, τόσο ώστε να μένεις συνεχώς ανικανοποίητος.

Κι εκεί είναι κι ένα κλειδί. Γιατί αν δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τι σε ικανοποιεί και τι όχι, αν δεν μπορείς να βάλεις όρια και έστω να αποδεχτείς την ατελή σου φύση, τότε θα σε κυνηγά συνέχεια το μικρόβιο της ύπαρξης, της επιβολής, της επικυριαρχίας. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr