Είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί αυτό που ζητάνε από τον κόσμο, η ψυχραιμία, τώρα με την είσοδο στην Ευρώπη του νέου κορωναϊού, για παραπάνω από έναν λόγους. Πρώτος και κύριος γιατί το ίδιο το κράτος σε αντίστοιχες περιπτώσεις όπως με τη γρίπη των πτηνών ή κάποια άλλη γρίπη, δεν έδειξε και μεγάλη επιμέλεια και διαχειριστική ικανότητα. Μόνο ένταση έχουμε να θυμόμαστε. Αλλά και παγκοσμίως μοιάζει πολύ βολικό που η πηγή του προβλήματος είναι η Κίνα, τουλάχιστον για όσους θέλουν να σηκώσουν τείχη απέναντι σε μία πανίσχυρη χώρα που απειλεί με την οικονομία της τις ΗΠΑ. Δεν ξέρω πόσο εύκολο θα ήταν να πει κάποιος «σταματήστε τις πτήσεις» για το Παρίσι ή τη Νέα Υόρκη, όμως φάνηκε εύκολο για κάμποσους να φαντάζονται ότι μπορεί να αποκλειστεί μία χώρα όπως η Κίνα.

Παρ’ όλα αυτά, μία τέτοια υπόθεση δεν είναι παίξε γέλασε. Όσο κι αν υπάρχει μια υπερβολή από τα ΜΜΕ, η αλήθεια είναι ότι για την κοινή γνώμη υπάρχει θέμα και πολύς κόσμος φοβάται.

Μπορεί η ορθή σκέψη να δείχνει ότι η ανησυχία δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από τον κίνδυνο της πιο γνωστής μας γρίπης, στην πράξη όμως ο φόβος κινητοποιεί τα πιο ανορθολογικά στοιχεία των ανθρώπων και ο φόβος βρίσκει έδαφος να διαδίδεται. Και ο φόβος έχει προκαλέσει πραγματικές τραγωδίες στο ιστορικό παρελθόν, με μαζικές διώξεις ανθρώπων που στοχοποιούνταν ως υπαίτιοι των ιώσεων και των ασθενειών. 

Η περίπτωση του νέου ιού, περισσότερο δείχνει μια βασική αδυναμία των συστημάτων Υγείας των προηγμένων χωρών που δεν στηρίζονται στην πρόληψη αλλά στη θεραπεία. Ενώ έχουμε δηλαδή υψηλού επιπέδου ιατρική φροντίδα και θεραπεία υστερούμε σε πολιτικές πρόληψης που θα μπορούσαν από μόνες τους να μειώσουν την έξαρση νοσημάτων, ειδικά στην περίπτωση ιώσεων. Το να πλένεις τα χέρια σου, όπως λένε οι ειδικοί μοιάζει με «φάρμακο» που εμποδίζει την επέκταση ασθενειών, δεν αποτελεί όμως κοινή πολιτική για τους πληθυσμούς. Κι έτσι φτάνουμε πάλι σε ένα βασικό πρόβλημα των κοινωνιών μας, να ξέρουμε πολλά, να έχει πραγματοποιήσει τεράστια πρόοδο η επιστήμη, όμως τελικά να μας φοβίζει και να μας απειλεί ένας ιός με μάζα σχεδόν απειροελάχιστη. Μήπως να αναρωτηθούμε παράλληλα με τα μέτρα υγιεινής που πρέπει να λάβουμε και τι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας πρέπει να κάνουμε; 

Θερμός βίος με αποτύπωμα

Όσοι παρακολούθησαν αυτές τις μέρες τις εκδηλώσεις για τον Αθανάσιο Ψαλίδα και ειδικά τις ομιλίες του Προκόπη Παυλόπουλου και της Ελένης Κουρμαντζή, πέρα από τις πλούσιες πληροφορίες για τον βίο και το έργο του, αλλά και την ιστορική περίοδο μετάβασης από τον 18ο στον 19ο αιώνα και την προεπαναστατική περίοδο, δεν μπορεί να μην ένιωσαν τη θέρμη της σκέψης και της δράσης του Ψαλίδα.

Γιατί το κρίσιμο στον βίο ενός ανθρώπου δεν είναι να συσσωρεύσει τιμές και επαίνους. Αυτό το πετυχαίνουν οι μέτριοι. Είναι να αφήσεις τέτοιο αποτύπωμα που μετά από 200 χρόνια να είσαι ακόμα τολμηρός. Γιατί ο Ψαλίδας και σήμερα είναι τολμηρός, όπως φαίνεται από το τι διάβαζε, πώς ζούσε και βέβαια από το τι έγραψε και άφησε παρακαταθήκη. Όταν ειρωνεύεται με τακτ τον Κοραή σε μία επιστολή του για το θέμα της γλώσσας, καταλαβαίνουμε πόσο πίσω είμαστε πια σήμερα σε αυτή τη χώρα που ασχολούμαστε ακόμα με τη «βάση του 10» στις πανελλήνιες ή φοβόμαστε μήπως και χαθεί καμιά ψήφος από καμιά «εθνική» ή θρησκευτική παρεξήγηση. 

Με άλλα λόγια, οι μεγάλες προσωπικότητες ήταν αυτές που μετείχαν στην ιστορία, στην κοινή και δημόσια ζωή και έπαιρναν θέση, διάλεγαν πλευρά. Αντίθετα ο «μικρός» βίος ζητά συνέχεια ουδετερότητα, απόσταση και προοπτικές για βόλεμα. Κάτι λάθος πήγε σε αυτή την κοινωνία μέσα στο χρόνο. Κι ίσως το παράδειγμα του Ψαλίδα να είναι μία ευκαιρία για αναστοχασμό. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr