Τις τελευταίες ημέρες μοιάζει να περάσαμε σε μία νέα φάση. Για όσους θυμούνται, αν δεν έχουν απωθήσει τις μνήμες, μοιάζει με τα πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν κάθε μέρα, κάθε ώρα σχεδόν, μαθαίναμε, ακούγαμε, νιώθαμε ότι όλα αλλάζουν και τίποτα δεν είναι σταθερό. Κι όλα οδηγούσαν σε χειρότερες μέρες. 

Η κρίση στα ελληνοτουρκικά σύνορα, έχει πραγματικά χαρακτηριστικά. Υπάρχει ένα υλικό βάρος, που είναι οι πολλές χιλιάδες πρόσφυγες που επιχειρούν να περάσουν στην Ευρώπη διά των ελληνικών συνόρων. Το κράτος της Τουρκίας έχει όλη την ευθύνη όχι γιατί το λένε άλλοι, αλλά γιατί το ισχυρίζεται το ίδιο διά στόματος του αρχηγού του. Πρωτοφανής κατάσταση. Η απάντηση της Ελλάδας ήταν άμεση και αποφεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό η αλλαγή δεδομένων, με την κινητοποίηση του στρατού και της Αστυνομίας. Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε από μόνη της να διατηρεί στα ύψη την ένταση, αν δεν υπήρξαν κι άλλες εξελίξεις, όμως.

Η κυριότερη είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση συνέδεσε ευθέως την τουρκική επιθετικότητα με τη διαχείριση του προσφυγικού. Ως και χτες ακόμα, άλλαζε συνέχεια το νομικό καθεστώς των προσφύγων στην Ελλάδα σε κατευθύνσεις που μέχρι και σήμερα δεν ξέρουμε πού οδηγούν. Για παράδειγμα, η μείωση των πλεονεκτημάτων του έχοντος ασύλου στο διάστημα του ενός μηνός, δεν συμπληρώνεται και από πρόβλεψη για το τι θα κάνουν αυτοί οι πληθυσμοί.

Στο μεταξύ, η ένταση της ρητορικής που χρησιμοποιήθηκε ακόμα και επίσημα χείλη στον ανώτατο βαθμό περί «εισβολής» και «πολέμου» άνοιξε το δρόμο και για μία αύξηση και της αντιπροσφυγικής ρητορικής. Από τη μία η όξυνση του λόγου κατά προσφύγων και από την άλλη μία έκρηξη πρακτικών όπως η επιθετικότητα ιδιωτών κατά προσφύγων, δημοσιογράφων και μελών ανθρωπιστικών οργανώσεων, δείχνει ότι αναπτύσσεται μία παράλληλη δυναμική στην οποία κυριαρχεί εφ’ όλης της ύλης η ακροδεξιά.

Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι ότι η ΕΕ δεν στέκεται αλληλέγγυα στην Ελλάδα παρά μόνο στο βαθμό που οριοθετεί τη ζώνη φύλαξης και τίποτα παραπάνω. Η πολυδιαφημισμένη επίσκεψη των επικεφαλής της κατέληξε σε βοήθεια 700 εκατ. ευρώ ενώ κανένα μήνυμα δεν στάλθηκε προς την Άγκυρα. Η δε ελληνική κυβέρνηση, η ίδια ακριβώς που μιλάει για «πόλεμο», δεν ξεσηκώνει τον κόσμο ούτε καν για μία Σύνοδο Κορυφής.

Αυτά σημαίνουν ότι δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες θα μείνουν στην Ελλάδα, σε αυτούς θα προστίθενται και όσοι έρχονται και η κατάσταση θα παγιωθεί την ώρα που στην κοινωνία έχουν εισβάλλει ακροδεξιές αντιλήψεις και μία αίσθηση μη κανονικότητας. Πρόκειται για ένα αδιέξοδο εντελώς ανεξάρτητο από τα γεγονότα στον Έβρο ή καλύτερα, ενώ δεν έχει λυθεί κανένα πρόβλημα ούτε στη Συρία ούτε σε κανένα μέτωπο στην Ασία, πώς περιμένει άραγε η Ελλάδα και η Ευρώπη ότι θα λυθούν και τα θέματα με τους πρόσφυγες;

Τέλος, ακόμα κι αν αύριο το πρωί λύναμε όλα τα προβλήματα και είχαμε και θετικές διεξόδους στα γεωπολιτικά ζητήματα που μας επηρεάζουν, η ελληνική κοινωνία θα μπορούσε να πει, να ισχυριστεί ότι ανοίγεται ένας καλύτερος δρόμος μπροστά της; Μήπως ο ιός της άρνησης, του φόβου, της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού που καιροφυλακτεί και αναπτύσσεται ραγδαία, έχει ήδη υπονομεύσει τις προοπτικές της; Και για να χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα από ένα άλλο επίπεδο μη κανονικότητας που προκαλεί ήδη τα ρατσιστικά αντανακλαστικά: Μια κοινωνία που ανέχεται να μιλάνε προσβλητικά ακόμα και για μία γυναίκα που κόλλησε μια ίωση σε ένα ταξίδι στην Ιταλία, πόσες ελπίδες έχει να ευημερήσει αύριο μεθαύριο και να διάγει έναν ευτυχισμένο κοινό βίο;

Ταξιδεύοντας στον Έβρο

Νομίζω ότι έχω καλές αναμνήσεις από τον Έβρο. Το «νομίζω» μόνο και μόνο γιατί ένα οχτάμηνο το πέρασα στρατιώτης στον Λαγό, που είναι πολύ μακριά κι από όσο μπορεί να φανταστεί κάποιος που ζει στο κέντρο της Αθήνας. Κι όσο να ‘ναι μία θητεία είναι μία θητεία και σου αφήνει και μερικά «σημάδια», ιδιαίτερα όταν σου λείπουν άνθρωποι που αγαπάς. Αλλά δεν είχα προβλήματα στη θητεία, αντίθετα είδα κι ένα κομμάτι του στρατού- ήταν μετά τα Ίμια- που λειτουργούσε πολύ αποτελεσματικά και σεβόταν τον άνθρωπο. 

Τα επόμενα χρόνια έκανα και μερικές μέρες διακοπές στην περιοχή γύρω από την Αλεξανδρούπολη και ειδικά το Δέλτα του Έβρου θα το θυμάμαι κι ελπίζω κάποτε να το επισκεφτώ ξανά. Παίζοντας βόλεϊ θυμάμαι τώρα είχαμε φτάσει παλιότερα  και ως την Ορεστιάδα και πάνω στο τριεθνές.

Αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση στα εδάφη πάνω από τις Φέρες ήταν το πόσο επίπεδα ήταν και πόσο μεγάλος ήταν ο ποταμός. Μαζί με το κλίμα που άλλαζε πολύ όσο κατευθυνόσουν προς τον βορρά, διαμόρφωναν μία πολύ διαφορετική αίσθηση. Όμως όπως γίνεται σε όλο τον ελληνικό χώρο, σε πιάνει το τοπίο και βέβαια σε γεμίζουν οι άνθρωποι. Ανθρώπους πολύμορφους, διαφορετικούς, ενδιαφέροντες βρίσκεις παντού και στον Έβρο και στην Κρήτη και στα Γιάννενα. Και φαντάζομαι θα έχει τα αρνητικά του και ο κάθε τόπος. Αλλά αν θέλω κάτι να σημειώσω είναι ότι πρέπει να αποφεύγουμε τις γενικεύσεις και τα  στερεότυπα… και να ταξιδεύουμε. Κι ίσως ένα ταξίδι στον Έβρο να κρύβει για μας πολλά ωραία που σήμερα δεν μπορούμε να φανταστούμε. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr