Ο πρωθυπουργός επιχειρεί τις τελευταίες ημέρες να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα για την ανάκαμψη της οικονομίας. Ανάκαμψη στο μέλλον, γιατί σε αυτή τη φάση, συσσωρεύεται μόνο η ύφεση και τα σύννεφα μίας κρίσης που θα ξεσπάσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στην οικονομία το επόμενο διάστημα.

Οι συμβολικές παρουσίες του Κ. Μητσοτάκη στα έργα στο Ελληνικό ή αυτή που αναμένεται να γίνει στο επενδυτικό σχέδιο στην Κέρκυρα, δείχνουν και το βάρος που ρίχνει η κυβέρνηση στις μεγάλες επενδύσεις ενώ συντηρεί σε ένα έστω φαντασιακό επίπεδο σε αυτή τη φάση, την προοπτική ότι θα ανοίξει ο δρόμος προς μία άλλη οικονομία όταν ολοκληρωθούν τα μεγάλα έργα.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

Ο τουρισμός με βάση μεγάλες επενδύσεις, η ανάπλαση μεγάλων περιοχών, ακόμα και σημαντικά έργα πολιτισμικής ταυτότητας όπως το Γεφύρι της Πλάκας, μπορούν να γίνουν σημεία αναφοράς σε ένα αφήγημα για το μέλλον της χώρας. Το έχουν επιχειρήσει άλλωστε με τον δικό τους τρόπο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις. 

Υπάρχουν όμως συγκεκριμένα εμπόδια στην ελληνική οικονομία πάνω στα οποία προσκρούουν τα αφηγήματα και άλλοτε προκαλούνται τεράστια ρήγματα όπως στην κρίση του 2010 και μετά και άλλοτε μέτρια ή μικρά αποτελέσματα παρά τις προσδοκίες. Αποτελέσματα που εμπεδώνουν και μία κατάσταση μετριότητας, μειώνοντας τις προσδοκίες και αυξάνοντας τις απογοητεύσεις.

Ξεχωρίζουμε δύο τέτοια εμπόδια, χωρίς ιεράρχηση.

Το πρώτο είναι η ανάπτυξη στην Ελλάδα μεγάλων θυλάκων άτυπης ή και απαξιωμένης εργασίας. Θεωρούμε συχνά ότι πρόκειται για περιθωριακά φαινόμενα που απλώς χρειάζεται να ελεγχθούν από τις υπηρεσίες, όμως στην πράξη ισχύει ότι ένα μεγάλο μέρος του παραγόμενου πλούτου της χώρας ακόμα και σε αγορές αιχμής, προέρχεται από μαύρη εργασία ή από κακοπληρωμένη εργασία, η οποία απαξιώνει εργασιακές δεξιότητες και υπονομεύει κάθε προσπάθεια για μία νέου τύπου παραγωγική διαδικασία. Μέρος του προβλήματος της φυγής στο εξωτερικό των πτυχιούχων, είναι ακριβώς η παγίωση της ανεξέλεγκτης αυτής κατάστασης στην εργασία. 

Το δεύτερο είναι η αδυναμία των πολλών μικρομεσαίων και οικογενειακών επιχειρήσεων που αποτελούν και κορμό της επιχειρηματικότητας της χώρας να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες ανταγωνισμού που επιβάλλει το σύμφωνο σταθερότητας στην ΕΕ και οι κανόνες της αγοράς που είναι φτιαγμένοι για τις οικονομίες των ισχυρών μελών της ΕΕ. Το ελληνικό κράτος είναι επίσης απών από κάθε οργανωμένη προσπάθεια στήριξης αυτής της επιχειρηματικότητας, χωρίς επενδύσεις, χωρίς σχέδιο εκσυγχρονισμού, χωρίς μέριμνα για την παραγωγική κατεύθυνση των επιχειρήσεων ή τις εξαγωγές τους. Πρόκειται για παγιωμένη εδώ και δεκαετίες κατάσταση, η οποία στη συγκυρία μίας ακόμα κρίσης όπως στην πανδημία, επιταχύνει την αποδιάρθρωση και της ελληνικής επιχειρηματικότητας.

Μπορεί άραγε, η κυβέρνηση και το ελληνικό κράτος να ανατάξουν την οικονομία, χωρίς να μεριμνήσουν για ποιοτική εργασία και σύγχρονη μικρή επιχειρηματικότητα, απλώς και μόνο ενισχύοντας τις μεγάλες επενδύσεις; Δύσκολο αν όχι αδύνατο. Γιατί η είσοδος επενδύσεων προϋποθέτει και μία άλλη μορφή της οικονομίας. Και παρά τις εξαγγελίες επί χρόνια για μεταρρυθμίσεις που θα αποδώσουν, μέχρι σήμερα δεν φαίνεται να έχει αποδώσει κάτι ουσιαστικό όλη αυτή η συζήτηση και η προσπάθεια.