Έβλεπα σε ένα κλειστό καφενείο τις ημέρες του Αυγούστου, τα άδεια τραπέζια που είχαν απομείνει με τα μπουκάλια το αντισηπτικό πάνω. Και σκέφτηκα πόσο αγώνα έκαναν οι καταστηματάρχες για να τηρήσουν τα μέτρα, χωρίς όμως και αποτέλεσμα πάντα αφού η κίνηση για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν μικρή.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έπρεπε να υπάρχουν μέτρα. Τα μέτρα πρόληψης προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο ασφαλούς λειτουργίας ώστε ο πελάτης να αισθάνεται ότι μπορεί να βγει από το σπίτι του. Από τη μία μεριά όμως τα μέτρα αυτά καθ’ αυτά αύξαιναν το κόστος λειτουργίας της αγοράς και πίεζαν για μία σχεδόν γραφειοκρατική και τυπική τήρησή τους, από την άλλη ο πολύς κόσμος, οι πολίτες προσάρμοσαν μόνοι τους τον τρόπο ζωής τους. Κι αυτός ο νέος τρόπος ζωής σε πολλές περιπτώσεις δεν είχε χώρο για την ψυχαγωγία, την έξοδο και τις επαφές.
Θα μπορούσε άραγε να λειτουργήσει ένα άλλο μοντέλο, με περισσότερες ελευθερίες στον πολίτη ώστε να επιλέγει μόνος του τα μέτρα που θα τον προστάτευαν και αυτόν και τον συμπολίτη του; Υποψιάζομαι τώρα πια, πως όχι. Με την εμπειρία που έχουμε σήμερα, φαίνεται ότι δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν οι καραντίνες και τα προληπτικά πλαίσιο αν δεν υπήρχε και αυστηρό πλαίσιο απαγορεύσεων και οδηγιών, τουλάχιστον τον πρώτο χρόνο της πανδημίας.
Στην περίοδο που διανύουμε που έχουν καταργηθεί τα περισσότερα μέτρα, μοιάζει να δίνεται βάρος στην ελεύθερη βούληση του πολίτη να προσέχει. Προσέχουν όμως όλοι;
Το κυριότερο πρόβλημα είναι η έλλειψη ενημέρωσης. Η ενημέρωση όχι απλώς ως στοιχεία μίας καμπάνιας, αλλά η θωράκιση του πολίτη ώστε να γνωρίζει και τι είναι η πανδημία, αλλά και πώς μπορεί να την αντιμετωπίσει και ατομικά και από κοινού με τους άλλους συμπολίτες του.
Κι ίσως εδώ να κρύβεται και ένα ακόμα πρόβλημα δίπλα στην έλλειψη μίας τέτοιου τύπου ενημέρωσης: Να μην μπορούμε να φτάσουμε από το ατομικό στο συλλογικό, στο πώς μαζί με άλλους θα έχουμε μία κοινή στάση. Όταν λείπουν συνεπώς οι συλλογικές δράσεις και δεν μπορεί να συνδυαστεί η ελεύθερη βούληση με την αποτελεσματική λειτουργία, τότε μένει και περισσότερος χώρος για την λογική της απαγόρευσης και της καταστολής.
Ζώντας σε ένα ψηφιακό περιβάλλον
Λέγαμε πριν από δύο χρόνια πόσο δύσκολη υπόθεση ήταν η υποχρεωτική τηλε-εκπαίδευση που τότε παρουσιαζόταν ως πανάκεια και αριστεία, όταν δεν υπήρχε καν η μέριμνα για την πρόσβαση όλων των μαθητών στο δίκτυο. Πήρε καιρό μέχρι να μπορέσει η κυβέρνηση να ενισχύει τις οικογένειες με ένα κουπόνι για υπολογιστές που μάλλον κι αυτό δεν κάλυψε όλες τις ανάγκες.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε ενάντιοι στην τηλε-εκπαίδευση. Αντίθετα, η δικτύωση και το ψηφιακό περιεχόμενο που είναι πια διαθέσιμο και προσβάσιμο, επιβάλλουν και μία άλλου τύπου προσέγγιση στη διαρκή εκπαίδευση όλων μας. Αν και χρειάζεται και μία προσοχή, μία εκπαίδευση θα τη λέγαμε και στις δυνατότητες της πρόσβασης σε περιεχόμενο που διαθέτουμε. Γιατί μπορεί να έχεις τη δυνατότητα να δεις στο κινητό σου μερικά από τα σημαντικότερα μαθήματα των καλύτερων πανεπιστημίων του κόσμου, μπορείς όμως την ίδια ώρα να γεμίσεις και πληροφορίες για το πόσο «επίπεδο είναι η γη» ή πόσο «καλό» κάνει ο ρατσισμός.
Το φιλτράρισμα της πληροφορίας είναι από μόνο του ένα στοίχημα στις μέρες μας.
Αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο, τώρα που δεν χρειάζονται και ειδικά μέτρα σε έκτακτες συνθήκες, είναι να μάθουμε να ζούμε και να λειτουργούμε (και) σε ένα ψηφιακό περιβάλλον που μας δίνει την ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι. Ακούγεται φυσικό και εύκολο αλλά στην πράξη δεν το κάνουμε.
Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
fkaramitsos@yahoo.gr
ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ
