Μία μείζονα εξέλιξη ως προς την πολιτική προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, συντελείται αυτήν την περίοδο με την πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την αλλαγή καθεστώτος λειτουργίας των μεγάλων μουσείων της χώρας.

Σε διαβούλευση βρίσκεται το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού που προβλέπει τη μετατροπή σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισµού Θεσσαλονίκης και του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου.

Αυτή η αλλαγή είχε εξαγγελθεί και είχε συναντήσει αντιδράσεις, αντιδράσεις που τώρα γενικεύονται με πολλά σωματεία και συλλόγους εργαζομένων του υπουργείου να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους.

Στα επιχειρήματα που αναπτύσσονται ενάντια στο νομοσχέδιο είναι η υπονόμευση του ενιαίου χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας αποκόπτοντας τα πέντε μεγαλύτερα αρχαιολογικά Μουσεία, η μετατροπή των δημόσιων Μουσείων σε κυβερνητικά υποχείρια με το διορισμό από την ηγεσία του υπουργείου των Διοικητικών Συμβουλίων, η υπονόμευση του δημόσιου χαρακτήρα των Μουσείων και το άνοιγμα της δυνατότητας ιδιωτικοποίησης των λειτουργιών τους, η αλλαγή του καθεστώτος εργασίας κλπ

Αντιτείνει κάποιος καλοπροαίρετα, ότι τα νέα Νομικά Πρόσωπα θα συνεχίσουν να ανήκουν στο Δημόσιο και ότι δεν μπορεί κανένα υπουργείο να έχει πρόθεση να πλήξει τα μουσεία. Ισχύει και αυτό. Η αλλαγή που επέρχεται όμως είναι βαθιά και ουσιαστική κι εκεί είναι που αρχίζουν τα αχαρτογράφητα νερά.

Γιατί η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μία συνταγματική επιταγή που βάζει σε πρώτη προτεραιότητα του ίδιου του κράτους, την κατοχύρωσή της. Κι αυτό περνάει μέσα από την ταύτιση της ίδιας της αρχαιολογικής υπηρεσίας με τα μουσεία. Τα μουσεία δεν είναι εκθετήρια, ούτε χώροι προβολής εκθεμάτων. Είναι αυτό καθ΄ αυτό το έργο της ανασκαφής, της τεκμηρίωσης, της έκθεσης και εντέλει της διαμόρφωσης μίας ταυτότητας. Για αυτό και τα αρχαιολογικά μουσεία ανήκουν στο κράτος με την έννοια της βαθιάς, δομικής δημόσιας υπηρεσίας.

Το ζήτημα δεν είναι συνεπώς αν ένα νέο ΔΣ σε ένα μουσείο έχει καλές ή κακές προθέσεις-  καλές προθέσεις θα έχουν όλες οι διοικήσεις. Είναι όμως, θέμα να αποκόπτεται η ενιαία, θεμελιακής ενότητας αντίληψη για το αρχαιολογικό τεκμήριο. Η ιστορική ταυτότητα της χώρας προϋποθέτει και τη βαθιά ενότητα στη δημόσια συναντίληψη για το τι είναι ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά και αυτό εγγυάται η κρατική υπηρεσία.

Όλα τα άλλα προβλήματα που πιθανόν να υπάρχουν στη λειτουργία των μουσείων, μπορούν να επιλυθούν με πολλούς άλλους τρόπους.

Όλα για τις εμπειρίες παντού

Υπάρχει μια τάση για υπερκατανάλωση εμπειριών. Σαν να θέλουμε να τα κάνουμε όλα, τώρα. Από το να ξεκινήσουμε τις βουτιές στη θάλασσα τον Απρίλιο, μέχρι να φτάσουμε στα απάτητα βουνά ή να κάνουμε περιπετειώδη σπορ σε ποτάμια και πλαγιές. Όλα καλά και είναι δικαίωμα όλων μας να ζούμε τις ζωές μας όσο καλύτερα μπορούμε.

Σε ένα βαθμό λειτουργεί προς αυτήν την κατεύθυνση και η πανδημία που μας ωθεί να κερδίσουμε όσα χάσαμε με τις καραντίνες. Το βλέπεις και σε πολύ κόσμο να έχει αυτήν την αγωνία να βρεθεί έξω, να συναντήσει κόσμο, ίσως και κάτω από την επίγνωση ότι δεν αξίζει να φεύγει άσκοπα ο χρόνος.

Συνέβαινε και πιο πριν όμως όλο αυτό. Πού δείχνει μία τάση να καταλάβουμε όλο το χώρο και όλον τον χρόνο. Εμπειρίες σημαίνει να τα ζήσουμε όλα και παντού. Σαν μην υπάρχει όριο. Και υπό κάποια έννοια σαν μην υπάρχει τελικά και επιθυμία ή επίγνωση της ικανοποίησης από την εμπειρία. Για αυτό και πάμε από το ένα στο άλλο ασταμάτητα. Θέλει μία σκέψη εδώ.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr