Πώς καταλαβαίνεις ότι υπάρχουν ανοιχτά χάσματα μέσα στην κοινωνία; Μπορείς να πας απλώς σε μία συνεδρίαση ενός θεσμικού οργάνου ή σε ένα επιστημονικό συνέδριο. Αν για παράδειγμα πας σε ένα δημοτικό συμβούλιο θα ακούσεις πολλά και ενδιαφέροντα, αλλά ίσως νιώσεις ότι δεν σε αφορούν με τον τρόπο που συζητιώνται ή διατυπώνονται τα θέματα. Υπάρχει δε ενδεχόμενο να μην κατανοείς καν σε τι αναφέρονται. Κι όμως, ο Δήμος αποφασίζει για το νερό που πίνεις ή για τα σκουπίδια που μαζεύονται γύρω από τους κάδους. Αλλά και μία συνεδρίαση της Βουλής να παρακολουθήσεις δεν είναι σίγουρο ότι θα αντιληφθείς ότι εκπροσωπούνται τα συμφέροντά σου ως πολίτης. Καλά, δεν το συζητάμε καν για ένα συνέδριο επιστημόνων που μπορεί από την πόρτα καν να μην μπορείς να μπεις αν θελήσεις να καταλάβεις τι λέει μία ανακοίνωση ή και γιατί είναι τόσο πολυτελείς οι συνεδριακές αίθουσες.

Προσοχή εδώ όμως. Μια στάση ενάντια στους θεσμούς, ή την επιστήμη με το επιχείρημα ότι «δεν τους καταλαβαίνει ο λαός» ή ότι «αυτοί είναι ελίτ» και όλη αυτή η ρητορική περί των «300 της Βουλής» πολύ συχνά προέρχεται από την ακροδεξιά που έχει αντιδημοκρατική στάση, αλλά και στάση ενάντια στον επιστημονικό λόγο. Ας το προσέχουμε αυτό και ας είμαστε σε επιφυλακή για να μην δίνεται χώρος στον ακροδεξιό λαϊκισμού που πάντα εμφανίζεται ως χρήσιμος βοηθός και έτοιμος «να μας ανοίξει τα μάτια».

Αλλού είναι το χάσμα. Χάσμα δημιουργείται όταν ο πολίτης νιώθει ότι ο πολιτικός ή επιστημονικός λόγος δεν τον αφορά, ότι δεν τον βοηθά στη ζωή του και ότι δεν καλύπτει τα δικά του συμφέροντα παρά τις ανάγκες που έχει. Αυτό μπορεί να γεννιέται όταν βλέπει ότι ευνοούνται τα συμφέροντα όσων τον καταπιέζουν. Μία απόφαση για την ενέργεια πχ που ακριβαίνει τον λογαριασμό ρεύματος μοιάζει πολύ επιθετική για έναν φτωχό καταναλωτή.

Το χάσμα εντείνεται όταν υπάρχει και μία απόσταση σε μορφωτικό επίπεδο, όταν ένας άνθρωπος δεν έχει όλα τα δεδομένα και τις δεξιότητες για να κατανοήσει τι είναι υπέρ του. Δεν καταλαβαίνουν όλοι την κβαντική φυσική. Αλλά ούτε και τι σημαίνει «Χρηματιστήριο ενέργειας». Αλλά αυτήν την απόσταση θα έπρεπε να την καλύπτουν οι πολιτικοί και τα κόμματα που μία κύρια δουλειά τους είναι να διαμεσολαβούν υπέρ των λαϊκών συμφερόντων, εκεί που είναι και οι ψηφοφόροι τους. Δεν είναι όμως υπέρ των λαϊκών συμφερόντων όλα τα κόμματα. Αλλά και οι επιστήμονες στηρίζονται πολύ στον δικό τους λόγο και δεν βλέπουν πάντα τις ανάγκες του κόσμου για εύληπτη και αξιόπιστη ενημέρωση.

Ακριβώς σε τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσαν να παίζουν ένα κύριο ρόλο, όπως έπαιζαν παλιότερα, τα σχολεία και τα μέσα ενημέρωσης. Τα σχολεία γιατί είναι παράθυρα στον κόσμο της γνώσης με αντίληψη ισότητας προς όλους τους μαθητές και αυτό το αναγνωρίζουν ακόμα οι γονείς. Το σχολείο της ισοτιμίας και της δημοκρατίας βοηθά την κοινωνία και τους νέους να κατανοήσουν τον κόσμο που την περιβάλλει και να πάει ένα βήμα μπροστά.

Και τα μέσα ενημέρωσης διαμεσολαβούν ώστε οι αναγνώστες να ξέρουν στο τέλος τι γίνεται κι ας μην μπορούν να διαβάσουν ένα νομικό κείμενο ή την ανακοίνωση μίας επιστημονικής ανακάλυψης.

Για μη σπάσει η κοινωνία σε πολλά ρήγματα χρειαζόμαστε σχολεία και δασκάλους, εφημερίδες και δημοσιογράφους, πολιτικούς στον καθήκον του δημοσίου συμφέροντος και επιστήμονες με κοινωνική γείωση. Ε, δεν είναι και τόσο δύσκολο.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr