Να κρατηθεί η φλόγα της μνήμης

Πριν από μερικά χρόνια, μορφωμένοι και αντιφασίστες Γερμανοί, μου εξηγούσαν ότι η γενική αίσθηση στη Γερμανία είναι ότι τα μεγάλα εγκλήματα κατά αμάχων στις χώρες κατοχής, τα έκαναν "ειδικές" μονάδες και όχι ο τακτικός γερμανικός στρατός. Έπρεπε να έρθουν στην Ελλάδα, να επισκεφτούν μαρτυρικά χωριά και να μιλήσουν με επιζώντες για να καταλάβουν τι έγινε. Παραδόξως, υπάρχουν και πολλοί Έλληνες που πιστεύουν ακόμα σήμερα ότι τα εγκλήματα αυτά, ήταν ένα είδος "εξαίρεσης"¨, προϊόν κάποιων "τρελών" Ναζί. Δεν ήταν όμως. Οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας λόγχιζαν τα μωρά. Κι αυτό γιατί δεν πίστευαν ότι οι "κατεχόμενοι" ήταν άνθρωποι ίσοι με αυτούς… Αυτή είναι όλη η ιστορία με τις γερμανικές οφειλές. Ένας στρατός πέρασε πάνω από μία χώρα, την κατέστρεψε, τη λεηλάτησε και σκότωσε τα παιδιά της, επειδή δεν ανήκαν στην «αρία» φυλή. 

Ο κύκλος δεν έκλεισε

Αποτελεί απίστευτο κυνισμό να περιφρονεί κανείς την ανάγκη των επιζώντων των σφαγών για αποκατάσταση και δικαίωση. Η συζήτηση για τις γερμανικές οφειλές, είναι πρωτίστως θέμα ηθικό, υπαρξιακό. Σήμερα στην Ελλάδα ζουν ακόμα εκατοντάδες επιζώντες από τα ολοκαυτώματα των χωριών και δεκάδες χιλιάδες απόγονοι θυμάτων που βίωσαν την απόλυτη ένδεια της ορφάνιας και της φτώχειας μετά την Κατοχή. Σε αυτούς τους ανθρώπους δεν αρκεί ένα απλό «συγγνώμη», αλλά απαιτείται μίας πλήρης αποκατάσταση της μνήμης τους και της μνήμης των αγαπημένων προσώπων που χάθηκαν. Αυτό είναι το ζουμί όλης αυτής της συζήτησης που προφανώς έχει και πολιτικές και  νομικές και κοινωνικές επεκτάσεις. Ακόμα όμως δεν έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος της μνήμης για να είμαστε αποστασιοποιημένοι από τον πόνο και τη λύπη της απώλειας. Υπάρχουν ακόμα χωριά που δεν έχουν μνημεία, που δεν έχουν καταγραφεί οι απώλειες. Λείπουν οι έρευνες, οι μελέτες, οι εξηγήσεις. Σε αυτή τη φάση δεν έχει σημασία να αναλύσουμε γιατί το μεταπολεμικό κράτος δεν έκανε όσα έπρεπε να κάνει. Σήμερα οφείλουμε να κρατήσουμε τη φλόγα της μνήμης αναμμένη και να ξεκινήσουμε επιτέλους μία πραγματική, επιστημονική και με κοινωνικό πρόσημο, έρευνα για τι έγινε στην Κατοχή, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Επίκαιρο

Οι Έλληνες δεν περιμένουν να πάρουν λεφτά από τη Γερμανία. Τα δικαιούνται όμως γιατί την επόμενη μέρα των σφαγών δεν είχαν ούτε χώμα να θάψουν τους δικούς τους ανθρώπους. Κι από πού ανακαλύφθηκε άραγε η διπλωματική άποψη, ότι ένας στρατός μπορεί να καίει ένα χωριό, χωρίς να δίνει λόγο; Προφανώς και δεν ζουν πια και οι περισσότεροι θύτες, όσοι έδωσαν τις διαταγές. Αυτό δεν σημαίνει όμως κι ότι η Δικαιοσύνη θα πρέπει να συνεχίσει να κάνει πώς δεν βλέπει. Τόσα πρωτότυπα πράγματα ζούμε στον 21ο αιώνα ας ζήσουμε και μία εκ των υστέρων προσέγγιση στα εγκλήματα πολέμου, με γνώμονα τις αντιλήψεις που έχουμε σήμερα περί δικαίου.
Με άλλα λόγια, όσο υπάρχει μνήμη το αίτημα για αποκατάσταση των τραυμάτων, θα είναι επίκαιρο, ό,τι κι αν λένε οι κάθε λογής εξουσίες. Κι από αυτή τη σκοπιά, η επίσκεψη Τσίπρα στο Κομμένο είναι θετική.

Να ζήσουν στον τόπο τους

Ταξίδεψα το τριήμερο για τις ανάγκες του ρεπορτάζ σε περιοχές που δεν τις έχουμε συνηθίσει στην πρώτη γραμμή της τουριστικής μας εικόνας όπως το Ζαγόρι ή το Μέτσοβο. Στο Πωγώνι ή στα χωριά του Ξηροβουνίου που είναι και χωριά καταγωγής μου, σου κάνει εντύπωση η απίστευτη φυσική ομορφιά. Αν σε έριχναν χωρίς να σου πουν πού είσαι ή χωρίς να ξέρεις πού βρίσκονται οι μεγαλουπόλεις, θα νόμιζες ότι ζεις σε έναν άγριο, πράσινο πλανήτη. 
Ναι, όλος ο νομός Ιωαννίνων μπορεί να γίνει ένας πρωτότυπος, σπάνιος,, «πράσινος» προορισμός. 
Αλλά δεν αρκεί αυτό. Γιατί το άλλο που βλέπεις όταν ταξιδεύεις στο νομό, είναι η ερημιά. Φτάνεις στα πανέμορφα Πράμαντα, αλλά στο ανάμεσα σε όλη τη διαδρομή, συναντάς ελάχιστους ανθρώπους.
Τα ξέρουμε θα πεις, τα έχουμε γράψει τόσες φορές. Πώς όμως να πάει μπροστά ο τόπος χωρίς ανθρώπους; Όλα συνεπώς τα σχέδια για ανάπτυξη δεν θα μπορέσουν να έχουν μέλλον αν δεν βρεθεί τρόπος να ζήσουν οι άνθρωποι στον τόπο τους.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ
fkaramitsos@yahoo.gr