Με μετριοπάθεια πια, μεν,  με απόσταση ακόμα από την αλήθεια, δε

Ας προσέξουμε μία κρίσιμη διαφοροποίηση στην στάση της κοινής γνώμης: Σήμερα στην υπόθεση της φαρμακευτικής εταιρίας, με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί να είναι συνταρακτικά, ο πολύς κόσμος κρατάει την ψυχραιμία του και δεν βλέπουμε μεγάλη ένταση. Δεν βλέπουμε σίγουρα την ένταση του 1989 και της περιόδου Κοσκωτά, η οποία επέφερε και μεγάλες πολιτικές ανακατατάξεις.  Ας προσέξουμε ότι και με τα συλλαλητήρια για το «μακεδονικό» οι τόνοι είναι πολύ πιο χαμηλοί από ό,τι το 1992. Μικρότερη η συμμετοχή, λιγότερος ο διχασμός περί «προδοτών» κλπ.

Τι θα μπορούσε να σημαίνει, αν ισχύει, αυτή η κοινωνική τάσης Ίσως ότι έχει συσσωρευτεί μία εμπειρία που μας έμαθε τουλάχιστον να είμαστε πιο μετριοπαθείς ή έστω πιο συγκρατημένοι. Στο μεταξύ άλλωστε, είδαμε ότι ούτε οι πλατείες έριξαν τις κυβερνήσεις των μνημονίων, ούτε το δημοψήφισμα του 2015 ταίριαξε με τις κυβερνητικές επιλογές.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να απαξιώσουμε τις μαζικές κοινωνικές εκφράσεις. Το αντίθετο, χρειαζόμαστε τη φωνή του κόσμου, θέλουμε να ακούγεται η φωνή των αποκάτω, έτσι ώστε η πολιτική να μην είναι ένα διαρκές παζάρι σε κλειστά δωμάτια με άτυπους θεσμούς και πολιτικές ελίτ που δεν έχουν σχέση ούτε καν με το εκλογικό σώμα. Πρέπει όμως να περιοριστεί ο λαϊκισμός του τύπου «ο λαός έχει πάντα δίκιο», ή ότι «οι πολιτικοί είναι πουλημένοι». Αυτές οι γενικεύσεις δεν βοηθάνε καν αυτούς που τις υιοθετούν. Και συνήθως ευνοεί την ισχυροποίηση πολιτικών ομάδων της άκρας δεξιάς που κρύβουν την ατζέντα μίσους που έχει το πρόγραμμά τους κάτω ακριβώς από τις περιρρέουσες γενικεύσεις και στερεότυπα. 

Αυτό που δεν μάθαμε να κάνουμε ως οργανωμένη κοινωνία σε πρώτο επίπεδο είναι να εκφράζουμε τις απόψεις μας μέσα στα όρια που επιβάλλει το κοινωνικό σώμα και οι θεσμικοί φορείς. Να μιλάμε τη γλώσσα της δικής μας αλήθειας με τους περιορισμούς αλλά και τις δυνατότητες που μας δίνει το κοινωνικό σύνολο. Κατακτούμε ίσως με κόπο τη μετριοπάθεια δεν μαθαίνουμε όμως και τον δρόμο της αλήθειας.

Κι αυτό είναι που δεν μας κάνει μια ανοιχτή κοινωνία, που είναι μία ολόκληρη άλλη συζήτηση βέβαια. Αλλά το να έχεις μπροστά σου μία δικογραφία και να συζητάς όλα τα άλλα γύρω από αυτή, εκτός αυτής, δείχνει ότι εθελοτυφλούμε συνειδητά. Περνάμε ίσως από την έκφραση της λαϊκής οργής, στην απογοήτευση και την απώθηση; Κρίσιμο ερώτημα. 

Δεν φτάνουν τα επιχειρήματα

Χτυπιέται το φαντασιακό με ορθολογικά επιχειρήματα; Όχι βέβαια. Κάτσε κάνε μία συζήτηση με κάποιον που πιστεύει ότι μας ψεκάζουν και θα δεις ότι τα επιχειρήματά σου τελειώνουν σε τρία λεπτά το πολύ. Μπες και πιο βαθιά όμως σε συζητήσεις ας πούμε για την κρίση. Απόλυτα κοινωνικοί άνθρωποι με μόρφωση και οικονομική άνεση θα σου πουν ότι είναι σχέδιο «εβραιομασόνων» τραπεζιτών, με μικρές μόνο παραλλαγές στην ορολογία. Από τον Ρότσιλντ μέχρι το Σόρος και από τη Γουολ Στριτ μέχρι τη Λέσχη Μπίλντεμπεργκ, όλα θα μπουν πάνω στο τραπέζι για να αποδείξουν ότι «υπάρχει σχέδιο να αγοράσουν την Ελλάδα» κι ότι «αν ήθελαν θα μας είχαν σώσει».

Όχι δεν θέλω να κάνω μία ακόμα κουβέντα για τη συνομωσιολογία. Έχω προσέξει άλλωστε ότι πολλοί από όσους κοροϊδεύουν τους συνομωσιολόγους, δεν βρίσκουν κανένα πρόβλημα που έχει φύγει ο πλούτος όλης της χώρας στο εξωτερικό και έμειναν πέντε μισθωτοί και μερικοί έμποροι να πληρώνουν τους φόρους. 

Η κουβέντα έχει νόημα όταν πάει να σπάσει τις διαχρονικές μας πεποιθήσεις, τον πυρήνα του φαντασιακού του Έλληνα. Και σε αυτόν τον πυρήνα βρίσκεται η πεποίθηση ότι είναι ανώτερος εθνικά και πολιτισμικά γι’ αυτό και σε όλη την ιστορία του τον καταδιώκαν εχθρικές δυνάμεις με κάθε μέσο. Παλιά με εισβολές  και πολέμους, σήμερα με τα χρηματιστήρια και τα μνημόνια.

 Αυτή η αίσθηση ανωτερότητας με αυτό το αίσθημα του συνεχούς αδικαίωτου, δεν παλεύεται με τίποτα. Μόνο η εκπαίδευση ίσως να μπορούσε να θέσει αλλιώς τα θέματα, αλλά όταν φτάνουμε στα δύσκολα όλοι θέλουν από το σχολείο και το πανεπιστήμιο μόνο, να μην πειράζει τους εθνικούς μύθους και να μας δίνει πτυχία για διορισμό στο δημόσιο. 

Ίσως πάλι το φαντασιακό να θέλει τροφή στο δικό του επίπεδο. Να φανταστούμε αλλιώς τον εαυτό μας και το μέλλον μας.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr