Ο εορταστικός στολισμός της πόλης έχει γίνει κάτι σαν στοίχημα κάθε χρόνο, ενώ τα τελευταία χρόνια μας προέκυψε και η αντιπαράθεση για την καλλιτεχνική εγκατάσταση στην πλατεία. Κακό χωριό τα λίγα σπίτια που λέει και η παροιμία. Γιατί στις μεγάλες πόλεις του εξωτερικού που τόσο ζηλεύουμε, έχουν εμπεδωθεί από πολύ παλιότερα εκείνες οι λογικές που επιτρέπουν και τους εντυπωσιακούς στολισμούς.

Η αγορά πάνω από όλα και το εμπόριο είναι που κινεί τις καταστάσεις. Από το μικρό μαγαζί ως το πολυκατάστημα κι από τις γειτονιές ως το δημαρχείο, όλοι θέλουν να τονώσουν και να υποστηρίξουν την αγορά. Μετά είναι ο ελεύθερος χρόνος που έχει η μεσαία τάξη και η τάση να τον καλύπτει με πολιτισμό και ποιοτική ψυχαγωγία. Πρέπει και να θέλουν και οι κάτοικοι της πόλης να βγαίνουν έξω και να γιορτάζουν σε μία στολισμένη πόλη. Και μετά είναι και η αστική αντίληψη, η σχέση με το δομημένο περιβάλλον.

Αυτά κι άλλα πολλά, λείπουν από τις ελληνικές πόλεις ή βιώνονται με διαφορετικό τρόπο από τους Έλληνες. Κατά συνέπεια, η αισθητική του βαριά στολισμένου δένδρου, οι υπαίθριες αγορές και το ζεστό κρασί ή οι εξορμήσεις για δώρα σε λαμπερά καταστήματα, δεν μπορούν να περάσουν και με ένα αυτόματο τρόπο στις ελληνικές πόλεις, όσο κι αν προσπαθήσουν οι δήμαρχοι.  Πόσο μάλλον μέσα στην κρίση. Από την άλλη πλευρά, είναι και δύσκολο πια να βρεις και μία «ελληνική» εκδοχή των white christmas όσο κι αν προσπαθούμε να βρούμε εκδοχές με καραβάκια ή φάτνες πιο οικείες σε εμάς. 

Υπάρχουν συνεπώς αντικειμενικές δυσκολίες στο να γίνουμε «όπως στην Ευρώπη». Αντίθετα, υποτιμούμε τρόπους και μορφές των ελληνικών γιορτών που μπορεί να αποδειχθούν πιο δημιουργικοί. Για παράδειγμα το ότι μας αρέσει να συγκεντρωνόμαστε σε σπίτια συγγενών και φίλων δείχνει ότι μας αρέσει και η μικρή κλίμακα. Επίσης, μας αρέσει να προσφέρουμε και να συμμετάσχουμε σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Μας αρέσει ακόμα η φύση και τα χωριά μας από όπου δεν έχουμε ακόμα αποκοπεί όπως μας αρέσει το φαγητό και το ποτό τοπικής προέλευσης. Αυτά είναι στοιχεία που μπορούν να αναπτυχθούν και σε επίπεδο πόλης. Και μαζί με το κάποιο χριστουγεννιάτικο δένδρο και τον φωτισμό να φτιάξουμε και τη γιορτή που θέλουμε και μας ταιριάζει. 

Μία πόλη με ανοιχτό το βλέμμα

Δεν είναι δεδομένο ότι οι το ιστορικό κέντρο των πόλεων θα παραμένει πάντα ζωντανό και ελκυστικό. Παρακμάζουν και οι πόλεις και οι αγορές τους. Στην έκθεση φωτογραφίας που φιλοξενεί το ίδρυμα Γκανή, αντιλαμβάνεσαι πόσες διαφορετικές μορφές πήρε η αγορά της πόλης μας, το παζάρι. Τίποτα όμως δεν μπορεί να είναι στάσιμο για πάντα.

Από την άλλη, πρέπει να εντοπίσουμε και τις βαθύτερες αλλαγές που έρχονται να μεταβάλουν την πόλη. Τα Γιάννενα ως και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν μία πολυπολιτισμική πόλη, σημείο αναφοράς για τα Βαλκάνια, το Ιόνιο ή την παλιά Ελλάδα. Εδώ κινούνταν πραγματικά οι άνθρωποι, το χρήμα, οι ιδέες. Έτσι συμβαίνει στις μητροπόλεις, μικρές και μεγάλες. Η χαρά της απελευθέρωσης όμως το 1913 αποδείχθηκε σύντομη, όταν έγινε αντιληπτό ότι τα Γιάννενα θα ήταν πια μια επαρχιακή πόλη, μιας χώρας με περίκλειστα σύνορα. 

Βέβαια τα Γιάννενα του 20ου αιώνα άκμασαν με άλλους τρόπους, ως μία ευρωπαϊκή πια πόλη που βρήκε το δρόμο της μετά τον πόλεμο όπως και η Ελλάδα ως μία ισχυρή και προηγμένη οικονομία του κόσμου μας. Και ούτε μπορούμε να γυρίσουμε στην οικονομία του παλιού παζαριού. Μπορούμε όμως να ανοίξουμε την πόλη σε νέα ρεύματα, νέες ιδέες, φρέσκες επενδύσεις, σε ένα περιβάλλον που η τεχνολογία και η επικοινωνία το έχει κάνει υπερεθνικό, πραγματικά διεθνές, όπως συμβαίνει με τις αγορές, το διαδίκτυο και την ταχύτητα διάδοσης των καλών πρακτικών και των πολιτιστικών καινοτομιών. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr