Το τέλος της παλιάς καλής ζωής, είναι μία ελληνική ιδιομορφία. Και μιλάμε κυρίως για εκείνο το φαινόμενο όπου ο… αέρας πουλούσε άλλον αέρα και αυτό παρήγαγε έναν πρωτοφανή πλουτισμό. Κι ήταν ένας πλούτος που και φαίνονταν και ήθελε να επιδειχθεί. Το βλέπαμε στα περιοδικά, στην τηλεόραση, ακόμα και στον περίγυρό μας.

Και όχι, αυτός ο πλούτος και ο «πολιτισμός» της επίδειξης και της επιτυχίας που παρήγαγε δεν προέρχονταν από τον εύκολο δανεισμό των πολλών ή από τους δημοσίους υπαλλήλους. Δεν φτιάχνεις βίλες, ούτε περνάς τις νύχτες σου σε ακριβά κλαμπ, με ένα έστω ενισχυσμένο μισθό. Το «μαζί τα φάγαμε» δεν μπορούσε να φτιάξει αυτό το ελληνικό μοντέλο επιτυχίας. Η αντιγραφή του ως ένα βαθμό από τους πληβείους, προφανώς και επηρέαζε και τα πρότυπα ζωής και τις κοινωνικές ιεραρχήσεις, αλλά αυτή είναι μία άλλη συζήτηση.

Είναι βέβαιο, όπως καταλαβαίνουμε πια κι από την κατάληξη πολύχρονων δικαστικών ερευνών, ότι το χλιδάτο φαίνεσθαι στηριζόταν στη διασπάθιση δημοσίου χρήματος ή στην απουσία ελέγχων από τις υπηρεσίες. Τα εκατομμύρια οφειλών από τους έχοντες προς το Δημόσιο, είναι προφανώς μία έμμεση μορφή πλουτισμού. 

Κι ακόμα παραπέρα: Η ελληνική ιδιοτυπία ήταν ότι διαμορφώθηκε μία ελίτ, μία νέα τάξη που ζούσε πάνω από την κοινωνία, χωρίς να διαρθρώνεται στοιχειωδώς με την παραγωγική οικονομία. Δεν είχαμε δηλαδή πλούσιους επιχειρηματίες που γίνονταν πιο πλούσιοι από τη δουλειά τους, που είναι φυσιολογικό, αλλά πλούσιους που κυρίως πουλούσαν την εικόνα τους ή κάτι που δεν μπορούσαμε να εντοπίσουμε.

Ναι, αυτές οι ελίτ δεν μπορούσαν να καταστρέψουν από μόνες τους την ελληνική οικονομία. Υπήρχαν και υπάρχουν πιο βασικά και δομικά προβλήματα. Το ότι αναπτύχθηκαν όμως στην κορύφωση της δημοκρατίας μας, δείχνει ότι υπάρχουν και άλλα προβλήματα στην κοινωνία μας, βαθύτερα, που έχουν να κάνουν με τους κώδικες αξιών και τις αρχές με τις οποίες ζούμε συνολικά. 

Τα δημόσια πρόσωπα έχουν ευθύνες

Με απλά παραδείγματα για τη δύναμη που έχει το κινητό μας., ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος, εξήγησε τη Δευτέρα το βράδυ, στην εκδήλωση του Ομίλου Προβληματισμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ποια είναι τα δικαιώματα του απλού ανθρώπου στο να προστατεύει τον προσωπικό του χώρο από τη δημοσιοποίηση των ατομικών του στοιχείων.

Εξήγησε δε και τη διάκριση από τα δημόσια πρόσωπα, τα οποία αντίθετα πρέπει να μάθουν να αντέχουν τη δημόσια κριτική για τα πεπραγμένα τους, όπως συμβαίνει όταν τους ασκείται κριτική από τον Τύπο. Το πρόβλημα όμως είναι ότι τα δημόσια πρόσωπα στην Ελλάδα (αιρετοί, συνδικαλιστές, επώνυμοι κλπ) όταν βρεθούν σε δύσκολη θέση και πρέπει να απολογηθούν ανακαλύπτουν αίφνης ότι δεν είναι δημόσια πρόσωπα, αλλά… ιδιώτες. Φυσικά η Δικαιοσύνη, με απώτατο όριο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Στρασβούργο- μία κατάκτηση των σύγχρονων ευρωπαϊκών δημοκρατιών-, ξέρει να ξεχωρίζει στις περισσότερες των περιπτώσεων, τις υποχρεώσεις των δημοσίων προσώπων και δικαιώνει την ερευνητική και υπεύθυνη δημοσιογραφία.

Μόνο που δεν χρειάζεται να ορίζουν τα δικαστήρια το αυτονόητο. Αντίθετα, κάθε δημόσιο πρόσωπο θα όφειλε να βρει μόνο του τον τρόπο να υπόκειται σε έλεγχο από την κοινωνία, από την οποία άλλωστε αντλεί την αίγλη και την ισχύ του. Εκεί είναι όμως που πάσχουμε. Γιατί μας είναι δύσκολο πράγμα ο αυτοέλεγχος, η αυτοκριτική και ο σεβασμός στην αντίθετη γνώμη, στον δημόσιο χώρο. 

Σε συνδυασμό  με την «κίτρινη» δημοσιογραφία, δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί τελικά απαξιώνεται ο δημόσιος χώρος της πολιτικής και χάνεται η ουσία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μιας διαρκής υπόθεση εγρήγορσης για όλους μας και ειδικά για τους εκπροσώπους μας στη δημόσια ζωή. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr