Πριν από μερικά χρόνια, είχαν γίνει της μόδας εκτός από τις ΑΟΖ και οι ΕΟΖ, οι ειδικές οικονομικές ζώνες μέσα στις οποίες, οι επενδυτές θα είχαν ειδικούς όρους για την ανάπτυξη των επιχειρήσεών τους. Είχε ενδιαφέρον στις προτάσεις που έβλεπαν το φως της δημοσιότητας ότι τέτοιες ζώνες κάλυπταν σχεδόν όλη τη χώρα. Δεν προχώρησαν γιατί δεν βρήκαν συναίνεση στον πληθυσμό, στους κατοίκους μιας χώρας που γνώριζαν ήδη ότι μετά ειδικά και το δεύτερο μνημόνιο δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο από τις συνθήκες εργασίας, για να μπορέσει να προχωρήσει μια επιχείρηση. 

Η επιχειρηματικότητα και οι επενδύσεις στην Ελλάδα συναντάνε βέβαια εμπόδια που έχουν να κάνουν κυρίως με την γραφειοκρατία. Κατά τα άλλα, είναι θέμα των επενδυτών αν θα επενδύσουν στην Ελλάδα ή τη Μαλαισία. Και οι αγορές της Ασίας, είναι αδύνατο να βρουν ανταγωνιστές στον στενό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμα κι αν ήθελε δηλαδή η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να γίνει Κίνα. Γιατί; Γιατί δεν το θέλουν οι πολίτες της, γιατί δεν έχει κανένα νόημα και συμφέρον η κοινωνία να προχωρήσει στη φτηνή εργασία, σε φασόν βιομηχανίες και διάλυση των εργασιακών σχέσεων. Το ότι επιμένουν κάποιοι «φιλελεύθεροι» σε τέτοια μοντέλα είναι σαν την επιμονή για τα «κουπόνια» στα δημόσια σχολεία. Θα παραμένουν ιδέες δήθεν καλές όσο οι εκφορείς τους δεν ασκούν εξουσίες και παραμένουν στο επίπεδο αντιμαχιών στο fb. 

 Το κρίσιμο στην Ελλάδα δεν είναι καν, οι μεγάλες επενδύσεις και οι οικονομίες κλίμακος που επισήμαναν όλες σχεδόν οι εκθέσεων των θεσμών. Το κρίσιμο είναι τι κάνεις με τη μικρομεσαία παραγωγή και πώς την αλλάζεις για να έχεις αποτέλεσμα. Γιατί αν πας να τη διαλύσεις, όπως επιχειρήθηκε στην αρχή της κρίσης, το μόνο που θα καταφέρεις είναι να επιταχύνεις τη φτωχοποίησης της μεσαίας τάξης και των φτωχών, να διαλύσεις τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής αγοράς.

Το πρόβλημα όμως δεν λύνεται ούτε καν με την επίκληση κάποιας άλλης πολιτικής. Γιατί ο μικρομεσαίος χώρος έχει κι αυτός τα δικά του αρνητικά, όπως η εμπέδωση μιας πελατειακής κουλτούρας, η έλλειψη ευρύτερων προοδευτικών αντιλήψεων, η συντήρηση παλιότερων προτύπων. Κοιτάει προς το παρελθόν περισσότερο. Κρύβει όμως μέσα του και ανανεωτικές δυνάμεις, έχει μάθει κι από τα χρόνια της κρίσης, μπήκαν και νεότεροι στις επιχειρήσεις και υπάρχει ζήτηση για νέα εγχειρήματα και νοοτροπίες. Προς τα εκεί πρέπει να κατευθυνθεί και η κρατική στήριξη. 

Η πόλη περπατιέται ακόμα

Μπορεί η πόλη να οργανώνεται πάνω στις βασικές ανάγκες και προς τα εκεί που κατευθύνονται οι περισσότεροι και το μεγάλο κομμάτι της αγοράς, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είναι μονοσήμαντη, μονοκόμματη.

Μπορείς να βγεις μια βόλτα το βράδυ για να πάρεις αέρα και να σε ικανοποιήσουν τα βασικά. Μαγαζιά και επιλογές σε κεντρικούς δρόμους πάνω και κάτω στην πόλη. Μπορείς να βγεις και στην αγορά και να βρεις ό,τι θέλεις στον βασικό κορμό.

Αλλά μπορείς να κάνεις και την αλλαγή. Να περπατήσεις στον μικρότερο δρόμο, στον παράδρομο. Να ανακαλύψεις κάτι μικρό και νέο, να βρεις εναλλακτικές επιλογές. Να φτάσεις εκεί που δεν είναι δυνατόν να σε δουν όλοι, αλλά να δεις εσύ κάτι που δεν γνώριζες, αλλά αξίζει. Που δεν είναι βήμα για να εμφανιστείς, αλλά για να σε προσέξουν περισσότερο όποιοι θα νιώσουν ότι τους τιμάς.

Ακόμα και στην πόλη μας που αλλάζει συνέχεια με τις αναπλάσεις, που μαθαίνει τον τουρισμό και τη μαζική ψυχαγωγία για νέους, υπάρχουν κρυμμένα ή λιγότερο κρυμμένα σημεία για να ανακαλύψεις, Η πόλη περπατιέται ακόμα. Και όσο περπατάς ανακαλύπτεις. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr