Δύο εκπρόσωποι τοπικών Αρχών που συνάντησα τυχαία αυτές τις μέρες, με μακρά πείρα και οι δύο, μου εντόπισαν το ίδιο πρόβλημα στη δουλειά τους, τη γραφειοκρατία. Ακούγεται κοινότοπο, γιατί πάντα ήταν πρόβλημα η ελληνική γραφειοκρατία, η οποία μάλιστα δεν είναι καν ελληνικό φαινόμενο. Έχουμε συζητήσει τόσες πολλές φορές για το πρόβλημα στα χρόνια της κρίσης, έχουμε ακούσει τόσα για λύσεις μέσω των μνημονίων, που ελπίζαμε ότι θα έχει κάτι αλλάξει. 

Αυτό που σίγουρα άλλαξε τα τελευταία χρόνια είναι ότι το Δημόσιο έχασε σημαντικά και πολλά στελέχη του λόγω των συνταξιοδοτήσεων, αρκετές εκ των οποίων ήταν και πρόωρες. Αυτά τα στελέχη δεν αντικαταστάθηκαν τουλάχιστον αριθμητικά μέσα στο ευρύτερο κλίμα για την ανάγκη «μείωσης του Δημοσίου» ενώ σε ένα βαθμό επηρέασε και η ατμόσφαιρα συκοφάντησης των δημοσίων υπαλλήλων τα πρώτα χρόνια της κρίσης όταν και περνούσαν τα μέτρα για τις περικοπές μισθών κλπ

Καμιά φορά μας ξεφεύγει αυτό το κλίμα και παίρνει διαστάσεις που υπονομεύουν την κατάσταση που θεωρητικά έρχεται να θεραπεύσει μια μεταρρύθμιση. 

Παρ’ όλα αυτά το πρόβλημα της γραφειοκρατίας πηγάζει από το «κλειστό» σύστημα με το οποίο δουλεύει το κράτος και συνολικά λειτουργεί η κοινωνία μας. Είναι ένα σύστημα διαρκών ελέγχων, επάλληλων κύκλων, πολλαπλών επιπέδων.

Δεν υπάρχει μία ευθεία γραμμή μεταξύ πολίτη και κράτους, αλλά και τοπικών φορέων, παρά μόνο τεθλασμένες γραμμές που δημιουργούν ένα χάος επικοινωνίας. Ακόμα και καλή θέληση να έχουν οι δύο πλευρές, το πιθανότερο είναι να μην βρουν τη γραμμή που τους ενώνει. Θα μπορούσε άραγε να αλλάξει αυτό το φαινόμενο; Να μειωθούν οι γραμμές; Να ένα πολιτικό στοίχημα για τοπικούς και κεντρικούς άρχοντες. 

Οι δήμοι έχουν χάσει την ισχύ τους

Δεν έχει δύναμη ο Δήμος μας, δεν έχει πολιτική ισχύ και ρόλο που να του επιτρέπει να προωθήσει τις πολιτικές του. Και για να μην παρεξηγηθούμε δεν εννοούμε κάτι που έγινε χτες ή έχει σχέση με κάποια κομματική αντιπαράθεση ή αδυναμία προσώπων.

Εκεί που πήγαιναν να δυναμώσουν οι δήμοι μετά την αποκέντρωση της δεκαετίας του ’80, σταδιακά μετατράπηκαν σε οργανισμούς διαχείρισης τοπικών προβλημάτων. «Κόλλησαν» και τις συνήθειες του κεντρικού κράτους (γραφειοκρατία, πελατειακές σχέσεις κλπ), οπότε μετατράπηκαν σε ένα «παλιό» εργαλείο του συστήματος.

Η κρίση αποτέλεσε για την Τοπική Αυτοδιοίκηση μία ακόμα κατάσταση υποβάθμισης, με ευθύνη των κυβερνήσεων, αλλά και των θεσμών που δεν είδαν την ευκαιρία και μέσα από τα μνημόνια θεσμοθέτησαν ένα καθεστώς για Δήμους και Περιφέρειες που προέβλεπε τη μεταφορά πολλών αρμοδιοτήτων, αλλά και την περικοπή των προϋπολογισμών σε τρομερό βαθμό. Βάζοντάς τους από πάνω και ένα πολλαπλό σύστημα ασφυκτικών ελέγχων έκαναν τα πάντα να βαλτώσουν. 

Σήμερα οι δήμαρχοι και οι δημοτικές αρχές καλούνται να φτιάξουν το δικό τους κύρος, τον δικό τους ισχυρό ρόλο μέσα στις τοπικές κοινωνίες, να αποκτήσουν πολιτική ισχύ επιρροής σε βαθμό που θα επιβάλλουν, θα προωθούν πολιτικές. Πρέπει να μπει ένα τέλος στη λογική της απλής διαχείρισης των προβλημάτων. Και το πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι ένα κοινωνικό συμβόλαιο με τους δημότες για ένα βασικό πρόγραμμα έργων και πολιτικών που πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε βάθος δεκαετίας.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr