Το κύριο ερώτημα που θέτει κάθε εκδήλωση στα χωριά των Ιωαννίνων και της Ηπείρου για τα εγκλήματα των Γερμανών Ναζί το 1943- 44 δεν είναι μόνο το πώς αναγνωρίζεται και τιμάται η μνήμη των εκατοντάδων ανθρώπων που χάθηκαν άδικα. 

Είναι και το πώς δικαιώνονται αυτοί οι άνθρωποι, αλλά και όσοι επέζησαν και συνέχισαν τη ζωή τους στα κατεστραμμένα χωριά και τον έρημο τόπο που άφησε πίσω της η ναζιστική λαίλαπα όταν αποχώρησε ηττημένη τον Οκτώβριο του 1944. Όσο περνούν τα χρόνια, είναι αξιοσημείωτο ότι το θέμα της μνήμης σε συνδυασμό με το αίτημα για δικαίωση και αποκατάσταση αυξάνει την έντασή του.

Την Κυριακή, μέσα σε κλίμα συγκίνησης έγινε η ετήσια εκδήλωση μνήμης για τα θύματα των Λιγκιάδων από τη γερμανική επιδρομή τον Οκτώβριο του 1943. Στην επιμνημόσυνη δέηση χοροστάτησε ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων κκ Μάξιμος ενώ οι εκδηλώσεις έγιναν παρουσία του Προέδρου της Βουλής Κώστα Τασούλα. Την κεντρική ομιλία έκανε ο Δήμαρχος Ιωαννίνων Μωυσής Ελισάφ που  μίλησε για την ανάγκη εγρήγορσης και ενεργούς μνήμης.

Παρέστησαν ακόμα, ο ΓΓ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Μπαγινέτας ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης,  η βουλευτής Μερόπη Τζούφη που εκπροσώπησε τον επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλ. Τσίπρα, ο Γιάννης Σταθάς δήμαρχος Διστόμου- Αράχοβας- Αντίκυρας, εκπρόσωπος του Γερμανικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, εκπρόσωπος του αλβανικού προξενείου στα Γιάννενα, βουλευτές και το σύνολο των εκπροσώπων των τοπικών Αρχών, κόμματα, σύλλογοι κ.α..

Όπως κάθε χρόνο, στεφάνι κατέθεσε ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας μοναδικών επιζών της σφαγής των Λιγκιάδων, όταν επέζησε από λογχισμό στρατιώτη πάνω στην αγκαλιά της νεκρής του μητέρας.

Ομάδα Γερμανών ακτιβιστών και συνδικαλιστών στο τέλος της εκδήλωσης με πανώ εξέφρασαν τη στήριξή τους στις διεκδικήσεις της Ελλάδας για αποζημιώσεις από τα ναζιστικά εγκλήματα.

Ο Δήμαρχος Μ. Ελισάφ

Στην ομιλία του ο Μ. Ελισάφ έκανε αναφορά στην έρευνα του Γερμανού ερευνητή και ιστορικού Κριστόφ Σμινκ Γκουστάβους για το έγκλημα των Λιγκιάδων, αλλά και την ατιμωρησία των υπευθύνων από τη γερμανική Δικαιοσύνη μετά τον πόλεμο.

«Και τέλος ο Γερμανός εισαγγελέας αποφαίνεται: «Άλλωστε, δεν αποδείχτηκε ότι οι εκτελέσεις έγιναν με δόλιο ή απάνθρωπο τρόπο».   Τι πανουργία του λόγου θεέ μου. Τι μπορείς να πεις σε τούτο το παραλήρημα  που συντελείται 20 χρόνια μετά την «καθορισμένη υποχρέωση από το διεθνές δίκαιο να εξασφαλίσει την τάξη και την ασφάλεια στην Ελλάδα». Τελικά ήταν «στιγμιαίο» ή μήπως διαρκές και μάλιστα στο διηνεκές. Και τι διαστροφή της ηθικής. Και όπως θα έλεγε ο δικός μας ο Σουρής 

‘Και να σε κλέβουν φανερά, Κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε. Τον κλέφτη να γυρεύουνε’», σημείωσε ο κ. Ελισάφ και πρόσθεσε:     

«Πράγματι η ημέρα αυτή είναι ημέρα μνήμης. Κι αυτό είναι το ελάχιστο απέναντι σε εκείνους που χάθηκαν. Είναι το ελάχιστο απέναντι στο αδιανόητο, που όμως έγινε. Είναι το ελάχιστο απέναντι στη φρίκη που υπήρξε  και τα όρια της οποίας υπερέβησαν κάθε φαντασία. Είναι το ελάχιστο απέναντι στο θρίαμβο της  βαρβαρότητας που έκοψε στα δυο τον αιώνα μου μόλις έδυσε: πριν από τότε και μετά από τότε. Είναι το ελάχιστο που οφείλουμε προς την αθωότητα που σταυρώθηκε προκειμένου να κυριαρχήσουν οι ένοχοι. Είναι πράγματι το ελάχιστο που  έστω και περιοδικά θα πρέπει να θυμούμαστε». 

Ο Δήμαρχος έθεσε το ζήτημα της διαρκούς μνήμης και της εγρήγορσης ώστε να μην αναβιώσουν ξανά τα φαινόμενα του ολοκληρωτισμού.

«Μια, έστω και στιγμιαία,  απώλεια της μνήμης μας δεν θα μας εξέθετε μόνον στον κίνδυνο να ξαναβιώσουμε μια νέα φρίκη. Ταυτόχρονα θα μας συναριθμούσε και στους συνυπεύθυνους συντελεστές της. Τα ιστορικά γεγονότα συνεπώς δεν πρέπει να καταλήγουν στα βιβλία των ιστορικών ή και στο  ελάχιστο χρέος ενός μνημοσύνου. Ή κι ακόμη να μετατρέπονται σε αχρείαστη διέξοδο στην αμηχανία των ρητόρων.  Δεν πρέπει καν να καταλήγουν. Λαοί που δεν θυμούνται αυτοκαταδικάζονται να οδεύουν στις ατραπούς της αβεβαιότητας. Αντίθετα, από την αναβίωση του παρελθόντος μπορούμε ασφαλέστερα να οδηγηθούμε στην επιβίωσή μας στο έτσι κι αλλιώς αβέβαιο και θορυβώδες μέλλον μας .

Αυτή άλλωστε είναι και η μεγάλη συνεισφορά της ιστορίας.

Και ασφαλώς και της εν διαρκεί εγρηγόρσει μνήμης μας», κατέληξε.

Ο Πρόεδρος της Βουλής

Ο Κ. Τασούλας χαρακτήρισε σε δηλώσεις του «αδιανόητη θηριωδία» την επίθεση των Γερμανών στις 3 Οκτωβρίου 1943 που «δείχνει πόσο μπορεί ο άνθρωπος να βλάψει τον άνθρωπο κάτω από την επήρεια σκληρών αδίστακτων ιδεολογιών όπως ήταν η ναζιστική ιδεολογία». Τόνισε δε, ότι μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για το δίκαιο της Ελλάδας.

«Κι αν το χρέος μας είναι να τιμάμε αυτή τη μνήμη, γιατί το να θυμόμαστε είναι μία μορφή δικαίωσης, αυτό το χρέος ωστόσο δεν είναι αρκετό. Δικαίωση είναι και η διεκδίκηση, δικαίωση είναι και η ενότητά μας στη διεκδίκηση. Και μπορεί να είναι δύσκολη και ανηφορική αυτή η πορεία, ωστόσο στο τέλος της θα δούμε ότι αν επιτευχθεί θα μπορέσουμε να κάνουμε ένα άλμα στον πολιτισμό γιατί θα κάνουμε συνώνυμες δύο εκφράσεις  που σήμερα δεν είναι συνώνυμες: Το μέγεθος του Δικαίου θα γίνει συνώνυμο με τη δύναμη του Δικαίου. Σήμερα η δικαίωση αυτών των νεκρών συνιστά ένα τεράστιο μέγεθος δικαίου, δεν έχει ακόμα όμως μετατραπεί σε δύναμη δικαίου, όπως όλα τα θέματα των διεθνών σχέσεων. Η Ελλάδα έχει μέγεθος δικαίου σε πολλά αιτήματά της, αλλά η διεθνής κοινότητα δεν έχει καταφέρει να μετατρέψει αυτό το μέγεθος, σε ισχύ δικαίου. Είναι συνεπώς μία πορεία προς μία ύπατη πολιτική κατάσταση, που αν επιτευχθεί, όταν επιτευχθεί, η ανθρωπότητα θα μπορέσει να ανασάνει επιτέλους ήσυχη, γιατί η ειρήνη τότε θα έχει επικρατήσει» δήλωσε ο Πρόεδρος της Βουλής.

Ο Δήμαρχος Διστόμου

Ο Γιάννης Σταθάς δήμαρχος Διστόμου παρέστη στην εκδήλωση εκφράζοντας και την αλληλεγγύη των μαρτυρικών χωριών της χώρας. Αναφερόμενος στο χρέος της Γερμανίας στην Ελλάδα το επιμέρισε στις γερμανικές επανορθώσεις, όπως προκύπτει και από το πόρισμα της Βουλής, στο υποχρεωτικό κατοχικό δάνειο της Ελλάδας προς τη Γερμανία, στην αποζημίωση πολιτών όπως διεκδικούν οι κάτοικοι του Διστόμου απέναντι στο γερμανικό κράτος κ.α.Το μήνυμα είναι  «Ποτέ πια πόλεμος, ποτέ πια φασισμός», σημείωσε. 

Η Μερόπη Τζούφη

Η βουλευτής Ιωαννίνων του ΣΥΡΙΖΑ Μερόπη Τζούφη αναφερόμενη στις γερμανικές επανορθώσεις, σημείωσε ότι υπάρχει η απόφαση της ελληνικής Βουλής και έχει δοθεί η ρηματική διακοίνωση προς την γερμανική κυβέρνηση «και επομένως απαιτούμε η Γερμανία να προχωρήσει σε ενέργειες για την αποκατάσταση», όπως είπε. «Και υπάρχουν αποφάσεις και από άλλα κοινοβούλια όπως της Ιταλίας και σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί όχι μόνο η ελληνική κυβέρνηση, αλλά και οι οργανώσεις και η Βουλή σε επικοινωνία με τη γερμανική Βουλή και με όσους μπορούν να βοηθήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση», ανέφερε ακόμα και κατέληξε: «Δυστυχώς ξαναγυρίζει το φάντασμα του ναζισμού πάνω από την Ευρώπη και πρέπει να κάνουμε κάθε προσπάθεια, όλες οι δημοκρατικές δυνάμεις ενωμένες να μην ξαναζήσουμε αυτά τα αποτρόπαια εγκλήματα».

Του ΦΙΛΗΜOΝA ΚΑΡΑΜΗΤΣΟY