Συνέντευξη ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

Με τον βίο και το έργο του Κώστα Κρυστάλλη καταπιάνεται στο νέο του μυθιστόρημα «Οδός Οφθαλμιατρείου», ο Ευάγγελος Αυδίκος, Καθηγητής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Πρεβεζάνος με καταγωγή από το Συρράκο, ο Ε. Αυδίκος «επιστρέφει» στον δικό του τόπο για να επιχειρήσει και μία «επιστροφή» του Κρυστάλλη. Το βιβλίο που ήδη ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα, θα παρουσιαστεί στα Γιάννενα την Παρασκευή και λίγο πριν είχαμε μία συζήτηση με τον συγγραφέα.

Γιατί επιλέξατε να κάνετε ήρωά σας τον Κρυστάλλη κ. Αυδίκο;

Αν η επιστημονική σχέση μου με τον ποιητή και πεζογράφο εδράζεται στην ανάγκη μελέτης του έργου του, με αφορμή τις επετείους ή και απ’ αφορμή τους, η απόφαση να γράψω ένα μυθιστόρημα με ήρωα τον Κώστα Κρυστάλλη δεν προκύπτει, πρωτίστως, από την ανάγκη της επετείου, δεδομένου πως η κύηση του μυθιστορήματος διήρκεσε αρκετό χρονικό διάστημα, με υπόγειες διαδρομές και ασύνειδες εκτροπές.

Προφανώς, δεν ήθελα να γράφω τη μυθιστορηματική βιογραφία του Κρυστάλλη. Αυτό το έπραξε ο Μιχάλης Περάνθης (Ο τσέλιγκας). Ο λόγος που τελικά αποφάσισα να ασχοληθώ μυθιστορηματικά μαζί του είναι η προσωπικότητά του, αλλά και τα ποιητικά και πεζογραφικά έργα του, που αποτελούν έναν καλό τρόπο να μιλήσει κάποιος για τα σύγχρονα ζητήματα. 

Η ζωή του  υπήρξε σύντονη και περιπετειώδης. Κυνηγητό, από τα ψηλά στα χαμηλά, προσδοκίες για δημιουργία, η σκληρή πραγματικότητα, η απογοήτευση, ο αγώνας για λογοτεχνική αναγνώριση. Το έργο του, μόλο που διάφοροι το ταυτίζουν με τον βουκολισμό και τη νοσταλγία, για μένα ήταν ευκαιρία να χρησιμοποιήσω αυτή τη διαρκή πάλη με τις δυσκολίες. Πάρε με απάνω στα βουνά τι θα με φάει ο κάμπος, γράφει «Στον Σταραητό»… Σήμερα, η ανάγκη για αναμέτρηση με τους «κάμπους» είναι περισσότερο αναγκαία από κάθε άλλη φορά.

 Ο Κρυστάλης πέθανε νωρίς, στα 26 του χρόνια. Δούλεψε σε δυσχερείς συνθήκες, χωρίς επαρκή μέσα για επιβίωση. Δούλευε νυχθημερόν αρχικά στο τυπογραφείο και μετά στον σιδηρόδρομο. Και μετά όλη νύχτα να διαβάζει και να γράφει. Είχε την έγνοια της δημιουργίας. Τον κατέτρωγε. Δεν μπορούμε να τον κατατάξουμε στις κορυφές του ελληνικού Παρνασσού. Ούτε όμως μπορούμε να τον απαξιώνουμε. Η ποίησή του και τα πεζά του διακρίνονται από ρωμαλεότητα. Δεν είναι ο Κρυστάλλης μόνο ο λογοτέχνης που κράτησε όρθιους τους ανθρώπους της υπαίθρου μιλώντας για τα βουνά και τη ζωή σ’ αυτά. Δεν είναι ένας ξεπερασμένος ποιητής. Η ποίησή του και η πεζογραφία του έχουν  καθαρότητα. Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι να μελετηθεί χωρίς προκαταλήψεις. Και ο νεαρός αυτός που δεν πρόλαβε να μεγαλώσει, μπορεί να βοηθήσει τους σύγχρονους δημιουργούς ν’ απαλλαγούν από την εσωστρέφεια. 

Το βιβλίο σας από πού πιάνει το νήμα;

Πρώτα απ’ όλα ο τίτλος «Οδός Οφθαλμιατρείου». Αναφέρεται στον δρόμο που ήταν το τυπογραφείο του Παπαγεωργίου, όπου πρωτοδούλεψε ο Κρυστάλλης.Εκεί που άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή του. Το αντιμόνιο του έφαγε τα σωθικά.

Το μυθιστόρημα λοιπόν ξεκινάει από την Αμερική και την απόφαση ενός νεαρού, γιου μετανάστη από το Συρράκο, το χωριό του Κρυστάλλη στην Πίνδο. Έρχεται η ώρα που ο νεαρός διέρχεται κρίση προσωπικής ταυτότητας και μη ικανοποίησης από την τεχνοκρατική του εργασία ως οικονομολόγος. Ως αποτέλεσμα έρχεται στην Ελλάδα κι αρχίζει η αναζήτηση του εαυτού του. Σ΄ αυτή την πορεία της αναζήτησης συναντιέται με τον Κώστα Κρυστάλλη και το έργο του. Αυτοί οι δύο είναι οι βασικοί άξονες γύρω από τους οποίους οργανώνεται όλο το μυθιστόρημα.

Έχει χώρο για τον αναγνώστη του σήμερα η ποίηση του Κρυστάλλη;

Η ποίησή του έχει δύναμη, γλωσσικό πλούτο, δυνατές εικόνες. Η ποίηση του Κρυστάλλη παρασύρει τον αναγνώστη της σε διαδρομές πνευματικές αποδεικνύοντας πως η ποίηση δεν είναι εσωστρεφής ούτε υπόθεση που αφορά μόνο τους ειδικούς. Ακόμη, η ποίηση και η πεζογραφία του τον εξοικειώνουν μ’ έναν κόσμο που στην εποχή μας αντιμετωπίζεται μόνο φολκλορικά ή τουριστικά. Είναι ο κόσμος των βουνών. Στους καιρούς μας που διαμορφώνονται συνθήκες επιστροφής στα βουνά, ο Κρυστάλλης είναι ένας ασφαλής οδηγός, για τη μέθεξη στα χρώματα, τη σοφία, τα συναισθήματα, τις πολιτισμικές αξίες.

Αυτό καθιστά σημαντική την ποίηση του Κρυστάλλη-ειδικότερα σε σχέση με το συγκεκριμένο ποίημα. Διαψεύδει όσους διαβάζουν με επιφανειακό τρόπο την ποίησή του. 

Ο «Σταυραετός» του συναντά το ποίημα «Του Αιγάγρου» του Ανδρέα Εμπειρίκου κι όλων εκείνων των δημιουργών που χρησιμοποιούν διάφορα σύμβολα -πουλιά ή ζώα- για να μιλήσουν για τον αγώνα υπέρβασης των αδυναμιών μας. 

Στις μέρες μας που πλέουμε σε πολιτισμικές και κοινωνικές τοξίνες έχουμε ανάγκη από την υπόμνηση τέτοιων συμβόλων. Χρειαζόμαστε τη λογοτεχνία να μας παρασύρει σε άλλους δρόμους.

Την Παρασκευή η παρουσίαση

Ο Σύνδεσμος Συρρακιωτών Ιωαννίνων, η Τοπική Κοινότητα Συρράκου, Ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παλαιοχωρίου Συρράκου «Ο Πριάβολος», η Θεατρική ομάδα «Βορείως» του Δήμου Β. Τζουμέρκων, το βιβλιοπωλείο «Αναγνώστης» και οι εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας προσκαλούν, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Ηπείρου και του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών, καλούν  στην παρουσίαση του νέου μυθιστορήματος του Ευαγγέλου Αυδίκου με τίτλο «Οδός Οφθαλμιατρείου» (Εστία 2019) – ένα μυθιστόρημα με αφορμή τον Κώστα Κρυστάλλη- που θα γίνει στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής» (Παλιά Σφαγεία), την Παρασκευή, 13 Δεκεμβρίου, στις 7 μ.μ.

Ομιλητές: Μιχάλης Παντούλας, φιλόλογος-ερευνητής

Βούλα Σκαμνέλου, φιλόλογος, π. Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων, Στέφου Όλγα, δημοσιογράφος.

Συντονίζει ο Ιπποκράτης Αλέξης, φιλόλογος-πρόεδρος του Συνδέσμου Συρρακιωτών Ιωαννίνων

Διαβάζουν: Πόπη Μπούτικου, φιλόλογος, Δήμητρα Εξάρχου-Τσουμελέκα, φιλόλογος, Γεωργία Παπαδημητρίου, ηθοποιός, δημ. σύμβουλος Β.Τζουμέρκων.