Η Υγεία είναι αγαθό ή η υπηρεσία; Η Παιδεία είναι αγαθό ή υπηρεσία; Η παροχή νερού είναι αγαθό ή υπηρεσία; Κατά βάση είναι και τα δύο και δεν χρειάζεται απάντηση. Όσοι όμως προχωράνε και στην απάντηση, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κάνουν μία επιλογή, η οποία εκφράζει και ευρύτερες πολιτικές και ιδεολογικές αντιλήψεις για τον ρόλο του δημοσίου και της ιδιωτικής οικονομίας, για την ισότητα στην πρόσβαση αγαθών και υπηρεσιών, ή για την κερδοφορία πάνω στα αγαθά και τις υπηρεσίες.

Πρόσφατα αμφισβητήθηκε ακόμα και η ύπαρξη δικαιωμάτων, σε μία στενή προσέγγιση για το τι είναι στις μέρες μας ατομικά δικαιώματα ή ελευθερίες. Ας θυμόμαστε ότι δεν έχουν περάσει ούτε 80 χρόνια που οι γυναίκες στον τόπο μας δεν είχαν δικαίωμα ψήφου.

Αφήνοντας για λίγο στην άκρη τα δικαιώματα των ανθρώπων- τα οποία συστηματικά παραβιάζονται σε πολλά σημεία του πλανήτη- η απόφαση που έχει πάρει η οργανωμένη κοινωνία και η Πολιτεία να παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να έχουν καλή Υγεία ή καλή εκπαίδευση δίνει και την κατεύθυνση για τις πολιτικές αποφάσεις που χρειάζονται να ληφθούν. Στην πράξη όμως τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα.

Γιατί τα κράτη δηλώνουν ενίοτε αδυναμία να παρέχουν πλήρες υπηρεσίες που θα κάλυπταν και τις ανάγκες πρόσβασης σε αγαθά, λόγω κυρίως της έλλειψης πόρων. Κι εκεί είναι που αρχίζει και ο υπολογισμός για το πού μπορεί να ανήκει ένα αγαθό.

Πιο πολύ προς τη μεριά των δωρεάν προσβάσιμου ή πιο πολύ προς τη μεριά εκείνου που πωλείται; Κι όταν κάτι πωλείται, τότε πώς εξασφαλίζεται και η πρόσβαση όλων στο αγαθό;

Και το ερώτημα ποια αυτό δεν είναι μακρινό και στα καθ’ ημάς που μέχρι και πριν από δύο δεκαετίες ταυτίζαμε το δημόσιο και το κρατικό με το δωρεάν. Σήμερα δεν είναι πια αυτονόητη αυτή η σχέση. Αντίθετα όλο και πιο πολλές δημόσιες υπηρεσίες και αγαθά αποτελούν μέρος νέων αγορών. Τα πτυχία των πανεπιστημίων, τα χειρουργεία στα δημόσια νοσοκομεία, η διαχείριση των απορριμμάτων, οι οδικοί άξονες και πολλά ακόμα, είναι μέρος της ιδιωτικής οικονομίας. Είναι μία διαφορετική σαφώς συνθήκη σε σχέση με τη μεταπολεμική πορεία της χώρας και όσα γνωρίζαμε ως και το ’80.

Παραμένοντας ασφαλείς

Στα τηλεπαιχνίδια που είναι δημοφιλή και εκφράζονται και οι βαθύτερες σκέψεις των παιχτών, προκύπτει πότε πότε και το δίλημμά τους για το αν πρέπει να ρισκάρουν για να κερδίσουν ή όχι. Ακούμε τότε ότι προσπάθησαν να παίξουν «safe» ή «με ασφάλεια» στα παλιά ελληνικά, έτσι ώστε ακόμα κι αν δεν κερδίσουν, τουλάχιστον να μη βρεθούν σε δεινή θέση και αποχωρήσουν.

Σε μία προβολή, στον κόσμο έξω από τα ριάλιτι, η πραγματικότητα δεν έχει και οξύτερες διαφοροποιήσεις. Πολύς κόσμος φυλάγεται και στην αληθινή ζωή για να μην πάθει μεγαλύτερο κακό από το διαχειρίσιμο.

Και το να μην ρισκάρεις και κυρίως να μην εκτεθείς, μοιάζει μία ατομική επιλογή για πολλούς.

Να μην εκτεθείς και αποκαλυφθείς ως κανονικός άνθρωπος με τις αδυναμίες και τις επιθυμίες σου, να μην αφεθείς στο νέο χωρίς διασφαλίσεις, να μην νιώσεις την απορία μπροστά στο άγνωστο.

Αν όμως κάνεις μόνο αυτές τις επιλογές,τότε πώς θα αλλάξει η θέση σου όπως επιζητάς; Πώς γίνεται να αλλάξεις χωρίς αλλαγή; Και υπάρχει αλλαγή χωρίς δοκιμή, χωρίς κίνδυνο, χωρίς εξασφάλιση του αποτελέσματος;

Στην εποχή της μακράς κρίσης όμως το ερώτημα της ασφάλειας μοιάζει καίριο. Περιμένοντας το καλύτερο από το μέλλον μένουμε ακίνητοι. Και τα χρόνια περνάνε από πάνω μας.

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr