Η ανοιχτή κοινωνία ως προϋπόθεση του τεχνολογικού άλματος

Η επιβολή των μέτρων λιτότητας και οι αλλαγές που επέφεραν τα μνημόνια, άνοιξαν και μία παράλληλη συζήτηση για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Ως ένα μεγάλο βαθμό η συζήτηση ήταν προσχηματική. Μέσα από αυτήν έγινε προσπάθεια να ενοχοποιηθεί το Δημόσιο, αλλά και οι εργαζόμενοι για «κρατισμό», «αναποτελεσματικότητα» και άλλα τινά ώστε να δικαιολογηθούν και οι μεγάλες περικοπές δημοσίων δαπανών. Αποκρύφτηκε έτσι η προφανής αναποτελεσματικότητα και του ιδιωτικού τομέα να συμβαδίσει με τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά και η πρόσδεση επιχειρηματικών συμφερόντων με τα δημόσια ταμεία.

Ακόμα και έτσι όμως, οι αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας είναι προφανείς αν δει κανείς το ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών ή την υποχώρηση μεγάλων τμημάτων της παραγωγής μέσα στο χρόνο. Ανάλογα προβλήματα όμως εντοπίζονται και σε άλλες ισχυρότερες οικονομίες, ειδικά μετά την άνοδο της Κίνας στην παγκόσμια αγορά ή τη μεγάλη ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες όπως η Ρωσία. 

Κεντρικό ρόλο σε όλη αυτήν τη συζήτηση παίζει η τεχνολογία. Ακόμα κι αν η ελληνική οικονομία αλλάξει τόσο ώστε να έχει τα χαρακτηριστικά προηγμένων χωρών της Ευρώπης, κυρίως σε επίπεδο μεταρρυθμίσεων, το πρόβλημα της τεχνολογικής καθυστέρησης είναι σημαντικό. Άλλωστε, δεν είναι πίσω σε όλους τους τομείς η Ελλάδα, αντίθετα είναι μπροστά και σε συγκεκριμένους παραγωγικούς τομείς (τουρισμός, αγροτοδιατροφή κλπ), αλλά και σε τομείς της έρευνας. Άρα η τεχνολογία δεν είναι ένα θεωρητικό επίδικο, αλλά συγκεκριμένη παράμετρος ακόμα και της σημερινής επιχειρηματικότητας και οικονομικής ανάπτυξης στη χώρα.

Προσπάθειες γίνονται κι ας μην φαίνονται, Τέτοιες είναι το κτηματολόγιο ή το ηλεκτρονικό κράτος, ενώ ευρεία γίνεται σταδιακά η χρήση εφαρμογών τηλεματικής σε παραγωγικές επιχειρήσεις.

Πριν όμως μπούμε στη συζήτηση για τον σχεδιασμό, πρέπει να αποδεχτούμε ως βασική παράμετρο και προϋπόθεση την ανοιχτή κοινωνία. Η τεχνολογία σήμερα είναι το άνοιγμα, η πρόσβαση όλων στα πάντα. Τεχνολογία σήμερα σημαίνει δικτύωση, πλέγματα, «σύννεφα» επικοινωνίας και διεπαφής. Αν δεν αποδεχτούμε αυτήν την παράμετρο τότε δεν έχει νόημα να πάμε παρακάτω. Γιατί παρακάτω μας περιμένουν οι παγκόσμιοι παίχτες, ιδιοκτήτες τόσο του μηχανολογικού εξοπλισμού (τέτοια περίπτωση είναι η Γερμανία) ή του λογισμικού (όπως οι μεγάλες πολυεθνικές της ενημέρωσης και της επικοινωνίας) που δεν θα μας περιμένουν πότε θα αποφασίσουμε να εκσυγχρονιστούμε στοιχειωδώς για να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες που μπορούν να μας διαθέσουν. 

Πρώτα φτιάχνεις αναγνώστες

Η συγκυρία το έφερε και το τελευταίο διάστημα συμμετείχα σε δύο παρουσιάσεις βιβλίων με ιδιαίτερη επιτυχία από την πλευρά της προσέλκυσης κοινού και σε μία εκδήλωση με περιερχόμενο ακριβώς την προβολή και τη στήριξη του βιβλίου. 

Όπως έχουμε δει και παλιότερα, σήμερα ένα βιβλίο δύσκολα βρίσκει το κοινό του. Ο πολύς κόσμος δεν περνάει εύκολα την πόρτα του βιβλιοπωλείου, φαινόμενο παλιό, που εντάθηκε με την κρίση. Οι παρουσιάσεις είναι μία ευκαιρία συνεπώς να υπάρξει ακριβώς κοινό.

Όσο όμως βάρος κι αν δοθεί στην παρουσίαση και την προβολή ενός βιβλίου, το κρίσιμο διακύβευμα παραμένει το να υπάρχουν προετοιμασμένοι αναγνώστες. Και αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται πολίτες διαθέσιμοι να διαβάσουν για να μάθουν, να σκεφτούν ή να διασκεδάσουν. Κι αυτό είναι το δύσκολο.

Κατά συνέπεια ένα κύριο τμήμα της πολιτικής για το βιβλίο θα έπρεπε να είναι η δημιουργία αναγνωστών, Κάτι που σημαίνει ότι το βάρος πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση στα σχολεία και στις δημόσιες βιβλιοθήκες. Εκεί φτιάχνονται αναγνώστες. 

Το ότι το ελληνικό κράτος δεν έχει τέτοιες, διαχρονικές πολιτικές για το βιβλίο, δεν πρέπει πάντως να μας ανησυχεί γιατί δεν έχει πάγιες πολιτικές για κανένα θέμα, έτσι κι αλλιώς. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr