Σπουδαία έργα του ζωγράφου Θεόφιλου, αλλά και πίνακες του σύγχρονου καλλιτέχνη Σωτήρη Σόρογκα φιλοξενεί το Μουσείο Τέχνης Υφαντή που άνοιξε χθες και επίσημα τις πύλες του στο κοινό στον ακριτικό Λια Θεσπρωτίας.

Στα βουνά της Μουργκάνας, σε μικρή απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα δημιουργήθηκε ένα μικρό, ιδιότυπο μουσείο που φιλοξενεί τρία σχετικά άγνωστα έργα του ζωγράφου Θεόφιλου και πίνακες ειδικά για το Μουσείο από τον Σωτ. Σόρογκα, οι ρίζες του οποίου είναι από την περιοχή.

Το κόστος κατασκευής του Μουσείου καλύφθηκε με δωρεά της οικογένειας Υφαντή, γνωστή από την εταιρεία «Υφαντής», που έλκει την καταγωγή της από τον Λια Θεσπρωτίας.

Εκτός από τα έργα των δύο ζωγράφων στους διαδρόμους του υπάρχουν φωτογραφίες που απεικονίζουν σκηνές της ζωής στην περιοχή κατά τον προηγούμενο αιώνα, αλλά και φωτογραφίες επισκεπτών στο χωριό τα τελευταία χρόνια. Το μουσείο στεγάζεται στο ανακαινισμένο σχολείο του χωριού και τα εγκαίνια έγιναν χθες από τον Αμερικανό πρέσβη στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ, παρουσία των τοπικών αρχών και πλήθους κατοίκων από την ευρύτερη περιοχή. Η ιδέα για τη δημιουργία του Μουσείου ανήκει στον Νίκο Γκατζογιάννη, γεννημένο στο Λια, το έργο του οποίου «Ελένη» περιγράφει τα δραματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή τη δεκαετία του 1940.

Ο κ. Πάιατ χαρακτήρισε σπουδαίο επίτευγμα το μουσείο, ως ένα χαρακτηριστικό δείγμα της αντοχής και της αποφασιστικότητας του ελληνικού λαού να συνεχίζει να δημιουργεί μέσα από τις δυσκολίες.

Ο κ. Πάιατ ανέφερε ότι, όπως πολλοί Αμερικανοί γνώρισε την ιστορία της περιοχής και τις δύσκολες εμπειρίες της γερμανικής κατοχής και εμφυλίου, μέσα από τα μάτια της μητέρας του Νίκου Γκατζογιάννη, μέσα από το βιβλίο «Ελένη».

Στο χαιρετισμό του ο δήμαρχος Φιλιαττών Σπύρος Παππάς στάθηκε στη δημιουργική ενέργεια που μπορεί να βρεθεί ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές της πατρίδας.

Ο πρωτεργάτης της ιδέας Νίκος Γκατζογιάννης εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες προς την οικογένεια Υφαντή για τη δωρεά, όπως και προς το σύνολο εκείνων που επίσης βοήθησαν με τον τρόπο τους για να στηθεί το μουσείο.

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ακόμη ο Περιφερειάρχης Αλ. Καχριμάνης και ο βουλευτής Θεσπρωτίας Β. Γιόγιακας.

Η αρχαιολόγος, Έφορος Αρχαιοτήτων Άρτας Βαρβάρα Παπαδοπούλου τόνισε πως το μουσείο ενισχύει το πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής, ενώ ο Έφορος Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας κ. Χουλιάρας αναφέρθηκε στην απόλυτη προστασία των εικόνων από την ελληνική νομοθεσία. Ο Ηγούμενος της Μονής Γηρομερίου, Μεθόδιος χαρακτήρισε σημαντική τη δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών σε τέτοια δείγματα σπάνιας τέχνης και συμβόλων.

Την αρχιτεκτονική επιμέλεια της έκθεσης είχε η αρχιτέκτων – μηχανικός Μαγδαλένα Πανταζή.

Από σχολείο, μουσείο

Στις κυρίως αίθουσες φιλοξενούνται 3 εικόνες του Θεόφιλου, οι οποίες μέχρι πρόσφατα φυλάσσονταν σε εκκλησία. Τις είχε δωρίσει ο λαϊκός ζωγράφος σε κάτοικο του Λιά, ο οποίος δια διαθήκης της άφησε στην εκκλησία. Το 1976 οι 3 εικόνες χαρακτηρίστηκαν μνημεία, από το υπουργείο Πολιτισμού. Η προσφορά του ζωγράφου Σωτήρη Σορόγκα στο «Μουσείο Υφαντή», αποτελείται από 4 πίνακες με συμβολισμούς για την περιοχή,

Το Μουσείο δίνει συνέχεια στην ιστορία του παλιού πετρόχορτου Σχολείου. Το κόστος της αναπαλαίωσης του κτιρίου και της κατασκευής του Μουσείου, ανέλαβε ο επιχειρηματίας Αλέκος Υφαντής ο οποίος κατάγεται από τον Λιά και προς τιμή του το φέρει το όνομα του «Μουσείο Υφαντή». Το εγχείρημα υποστήριξε ο Δήμος Φιλιατών και η Περιφέρεια Ηπείρου.

Ο τόπος έζησε δύσκολα χρόνια. Δοκιμάστηκε, εγκαταλείφτηκε, ξαναζωντάνεψε, οι άνθρωποι ξενιτεύτηκαν αλλά δεν ξέχασαν την πατρική γη. Το Σχολείο κτίστηκε με χορηγία ξενιτεμένου στην Νότια Αφρική, το 1934 και αρχικά λειτούργησε ως Δημοτικό. Την περίοδο του εμφυλίου, το χωριό ερήμωσε και όταν ο κόσμος επέστρεψε το 1954 το Σχολείο έγινε Οικοκυρική Σχολή. Με το νέο κύμα μετανάστευσης το 1960 το ορεινό χωριό και πάλι άρχισε να εγκαταλείπεται.

Λίγο αργότερα το ισόγειο του κτιρίου στέγασε την Αστυνομία και ο 1ος όροφος άρχισε να καταρρέει. Στο θέμα δόθηκε η καλύτερη απάντηση. Η ιδέα να δημιουργηθεί Μουσείο, γρήγορα βρήκε ανταπόκριση. Ο συγγραφέας Νίκος Γκατζογιάννης, ο οποίος έφυγε από τον Λιά για την Αμερική, σε ηλικία 9 ετών, κατά τον χαιρετισμό του, τόνισε ότι χρειάζεται προσπάθεια να κρατηθούν τα χωριά ζωντανά, ενώ παρομοίασε το Μουσείο, με το λουλούδι που φυτρώνει στην πέτρα σε ένα έργο του Σωτήρη Σόρογκα. 

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ