Μία Ευρώπη των εθνών λέει προσδοκούν οι ακροδεξιοί και λαϊκιστές ηγέτες κάποιων ευρωπαϊκών κρατών που συνασπίζονται για δημιουργήσουν έναν νέο πολιτικό χώρο ενόψει των Ευρωεκλογών. Δεν είναι σίγουρο πώς θα προχωρήσει αυτή η πρωτοβουλία, αλλά έχει ενδιαφέρον ότι προέρχεται από μεγάλα και ιστορικά κράτη της Ευρώπης. Και πόσο αντιφατικό είναι να βλέπεις την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από τον εθνικισμό και τη δική σου ματιά. Η ίδια η ιδέα της ΕΕ ήταν μία υπέρβαση των κρατών και των εθνών σε μια τουλάχιστον οικονομική συνάντηση. Αν δεν ισχύει αυτό ή απλώς δεν το θέλει μία πολιτική δύναμη, καλώς ή κακώς, τότε γιατί συμμετέχει άραγε στις ευρωεκλογές;

Είναι δύσκολη προφανώς η συζήτηση και απασχολεί άλλωστε σήμερα όλη την Ευρώπη. Πολλοί βλέπουν αυτήν την αναδίπλωση πολλών κρατών προς το εσωτερικό τους, ως μία απάντηση σε μία Ευρώπη που δεν τους εκφράζει πια και δεν ικανοποιεί τα συμφέροντά τους. Πώς όμως μπορεί να αλλάξει κάτι αν όλοι απλώς θα ασχολούνται με τα δικά τους προβλήματα μέσα στο κράτος τους; Γιατί και οι εποχές έχουν αλλάξει πολύ πια ιδιαίτερα στην οικονομία. Μπορεί άραγε κάποια πολιτική δύναμη να σταματήσει τις αγορές ή την κίνηση του διεθνούς κεφαλαίου και των πολυεθνικών απλώς κλείνοντας σύνορα; Θα αλλάξει κάτι στον ανταγωνισμό και τις επενδύσεις, αν αρνηθείς το «οικοδόμημα των Βρυξελλών» από εθνική σκοπιά;

Σήμερα είναι εύκολο να χαϊδεύεις τα αυτιά ανθρώπων που είναι βαθιά δυσαρεστημένοι από την τροπή της ζωής. Αν έχεις όμως κάτι να τους προτείνεις πέρα από το μία «άλλη Ευρώπη», θα πρέπει να είναι και κάτι χειροπιαστό. Ειδικά οι δυνάμεις που κυβερνούν όπως στην Ιταλία ή την Ουγγαρία και άλλες που θέλουν να κυβερνήσουν όπως στη Γαλλία, θα πρέπει να πείσουν ότι διαθέτουν και εναλλακτική πρόταση. 

Το χειρότερο όμως είναι ότι αυτή η ρητορική παράγει από μόνη της πολιτικά αποτελέσματα. Και πείθει πολύ κόσμο, ότι η εναλλακτική που έχουν είναι να τα βάλουν με όλους και με όλα. Δεν γίνεται όμως αυτό. Όχι μόνο γιατί καμιά κυβέρνηση στο τέλος δεν θα μείνει μόνη χωρίς συμμάχους, αλλά και γιατί κανένας θολός εχθρός δεν θα μπορέσει να λυτρώσει τον κόσμο που θέλει να σηκώσει τα τείχη εναντίον του, αν δεν ερμηνευτεί πρώτα και πάνω από όλα το τι γεννά τα κοινωνικά προβλήματα σήμερα. Αλλά γι’ αυτό κανείς ηγέτης της νέας «εθνικής» Ευρώπης δεν μιλά. 

Δεν βλέπουμε πια τον χώρο συνάντησης

Θα μου άρεσε και μένα μία «Ευρώπη των λαών» όπως έλεγε παλιά η ανανεωτική αριστερά, στην οποία θήτευσα για πολλά χρόνια. Μία Ευρώπη που οι πολίτες να είχαν περισσότερο λόγο, που να λειτουργούσε από τα κάτω, που όλοι να ήταν ίσοι και να επηρέαζαν το ίδιο το κοινό μέλλον. Ακόμα και σήμερα μου αρέσει αυτή η ιδέα και δεν νομίζω ότι απέχει πολύ από το πρώτο εκείνο όραμα που είχαν οι ιδρυτές της κοινής Ευρώπης ως ιδέας λίγο μετά τον πόλεμο.

Πού αλλού όμως έχει εφαρμοστεί κάτι τέτοιο; Εδώ αυτοοργάνωση δεν έχουμε ούτε στο σύλλογο της γειτονιάς μας.

Αυτό όμως δεν είναι το βασικό πρόβλημα σήμερα. Άλλωστε στις μέρες μας όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι ζητάνε διαφάνεια και έλεγχο των εκλεγμένων οργάνων, όλο και πιο πολλοί Ευρωπαίοι προσδοκούν μία άλλου τύπου ανάπτυξη, οικονομία και δημοκρατία. Αυτό λένε και όλα αυτά τα νέα παιδιά, οι μαθητές που διαδηλώνουν για την Κλιματική Αλλαγή. Άρα δεν χάθηκε όσο νομίζουμε η παλιά ιδέα.

Αυτό που δεν βλέπουνε είναι ο «χώρος».Ο χώρος των ιδεών, της συνάντησης, της πολιτικής πραγμάτωσης. Δεν βλέπουμε τον χώρο της Ευρώπης που μπορεί να μας δώσει κοινές εμπειρίες και ταυτότητες. Όχι ότι υπάρχει κάποιος άλλος χώρος απ’ έξω που θα ταιριάξει στις ανάγκες μας. Αυτό είναι μία φενάκη. Το πρόβλημά μας είναι ο χώρος μέσα στην Ευρώπη που γίνεται όλο και μικρότερος. 

Γράφει ο ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ

fkaramitsos@yahoo.gr