Μαθητεία στην ακοή 

«Όταν ξέρει κανείς ν’ ακούει, μιλάει πάντα καλά», έγραφε ο Μολιέρος, Γάλλος θεατρικός συγγραφέας του 17ου αι., γνωστός στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό από τον «Κατά φαντασία ασθενή» του. Πόσοι από μας, αλήθεια, ξέρουμε να ακούμε; Και όμως αυτό που από πρώτη άποψη φαίνεται τόσο αυτονόητο, μετατρέπεται σε εξίσου τόσο δύσκολο. Γιατί ενώ όλοι έχουμε καλή ακοή, ορισμένοι μάλιστα οξύτατη, αδυνατούμε να «ακούσουμε» τον άλλο: τον διπλανό μας, τον συνομιλητή μας, τον φίλο μας, τον ή την σύντροφό μας, το παιδί μας, τον μαθητή μας, τον διαφωνούντα με μας, ακόμη και τον αντίδικό μας. Ιδιαίτερα για το λαό μας, που κουσούρι τόχει να μην «ακούει», η μαθητεία στην ακοή καθίσταται άσκηση μακρά και επίπονη. 

Παρακολουθείς πολιτική συζήτηση στην τηλεόραση και αντί για διάλογο με στοιχειώδεις κανόνες διεξαγωγής του , με ανταλλαγή απόψεων και διαταύρωση επιχειρημάτων, ακούς απέραντους παράλληλους μονολόγους , κάτι σαν διάλογο κωφών. Και αυτοί οι άνθρωποι υπεραμύνονται της δημοκρατίας, όταν δομικό της στοιχείο είναι η κατοχύρωση και ο σεβασμός της «altera pars», της άλλης, και συχνά διαφορετικής, άποψης!  

Τα πορίσματα της Ψυχολογίας εν προκειμένω είναι αποκαλυπτικά. Άνθρωποι που ξέρουν να ακούνε είναι άνθρωποι με ενσυναίσθηση, έχουν ευαισθησίες, κοιτούν «μέσα» στο συνομιλητή τους, ακούν τις λέξεις του μα ακούνε και τις σκέψεις του κι αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα. Σε κάθε επικοινωνία, πρέπει όχι μόνο να καταλαβαίνεις αλλά και να νιώθεις τον άλλο. Γιατί, να συναισθάνεσαι τον απέναντι είναι μεγάλο προτέρημα. Σήμερα οι άνθρωποι ξέρουν μόνο να μιλάνε, δεν έχουν μάθει να ακούνε. Ως φανατικός χρήστης του Twitter, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ οφείλει μεγάλο μέρος της πολιτικής του επιτυχίας, στην ικανότητά του να ακούει, επισημαίνει σε δηλώσεις του στο CNBC ο αντιπρόεδρος της Blackstone, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες ιδιωτικών επενδύσεων σε ακίνητα στον κόσμο σήμερα με 157 δισεκατομμύρια δολάρια υπό διαχείριση επενδυτικού κεφαλαίου. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον John Studzinski, ο Τραμπ είναι έτοιμος να πετύχει τη μεγαλύτερη επιτυχία του στη Λευκό Οίκο, χάρη στην ικανότητα του να συγκεντρώνει και να αφομοιώνει απόψεις. Αυτό, άλλωστε, δεν αποτελεί και το μεγαλύτερο προτέρημα κάθε πολιτικού, ιδιαίτερα όταν κατέχει ηγετική θέση; Να μπορεί να ακούει, να αφουγκράζεται τα μικρά και μεγάλα προβλήματα του λαού και ανάλογα να προβαίνει στους χειρισμούς τους, στην αντιμετώπισή τους. Τέτοιους ηγέτες είχε πολύ λίγους ο τόπος μας από την Απελευθέρωση και μετά. Η πολιτική ηγετική λειψανδρία εμφανέστατη, γι’ αυτό και ο τόπος μας βρίσκεται εδώ που βρίσκεται. 

Αλλά, σημαντικό είναι να ξέρουμε να ακούμε και στην προσωπική μας ζωή, αφού, κοινή είναι η διαπίστωση, ότι η ζωή μας είναι ένας δρόμος, όπου κατά κύριο λόγο βαδίζουμε μόνοι. Σε κάποιες διαδρομές όμως συναντάμε συνοδοιπόρους, οι οποίοι μας συντροφεύουν για κάποιο χρονικό διάστημα, ορισμένοι δε ως το τέλος του ταξιδιού μας. Γιατί κάθε ταξίδι, στη μικρή ή τη μεγάλη διαδρομή του, πέρα από τις ευχάριστες στιγμές ενέχει κινδύνους, κακοτοπιές και δυσκολίες. Τότε ο καθένας μας δημιουργεί τα δικά του καταφύγια, όταν αρχίσει να σφίγγει ο κλοιός των προβλημάτων και των δυσκολιών, να «αγριεύουν» τα πράγματα.Τα καταφύγια αυτά είναι άνθρωποι με τους οποίους έχουμε μία ιδιαίτερη σχέση. Δεν έχει σημασία αν τους ξέρουμε χρόνια ή αν τους γνωρίζουμε ελάχιστα, καθώς η αύρα τους είναι ξεχωριστή. Τους εμπιστευόμαστε από το πρώτο λεπτό, γιατί λειτουργούν προστατευτικά προς το μέρος μας. 

Είναι οι δικοί μας ψυχολόγοι και ψυχαναλυτές, η αγκαλιά που θα κουρνιάσουμε όταν δε νιώθουμε καλά, η φωνή που θ’ ακούσουμε όταν έχουμε τις μαύρες μας, τα λόγια εκείνα που εν είδει συμβουλών θ’ ακολουθήσουμε, γιατί ξέρουμε ότι εκείνοι δε θα ‘θελαν ποτέ το κακό μας. Είναι η ομπρέλα μας κάθε φορά που βρέχει. Το βασικό προτέρημα των ανθρώπων αυτών είναι ότι μπορούν να μας ακούσουν, κάτι τόσο απλό, αλλά συνάμα τόσο δυσεύρετο. Πολλοί θα σου πουν τη γνώμη τους για ένα θέμα που σε απασχολεί, λίγοι θα προσπαθήσουν ν’ ακούσουν τι πραγματικά σε βασανίζει. Πόσο σημαντικό είναι κάποιος να ακούει τι σου συμβαίνει και να προσπαθεί να σε συμβουλεύσει, έτσι ώστε να είσαι εσύ ικανοποιημένος κι η λύση να είναι βάσει του δικού σου τρόπου σκέψης κι όχι βάσει των δικών του εμπειριών κι απογοητεύσεων. Ένας καλός ακροατής αποτελεί πάντα ένα καταφύγιο. Όταν κάποιος σου δίνει χρόνο και χώρο να του εκθέσεις το πρόβλημά σου, δείχνει ότι είναι εκεί για σένα, δε σε πιέζει, αντίθετα σε κάνει να αισθάνεσαι άνετα και σε αποφορτίζει.

Από τέτοιους ανθρώπους έχουμε ανάγκη στη ζωή μας. Από ανθρώπους που να μπορούμε να πούμε τον πόνο μας, τον καημό μας, τα προβλήματά μας, και να έχουν τη διάθεση να μας ακούσουν, να μας καταλάβουν. Δεν μπορεί να αντιληφθεί κανείς πόσο ευεργετικά λειτουργεί αυτό στη ψυχολογία μας. Ίσως αν υπήρχε ένας τέτοιος άνθρωπος κοντά του, ο αυτόχειρας δεν θα είχε προβεί στην απονενοημένη πράξη του. Η προτροπή του Απόστολου Παύλου, αυτού του μεγάλου φιλόσοφου της χριστιανικής ζωής, στον καθένα μας είναι ιδιαίτερα χρηστική: «έστω πας άνθρωπος ταχύς εις το ακούσαι, βραδύς εις το λαλήσαι, βραδύς εις οργήν» (Επιστολή προς Ιάκωβον). Ας είναι κάθε άνθρωπος γρήγορος στο να ακούει, αργός στο να μιλάει, (κι ακόμη πιο) βραδύς στο να οργίζεται. Οι Πυθαγόρειοι συμβούλευαν: «εν οργή μήτε τι λέγειν μήτε τι πράττειν», ο δε Θεμιστοκλής στη διαφωνία του με τον ναύαρχο Ευρυβιάδη, λίγο πριν από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, με την παροιμιώδη επιμονή του: «άκουσον μεν, πάταξον δε». Και η γιαγιά μας, στα παιδικά μας χρόνια, ακόμη πιο πρακτικά: «όταν είσαι θυμωμένος παιδί μου, να μη λες, και, προπαντός, να μη κάνεις τίποτε, προτού μετρήσεις ως το εκατό…». 

Του Γιάννη Γιώσα, Φιλόλογου- Συγγραφέα