Η επέτειος ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ την 3η Σεπτέμβρη προκάλεσε μία μικρή δημόσια συζήτηση και φέτος. Τα τελευταία χρόνια με την ανάδειξη του νέου δικομματισμού και κυρίως την ενίσχυση ενός νέου κόμματος, του ΣΥΡΙΖΑ, αναπτύσσεται ένας αναστοχασμός για τον ρόλο που έπαιξε ιστορικά το ΠΑΣΟΚ στην πολιτική της χώρας από τη Μεταπολίτευση και μετά.  

Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι ο ρόλος των κομμάτων, θα πρέπει να εξετάζεται κατά πρώτον μέσα από την ιστορική και πολιτική τους διαδρομή και με τους όρους της ιστορίας και της πολιτικής επιστήμης. Το σημειώνουμε αυτό ώστε να αποφεύγεται η παγίδα των αναχρονισμών και η προσπάθεια ένταξης ενός ιστορικού φαινομένου σε επίδικα του σήμερα.

Από αυτήν τη σκοπιά, το ΠΑΣΟΚ καταγράφεται ως ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά κόμματα, που καθόρισαν την πολιτική και επέδρασαν καίρια στους κοινωνικούς μετασχηματισμούς της χώρας. Η προσφορά του δε, έχει θετικό πρόσημο ιδιαίτερα για τον εκσυγχρονισμό της χώρας.

Ένα πρόβλημα που έχουμε όταν συζητάμε για τα κόμματα είναι ότι τους αποδίδουμε μία συνολική ευθύνη για την πορεία της χώρας. Ίσως και λόγω της ιστορικής επίσης παράδοσης να ταυτίζονται οι κοινωνικές διεργασίες με το πρόσωπο των ηγετών και τα κόμματα. Όμως, η πρόοδος μιας σύγχρονης χώρας είναι προϊόν συνθέσεων, συμφωνιών ή αντιθέσεων, επιλογών ή έλλειψης επιλογών, είναι πολλά περισσότερα δηλαδή από ένα κόμμα.

Κι αυτό που έχει ενδιαφέρον τελικά, για να γυρίσουμε στα κόμματα είναι το αποτύπωμα που αφήνουν στην πορεία της χώρας και στη συλλογική συνείδηση. 

Η αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, η ισότητα, η προσπάθεια προοδευτικών πολιτικών με ρεαλιστική βάση, η συμμετοχή της κοινωνίας στις εξελίξεις, η οργάνωση του κράτους με κοινωνικό πρόσημο, όπως στην περίπτωση της δημόσιας Υγείας, η πρόσβαση των λαϊκών οικογενειών στην εκπαίδευση, αλλά και η δημιουργία ανοιχτών δομών, κοντά στο ευρωπαϊκό πρότυπο της ανοιχτής κοινωνίας, είναι μερικά μόνο από όσα εισήγαγε το ΠΑΣΟΚ ως πολιτικό πρόγραμμα. Το γεγονός ακριβώς ότι τέτοια θέματα και άλλα ανάλογα απασχολούν και σήμερα τους πολίτες δείχνει και τη μεγάλη συνεισφορά του ΠΑΣΟΚ, αλλά και όσα άφησε ως ερωτήματα που χρειάζονται ακόμα απαντήσεις. Η πολιτική είναι πάντα δυναμική και κρίσιμο μέτρο της επιτυχίας της είναι το πώς κινητοποιεί την κοινωνία. Κι αυτό αποτελεί και τη γοητεία της. 

Όλα για τα παιδιά

Αυτό το «όλα για τα παιδιά», τείνει να γίνει ένα νέο σύστημα, μία νέα κατάσταση στη χώρα. Έχει ξεπεράσει τα όρια του μεγάλου ενδιαφέροντος των οικογενειών για το μέλλον των παιδιών τους που ιστορικά χαρακτηρίζει την ελληνική οικογένεια. Πλέον μοιάζει με «πόλεμο». Οι σπουδές, η ανατροφή, οι δεξιότητες, η διασκέδαση του παιδιού, αποτελούν καθημερινές μάχες που δίνει σύμπασα η οικογένεια, χρησιμοποιώντας όλες τις δυνάμεις της και όλους τους πόρους που διαθέτει.

Το οικοδόμημα αυτό απέκτησε μεγάλες ρωγμές στην κρίση, αλλά και λίγο πριν όταν φάνηκε ότι πλέον τα οικογενειακά δίκτυα δεν μπορούν να «διορίσουν το παιδί στο Δημόσιο». Οι θέσεις που ήταν σχεδόν πιασμένες για τους διαδόχους μέσα από ένα πολύπλοκο δίκτυο συγγενειών, γνωριμιών, κομματικών σχέσεων και συμφερόντων, άρχισαν να μειώνονται και στο τέλος να εξαφανίζονται σχεδόν. Ή τέλος πάντων είναι τόσο λίγες που ανατρέπονται οι παραδοσιακοί σχεδιασμοί. Το «πάρε ένα πτυχίο και θα βολέψουμε» δεν δουλεύει πια και ακόμα και καλοί απόφοιτοι πανεπιστημίων δεν βρίσκουν δουλειά. Γιατί απλώς δεν υπάρχουν δουλειές.

Όπως δεν υπάρχουν πια και πολλές αποταμιεύσεις για ξόδεμα αφού τις έφαγε η κρίση και η ανεργία. Και αυτή η δύσκολη κατάσταση που πιέζει πρώτα πρώτα τις λαϊκές οικογένειες και τους φτωχότερους που δεν έχουν κανένα δίκτυο πίσω τους, οδηγεί τελικά σε ακόμα μεγαλύτερη «πολεμική» ένταση. Το «όλα για τα παιδιά» γίνεται ακόμα πιο σκληρό, αφού έχουν μειωθεί οι διέξοδοι και δεν φτάνουν για όλους.