'Αρθρο του ΦΙΛΗΜΩΝΑ ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΥ

Η ιστορική διαδρομή των Ιωαννίνων μοιάζει με ένα συνεχές μέσα στο χρόνο με σταθμούς που διακρίνουν την ξεχωριστή σημασία της πόλης και κορωνίδα για τους σύγχρονους, την ένταξή της στον ιστό του ελληνικού κράτους το 1913.

Η αφήγηση για τον 20ο αιώνα έχει πιο αδρά χαρακτηριστικά και μοιάζει χωρίς διαφοροποιήσεις, αφήνοντας την αίσθηση ότι η πόλη λίγο πολύ είναι «ίδια», χωρίς καίριες μεταβολές, κάτι βέβαια που δεν θα μπορούσε να ισχύει, αφού και τα Γιάννενα και η χώρα και ο κόσμος όλος, βρέθηκαν πολλές φορές μέσα σε αυτόν τον αιώνα στη δίνη πολύ σημαντικών  γεγονότων που καθόρισαν τη φυσιογνωμία τους. 

Επιλέγουμε ως μία τέτοια συμβολική καμπή το έτος 1928. Ανάμεσα στους δύο μεγάλους πολέμους, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Ανταλλαγή των πληθυσμών με τη Συνθήκη της Λωζάνης,  τα Γιάννενα καθιερώνονται ως σημαντικός πόλος της ελληνικής περιφέρειας, αφήνουν πίσω τους τον κόσμο προ του 1913 και ανιχνεύουν τις τάσεις του μέλλοντος, με ρήξεις και επιλογές που θα αφήσουν το αποτύπωμά τους ως και σήμερα.

Στη μελέτη αυτής της ιστορικής στιγμής χρήσιμα είναι τα στοιχεία των εκλογών του 1928 και οι δημογραφικές μεταβολές όπως καταγράφονται στην απογραφή επίσης εκείνης της χρονιάς, όλα πλέον ελεύθερα προσβάσιμα μέσω ψηφιακών αρχείων.

Ο Εκλογικός Κατάλογος

Ένα τέτοιο τεκμήριο είναι ο Εκλογικός Κατάλογος των Ιωαννίνων, για τις βουλευτικές εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928, εκλογές που σηματοδότησαν την «επιστροφή» του Ελευθερίου Βενιζέλου και μία ξεχωριστή περίοδο διακυβέρνησης που ακολούθησε.

Ο Εκλογικός κατάλογος της πόλεως Ιωαννίνων, της περιφερείας του Πρωτοδικείου Ιωαννίνων «καταρτισθέν εν έτει 1928», περιέχεται στο Ιστορικό Αρχείο του Α.Π.Θ. – Ι.Ν.Σ. –και το Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη,  με δωρητή τον  Μανόλη Τριανταφυλλίδη και περιλαμβάνεται στις Αρχειακές Συλλογές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και τη  Συλλογή Τριανταφυλλίδη. Μπορεί κάποιος να αναζητήσει το πρωτότυπο αρχείο στην πολύ πλούσια ψηφιακή συλλογή του ΑΠΘ στη διεύθυνση http://digital.lib.auth.gr. Εδώ θα περιοριστούμε σε μία περιγραφή του αρχείου το οποίο δίνει πληροφορίες για την κοινωνική και πολυπολιτισμική σύνθεση της πόλης μέσα από τα ονόματα των εκλογέων και τα επαγγέλματα τους, τις ενορίες κ.α.

Ανά Ενορία

Ο εκλογικός κατάλογος ξεκινάει με εξώφυλλο και αμέσως με τον Εκλογικό Κατάλογο της Ενορίας Μητροπόλεως Ιωαννίνων, «ανασυνταχθείς και εκτυπωθείς το 1927». Στο τέλος έχει την ημερομηνία θεώρησης στις 20 Ιουλίου 1928 με υπογραφή του Προέδρου Πρωτοδικών και υπογραφή ξανά του ίδιου στη θεώρηση μετά την εκτύπωση που έγινε στις 23 Δεκεμβρίου 1928.

Περιέχει 8 στήλες με αύξοντα αριθμό που ξεκινάει από το 1, τον αριθμό  μητρώου αρρένων, το Επώνυμο, το Όνομα, το Όνομα πατρός, την Ηλικία, το Επάγγελμα και την Ενεστώτα διαμονή του εκλογέα.

– Στον Εκλογικό Κατάλογο της Ενορίας Μητροπόλεως περιέχονται 471 εκλογείς. Βλέπουμε ότι υπάρχει αριθμός μητρώου 10796, ή 4428, αλλά και 2 και  11 και κάποιοι χωρίς αριθμό. Από τα ονόματα των Γιαννιωτών της ενορίας διακρίνουμε 159 εβραϊκά ονόματα.

– Στον Εκλογικό Κατάλογο Αγ. Νικολάου Αγοράς περιέχονται 337 άτομα, από τα οποία τα 182 αφορούν Γιαννιωτοεβραίους.

Ονόματα που συναντάμε ενδεικτικά είναι: Πέτρος Αποστολίδης Ιατρός, Δημήτριος Βλαχλείδης Ιατρός, Κατσαδήμας Κωνστ., δικηγόρος, Καμπέρ  Αγά Φουάτ μουφτής, Ιωάννης και Γεώργιος Μελάς του Λέοντος κτηματίας,  Δαβιτσών Λεβή τραπεζίτης, Βασίλειος Πυρσινέλλας Δήμαρχος.

– Στον Εκλογικό Κατάλογο Ενορίας Αρχιμανδρειού περιέχονται 682 άτομα, στον Εκλογικό Κατάλογο Ενορίας Αγίας Μαρίνης 484 άτομα και στον Εκλογικό Κατάλογο Ενορίας Περιβλέπτου  534 άτομα.

– Υπάρχει και ένας Πρόσθετο Παράρτημα του εκλογικού καταλόγου του 1928 της εκλογικής περιφέρειας του Ειρηνοδικείου Ιωαννίνων που κηρύχθηκε οριστικός τον Δεκέμβριο του 1928 και μετά την εκτύπωση το 1933. Περιέχει 249 άτομα. Δεν περιέχει στήλη επαγγέλματος, αλλά Κατοικίας και φαίνεται ότι κάποιοι μένουν σε χωριά.

– Υπάρχει σε συνέχεια και ένα ακόμα Παράρτημα του εκλογικού καταλόγου της εκλογικής περιφέρειας του Ειρηνοδικείου Ιωαννίνων, το οποίο καταρτίσθηκε το 1928 δυνάμει απόφασης  του Δικαστηρίου Πρωτοδικών με 140 άτομα.

Το σύνολο του Εκλογικού Καταλόγου περιέχει 2897 άτομα.

Η « Ήπειρος» στις 20 Αυγούστου 1928 αναφέρει ότι οι εγγεγραμμένοι ήταν 3433 (με 200 από τα παραρτήματα) και ότι  ψήφισαν 2664 ενώ για τα εκλογικά Τμήματα αναφέρει ότι ήταν το Αγροτικό Τμήμα (με εγγεγραμμένους 720) και ακόμα στην Παυλίδειο Σχολή, στη Ζωσιμαία Σχολή, στο Ορφανοτροφείο Γ. Σταύρου, στην Καπλάνειο Σχολή και στην Μαρούτσειο (περίπου 30 Τμήματα συνολικά).

Ήδη από την ανάγνωση του καταλόγου, βλέπουμε τον πλούτο των ονομάτων των Γιαννιωτών, πολλά από τα οποία είναι γνωστά και σήμερα, ενώ διακρίνεται η σημαντική παρουσία της εβραϊκής κοινότητας της πόλης, κυρίως στις ενορίες της Μητρόπολης και του Αγ. Νικολάου Αγοράς. 

Αξιοπρόσεκτος είναι και ο πλούτος των επαγγελμάτων που καταγράφονται. Ενδεικτικά και μόνο:

Σανδαλοποιός, βυρσοδέψης, μεταξουργός, υποδηματοποιός, εργάτης, γεωργός, διδάσκαλος, γυρολόγος, ψάλτης, ιατρός, παντοπώλης, έμπορος, κτηματίας, καπνέμπορος, γαλακτοπώλης, κουρεύς, βιβλιοπώλης, αχθοφόρος, δερματέμπορος, κρεοπώλης, φανοκόρος, αργυραμοιβός, πιλοποιός, δικηγόρος, τηλεγραφητής, βαρελοποιός, γαλακτοπώλης, ασβεστοποιός, οδηγός αυτοκινήτου, αρτοποιός, υπάλληλος.

Η απογραφή

Αφήνουμε για λίγο στην άκρη τις εκλογές του 1928 και πάμε στην απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδας που γίνεται την ίδια χρονιά, λίγο καιρό πριν.

Η απογραφή του 1928 είναι από τις σημαντικότερες που έχουν γίνει γιατί περιείχε πολλά στοιχεία για τους Έλληνες και τις Ελληνίδες, από τον πληθυσμό και αν γεννήθηκαν στον δήμο που καταγράφονται μέχρι τη γλώσσα που μιλούσαν και το θρήσκευμά τους. Έτσι το κράτος αποκτούσε μία εικόνα για τους πολίτες του μετά τη διεύρυνση στις Νέες Χώρες στους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά και τις αλλαγές που επέφερε η Ανταλλαγή των πληθυσμών.

Τα «Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού της Ελλάδος της 15-16 Μαΐου 1928», από το  Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (Αθήνα, Εθνικό Τυπογραφείο 1935)μ καθώς και η απογραφή του πραγματικού πληθυσμού δίνουν έναν πολύ μεγάλο αριθμό στοιχείων ανά πόλη και κοινότητα (διαθέσιμα στη σελίδα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής http://dlib.statistics.gr).

Ως προς το θρήσκευμα, το 1928 οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας είναι  126.017, από τους οποίους στη Δυτική Θράκη 102.621 και στην Ήπειρο 19.241- σημειώνεται ότι οι αλβανικής καταγωγής μουσουλμάνοι της Ηπείρου που είναι και οι περισσότεροι μουσουλμάνοι της περιοχής,  εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών.

Το 1928 καταγράφονται στη χώρα 72.791 Εβραίοι (Ισραηλίται) από τους οποίους οι 55.250 στον Δήμο Θεσσαλονίκης.

Το 1928 στην Ήπειρο καταγράφονται 312.634 άτομα, από τα οποία 19.244 είναι μουσουλμάνοι και 2.641 Εβραίοι- οι Καθολικοί είναι 134 και οι Διαμαρτυρόμενοι 85. Για την ιστορία ένας Ηπειρώτης δήλωσε «ουδεμίας θρησκείας».

Αξιοσημείωτη είναι η αναλογία πληθυσμού μουσουλμάνων στο νομό Ιωαννίνων (8%) και Πρεβέζης (7%). Ενώ για τους Έλληνες Εβραίους καταγράφεται η αναλογία του 2% στον πληθυσμό της επαρχίας Ιωαννίνων και 9% στον πληθυσμό του Δήμου Ιωαννιτών.

Ο Νομός Ιωαννίνων περιελάμβανε τις επαρχίες Ιωαννίνων, Κονίτσης, Μετσόβου, Παραμυθιάς, Πωγωνίου και Φιλιατών, οπότε δεν είναι εύκολο να γίνουν αναλογίες  με το σήμερα που υπάρχει και ο Νομός Θεσπρωτίας (ο οποίος δημιουργήθηκε το 1928 με τμήματα των Ιωαννίνων και της Πρέβεζας).

Στον νομό Ιωαννίνων ζουν 2016 Εβραίοι πολίτες, από τους οποίους οι 1972 στην επαρχία Ιωαννίνων σε σύνολο κατοίκων της επαρχίας Ιωαννίνων 98.363 άτομα.

Ο Δήμος Ιωαννιτών έχει 21.503 δημότες από τους οποίους οι 1970 είναι Εβραίοι και οι 558 μουσουλμάνοι. Στην απογραφή πραγματικού πληθυσμού ο Δήμος Ιωαννιτών έχει 20.485 κατοίκους από τους οποίους οι 11.668 άνδρες και οι 8.817 γυναίκες.

Στην επαρχία Ιωαννίνων καταγράφεται ακόμα ότι από τους απογραφέντες, 1441 έχουν γεννηθεί στη Μικρά Ασία και 789 στον Πόντο καθώς και 20 στον Καύκασο. Στην Ανατολή μένουν 587 άτομα, στη Νέα Καισαρεία 220.

Τα αποτελέσματα των εκλογών

Πίσω στις εκλογές τώρα και αξιοποιούμε το πολύ χρήσιμο και αναλυτικό αρχείο με τα αποτελέσματα εκλογών από την Ελληνική Στατιστική Αρχή  (http://dlib.statistics.gr).

Η εκλογική περιφέρεια του Πρωτοδικείου Ιωαννίνων το 1928 έχει πραγματικό πληθυσμό 170.030 και εκλέγει επτά βουλευτές σε 81 τμήματα. Οι ψηφίσαντες ήταν 20.671 (12,6% επί του πληθυσμού) και τα έγκυρα 20.526.

Περιέχει, όπως είπαμε και τη σημερινή Θεσπρωτία, αλλά και άλλες περιοχές, με εκλογικά Τμήματα σε Φιλιάτες (598 ψηφίσαντες), Παραμυθιά (559 ψηφίσαντες), Σαγιάδα (279), αλλά και Πράμαντα (464)

Στα εκλογικά τμήματα, τέσσερα είναι των Ιωαννίνων: το 1ον με 382 ψηφίσαντες, το 2ον με 280, το 3ον με 533 και το 4ον με 400, ενώ έχουμε και εκλογικά τμήματα στην Παυλίδειο Σχολή (473 ψηφίσαντες) και το Β’ Ελισαβ. Παρθεναγωγείο (542).

Ένα πρόβλημα πάντως που καταγράφεται ήταν ότι η φωτιά στο Διοικητήριο «κατέφαγε και τους εκλογικούς καταλόγους» και γινόταν αγώνας δρόμου για τη συμπλήρωσή τους (Ήπειρος 3 Αυγούστου 1928).

Ως προς τα αποτελέσματα στο νομό, εξελέγησαν και οι επτά υποψήφιοι των Φιλελεύθερων του Ελ. Βενιζέλου (κατά σειρά ψήφων: Δημήτριος Μπότσαρης, Μιχαήλ Μίσιος, Κωνσταντίνος Κατσαδήμας, Αλκιβιάδης Λούλης, Γεώργιος Καλούδης, Σταύρος Σταυρόπουλος, Παναγιώτης Φλώρος. Ο μέσος όρος των ψήφων τους ήταν 14.921 και σε αναλογία το 72,69% και όλοι οι υποψήφιοι πήραν πάνω από 14.000 ψήφους.

Με τον συνδυασμό των Λαϊκών που συσπείρωνε το μέτωπο των αντιβενιζελικών, υποψήφιοι ήταν οι: Μιχαήλ Ρούδας, Γεώργιος Κωνσταντινίδης, Χρήστος Χρηστοβασίλης, Βασίλειος Κούρεντας, Γεώργιος Τζαβέλλας, Κωνσταντίνος Σπέγγος, Εμμανουήλ Κιτσώνας. 

Ο μέσος αριθμός ψήφων 2.725 και το ποσοστό που τους αναλογούσε 13,28%, δείγμα και της μεγάλης ήττας που υπέστη ο συνδυασμός. Οι υποψήφιοι πήραν κάτω από 3.700 ψήφους.

Ο Συνδυασμός των Προοδευτικών που συσπείρωνε κυρίως βενιζελικές δυνάμεις υπό τον Γ. Καφαντάρη, που δεν συμφωνούσαν με την κάθοδο του Ελ. Βενιζέλου, υποψήφιοι ήταν οι: Αλέξανδρος Μυλωνάς, Αλέξανδρος Μελάς, Σπυρίδων Χασιώτης (Αγροτικό Κόμμα), Νίκ. Γούσιας, Βασίλειος Δημαράτος, Δημήτριος Κονταξής και Θεόδ. Μέρτζιος (Δημοκρατική Ένωση). Πήραν κατά μέσο όρο 2350 (11,45%) αλλά οι δύο πρώτοι Μυλώνας και Μελάς πάνω από 4.000 ψήφους λόγω των μεγάλων δεσμών που είχαν με την τοπική κοινωνία.

Στους μεμονωμένους υποψηφίους ξεχωρίζει η παρουσία του Πέτρου Πικρού, του δημοσιογράφου και συγγραφέα που κατέβαινε ως υποψήφιος του Κομμουνιστικού Κόμματος με το Ενιαίο Μέτωπο (690 ψήφοι, 3,36%) ενώ ήταν υποψήφιος και στην Πρέβεζα 

Στην Ήπειρο υπήρχαν ακόμα δύο εκλογικές περιφέρειες:

Η εκλογική περιφέρεια Άρτας Τζουμέρκων, με πραγματικό πληθυσμό 38.520 και ψηφίσαντες 6622 για μία έδρα (εξελέγη ο Αλέξανδρος Καραπάνος των Φιλελευθέρων).

Είχε 22 εκλογικά τμήματα μεταξύ άλλων σε Μελισσουργούς  (237 ψηφίσαντες), Ραφταναίους (85), Άγναντα (276), Βουλγαρέλι (426) κ.α

Η εκλογική περιφέρεια του Πρωτοδικείου Πρέβεζας στην οποία περιέχοντο και η περιφέρεια της πρώην υποδιοίκησης  Φιλιππιάδας με πραγματικό πληθυσμό 74.555 και ψηφίσαντες 10.797 για τρεις έδρες (εξελέγησαν και οι τρεις των Φιλελευθέρων: Ιωάννης Κοκκινάτος, Θεόδωρος Χαβίνης και Γεώργιος Γερογιάννης). Περιείχε και 34  εκλογικά τμήματα μεταξύ των οποίων και τα τμήματα Μαργαριτίου (508 ψηφίσαντες), Πάργας (526), Καστρίου Ηγουμενίτσας (475), Πέρδικας (130), Αμμότοπου (275), Νέας Σαμψούντος (128), Θεσπρωτικού (542)κ.α.

 Από τις εκλογές του 1926 είχε καθιερωθεί το έντυπο ψηφοδέλτιο και ο σταυρός προτίμησης ενώ ψηφίζουν όλοι οι ενήλικες άνδρες. 

Η περιοδεία Βενιζέλου και η απαγωγή των δύο βουλευτών 

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος θα ανακοινώσει στις 23 Μαΐου 1928 την απόφασή του να κατέβει ξανά στον πολιτικό στίβο. Στο μεταξύ ο Γεώργιος Καφαντάρης έχει διαφωνήσει με τον τρόπο που μέχρι τότε κινούνταν ο Βενιζέλος και έχει παραιτηθεί από την προεδρία των Προοδευτικών Φιλελευθέρων και την κυβέρνηση. 

Θα ανακαλέσει όμως την παραίτηση από την κυβέρνηση, όταν ο Βενιζέλος – που στο μεταξύ είχε αναλάβει την ηγεσία των Φιλελευθέρων- τον πείσει μαζί με τον Ι. Μεταξά ότι δεν πρέπει να πέσει η κυβέρνηση. Τελικά κι αφού προηγήθηκε ένας ανασχηματισμός ακόμα της κυβέρνησης Ζαΐμη, αλλά και πολύνεκρες συγκρούσεις στρατιωτών και καπνεργατών σε Ξάνθη και Καβάλα, ο Βενιζέλος θα διαφωνήσει με την οικονομική πολιτική, η κυβέρνηση Ζαΐμη θα παραιτηθεί και ο Βενιζέλος θα αναλάβει το σχηματισμό κυβέρνησης με στόχο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. 

Στις 4 Ιουλίου, ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναλαμβάνει πρόεδρος της κυβέρνησης και στις 9 Ιουλίου προκηρύσσονται εκλογές για τις 19 Αυγούστου. 

Ο Βενιζέλος θα συστήσει εκ νέου το κόμμα των Φιλελευθέρων ως συνασπισμό πέντε κομμάτων, όμως ο Γ. Καφαντάρης μαζί με άλλους δυσαρεστημένους βενιζελικούς θα φτιάξουν το κόμμα των Προοδευτικών.  

Κι εδώ κάπου μπαίνουν και τα Γιάννενα στο κάδρο της πολιτικής ιστορίας του τόπου, με ένα αναπάντεχο και δραματικό γεγονός. 

Ο Βενιζέλος θα περιοδεύσει,  για πρώτη φορά στα Γιάννενα, στις 4 Αυγούστου 1928. 

Θα φτάσει το μεσημέρι της ίδιας μέρας με το πλοίο «Ατρόμητος» στην Πρέβεζα όπου τον υποδέχονται οι ανώτατες Αρχές της Ηπείρου. Παραδοσιακά βενιζελική η Ήπειρος υποδέχεται με λαμπρότητα τον Κρητικό πολιτικό και όλη η πόλη των Ιωαννίνων ξεσηκώνεται για την ομιλία που θα γίνει το βράδυ στην κεντρική πλατεία (την «κάτω πλατεία» στο Ρολόι) μπροστά από το ξενοδοχείο «Αβέρωφ», το οποίο λειτουργούσε και μεταπολεμικά στη θέση απέναντι από το ζαχαροπλαστείο «Διεθνές». 

Ο Βενιζέλος θα μιλήσει από τον εξώστη του ξενοδοχείου όμως η κοινή γνώμη θα παγώσει από την είδηση που είχε γίνει γνωστή ότι η ομάδα των Κουμπαίων είχε απαγάγει το πρωί της ίδιας μέρας τους υποψήφιους βουλευτές Ιωαννίνων του Προοδευτικού κόμματος, Αλέξανδρο Μυλωνά και Αλέξανδρο Μελά, αμφότεροι ιδιαίτερα δημοφιλείς στην πόλη, γαμπροί του Δαγκλή και μέχρι τότε βουλευτές.

Η είδηση είναι σοκαριστική. Δεν είναι γνωστό με ακρίβεια για το αν ο Βενιζέλος γνώριζε για την απαγωγή πριν από την ομιλία, είναι βέβαιο όμως ότι στην ομιλία που έκανε μετά την εκδήλωση, στη δεξίωση που ακολούθησε, μεσάνυχτα σχεδόν, έκανε σαφές ότι «θα αποκαταστήσει την ασφάλεια στην Ήπειρο» αλλιώς θα παραιτηθεί. Η απαγωγή των δύο πολιτικών αποτελεί κομβικό γεγονός στην πάταξη της ληστείας στην Ελλάδα και ακολουθείται από ντόμινο εξελίξεων. Πρόκειται επίσης για μία ιστορική καμπή, με τα Γιάννενα να παίζουν τον δικό τους ρόλο.

Η απαγωγή έγινε στις 10 και μισή το πρωί στο 13ο χιλιόμετρο, κοντά στην Ασφάκα, σε μία γέφυρα που αργότερα πήρε και το όνομά τους («Γέφυρα Μελά»). Η πολυμελής ομάδα του Τάκη και Κώστα Κουμπή έστησε καρτέρι και απήγαγε τους δύο πολιτικούς  μαζί με τη συνοδεία τους, που βρίσκονταν σε περιοδεία.  Θα ζητήσουν λύτρα 5 εκατ. δραχμές και θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις για το πώς θα τα πάρουν.

Στο μεταξύ το γεγονός έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις σε όλη την Ελλάδα και ανταποκριτές των αθηναϊκών εφημερίδων καταφτάνουν στα Γιάννενα. Τίθεται ακόμα και το ερώτημα της ματαίωσης των εκλογών της 19ης Αυγούστου. 

Στα ψηλά βουνά των Ιωαννίνων, οι ληστές θα απελευθερώσουν στις 6 Αυγούστου τον Μυλωνά για να αναζητήσει τα λύτρα. Θα τον αφήσουν πίσω από το Μιτσικέλι και θα περιπλανηθεί ολόκληρο το βράδυ για να βρει το δρόμο του το πρωί για το Δίκορφο. Στις 2 το μεσημέρι της 7ης Αυγούστου θα φτάσει καταταλαιπωρημένος στα Γιάννενα. 

Στις 11 Αυγούστου, Σάββατο, οι Κουμπαίοι θα απελευθερώσουν και τον Μελά στο Λυκόστομο αφού πάρουν στα χέρια τους 5.200.000 δραχμές και θα διαφύγουν στην Αλβανία.

Ο Βενιζέλος θα κάνει μεγάλη νίκη, με πάνω από 60% και στην Ήπειρο θα εκλέξει το μέγιστο αριθμό των βουλευτών και στους τρεις νομούς. Πανελλαδικά, το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελ. Βενιζέλου παίρνει 46, 94% και 178 από τις 250 έδρες, το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη 23,94 και 19 έδρες.

Τους  Κουμπαίους θα τους συλλάβει η αλβανική αστυνομία στις 28 Οκτωβρίου στο Μεσοπόταμο, στο Δέλβινο, όχι πολύ μακριά από τα ελληνικά σύνορα και θα τους μεταφέρει στα Τίρανα.

Οι Έλληνες χωροφύλακες θα φτάσουν στο Δυρράχιο με το πλοίο «Χρυσαλλίς», στις 10 Νοεμβρίου κι από εκεί θα πάνε στα Τίρανα οδικώς για να τους παραλάβουν. 

Στις 13 Μαΐου 1929 θα γίνει η πρώτη δίκη των Κουμπαίων στην Κέρκυρα, αλλά είναι χαρακτηριστικό ότι λείπουν πολλοί μάρτυρες κατηγορίας. Κατά…  παράδοξο τρόπο, οι ποινές τους είναι πολύ μικρές, κάτι που οδηγεί σε ξεσηκωμό τους Ηπειρώτες. Στις 6 Ιουνίου γίνεται μεγάλο συλλαλητήριο στα Γιάννενα με ομιλητή τον δήμαρχο Β. Πυρσινέλλα με τους Γιαννιώτες να διαμαρτύρονται για την επιείκεια του δικαστηρίου.

 Οι Κουμπαίοι θα καταδικαστούν για άλλες υποθέσεις τους, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο στην Αθήνα, στην εσχάτη των ποινών. Ο Τάκης και ο Κώστας Κουμπής 29 και 27 χρόνων, μόλις, θα εκτελεστούν στις 28 Φεβρουαρίου 1930 το απόγευμα στο Γουδί στην Αθήνα, πίσω από το φθισιατρείο «Σωτηρία». Ο Τάκης Κουμπής θα αναφωνήσει «Γεια σου κόσμε» ενώ πλήθος κόσμου συνέρευσε για έχει μία εκ του σύνεγγυς εμπειρία. Κατά κάποιες αναφορές, οι δύο εκτελεσθέντες φώναξαν πριν το απόσπασμα ανοίξει πυρ: «Άδικα μας χαλάν».

Παράλληλα και πίσω από την ιστορία της απαγωγής των πολιτικών στα Γιάννενα το 1928 έτρεχε και η υπόθεση των ακόμα πιο διάσημων ληστών της Ηπείρου, των Ρετζαίων. 

Το πιο μεγάλο τους έγκλημα, αυτό που ακόμα και σήμερα προκαλεί το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης ήταν η φονική ληστεία της Πέτρας στις 13 Ιουνίου 1926. Γι’ αυτό το έγκλημα, θα συλληφθούν και θα εκτελεστούν στην Κέρκυρα στις 5 Μαρτίου 1930, νωρίς το πρωί, ο Γιάννης και ο Θύμιος Ρέτζος με καταγωγή από το Ανώγι. Τα σώματά τους θα μείνουν σε κοινή θέα στον τόπο της εκτέλεσης στην τάφρο του Παλιού Φρουρίου, μέχρι τη 1 το μεσημέρι με πλήθος κόσμος να συρρέει για να τα δει. Δεν ήταν και τόσο σίγουροι όλοι ότι οι θρυλικοί Ρετζαίοι ήταν νεκροί.

Τέλος, την Κυριακή 23 Μαρτίου 1930 γίνεται γνωστό ότι απόσπασμα χωροφυλάκων περικυκλώνει συμμορία κοντά στη Λάρισα και σκοτώνει τον αρχηγό της Μήτρο Τζατζά, καταγόμενο από την Κρανιά Ολύμπου και επονομαζόμενο και «Δον Ζουάν των Ορέων».  Το κεφάλι του μαζί με αυτά των συντρόφων του θα εκτεθούν δημοσίως στο κέντρο της Λάρισας το ίδιο απόγευμα ώστε και σε αυτήν την περίπτωση να πειστούν όλοι ότι είναι νεκρός.

Σχετικό αφιέρωμα για την πόλη τη διετία 1926-1928 

είχε δημοσιευτεί από τον υπογράφοντα στα Πρωινά Νέα τον Οκτώβριο του 2012