Μία αναδρομική συγνώμη εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας, εξέφρασε προς τον Κ. Κρυστάλλη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος.
Η συγνώμη αφορούσε στο ότι όπως τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η ελληνική Πολιτεία δεν τίμησε τον Κ. Κρυστάλλη για το έργο του, ούτε όσο ήταν εν ζωή, ούτε και μετά το θάνατό του. 150 χρόνια συμπληρώνονται το 2018 από τη γέννηση του Κ. Κρυστάλλη, και ο δήμος Βορείων Τζουμέρκων έχει ανακηρύξει το 2018, ως έτος Κρυστάλλη, με τις εκδηλώσεις που κορυφώθηκαν το Σάββατο στο Συρράκο, τόπο γέννησης και καταγωγής του, να τελούν υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
«Ευτυχώς – τόνισε ο κ. Παυλόπουλος – το έργο αυτού αναγνωρίζεται από εκείνους που πρέπει. Αλλά εύχομαι η Πολιτεία εφεξής να πράξει κι εκείνη το δικό της χρέος», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Νωρίτερα ο κ. Παυλόπουλος μιλώντας στην έναρξη των εορταστικών εκδηλώσεων έκανε αναφορά στη σύντομη, πλην όμως τόσο σημαντική, από πλευράς ποιοτικής παραγωγής έργου, ζωή του Κρυστάλλη.
Όπως τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Κώστας Κρυστάλλης «θύμισε στους Έλληνες της εποχής του, μέσα από το πλούσιο έργο του, την σημασία του λαϊκού πολιτισμού μας και την αξία της γλώσσας του λαού μας, της δημοτικής».
«Ο ρομαντικός Κ. Κρυστάλλης»
«Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή και χαρά ευρισκόμενος σήμερα εδώ, ύστερα από την ευγενική πρόσκληση του δημάρχου Βορείων Τζουμέρκων, για να συνεορτάσουμε στο πανέμορφο και εμβληματικό Συρράκο τα 150 χρόνια από την γέννηση ενός εκλεκτού του τέκνου, του Κώστα Κρυστάλλη. Μιας από τις πιο αγνές και χαρακτηριστικές μορφές στην ιστορία της σύγχρονης Ελληνικής ποίησης, του «ποιητή του βουνού και της στάνης», σημείωσε αρχικά για να προσθέσει.
«Παρά τις επιδράσεις που έχει δεχθεί από το δημοτικό τραγούδι, από τον Ερωτόκριτο αλλά και από συγχρόνους ομότεχνούς του, όπως ήταν ο Βαλαωρίτης, ο Ζαλοκώστας, ο Βηλαράς και οι ρομαντικοί της Αθηναϊκής Σχολής (ιδίως ο Αχιλλέας Παράσχος), ο Κρυστάλλης υπήρξε εξαιρετικά πρωτότυπος και αυθεντικός. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα κινήθηκε η ποιητική -και πεζογραφική- δημιουργία του Κρυστάλλη. Υπάρχει ωστόσο μια μεγάλη διαφορά. Ενώ οι άλλοι, όλοι οι άλλοι, ξεκινούσαν από το αστικό κέντρο για να πάνε να εξερευνήσουν το χωριό, ο Κρυστάλλης κουβαλούσε μέσα του το χωριό, τη ζωή του, τη σκέψη του, τους θρύλους του. Κουβαλούσε προ παντός τη γλώσσα του». 2. Άλλωστε, και ο ίδιος ο Παλαμάς είχε εξάρει την ποίηση του Κρυστάλλη.
Μέσα στα ελάχιστα χρόνια που έζησε, ο Κρυστάλλης πρόλαβε να μας δώσει κάποια δείγματα γραφής που φανερώνουν τον «γεννημένο πεζογράφο». Στα διηγήματά του είναι πληθωρικός, βιάζεται να τα πει όλα, σαν να προαισθάνεται πως δεν υπάρχει γι' αυτόν πίστωση χρόνου, η τόσο απαραίτητη για τη δουλειά ενός πεζογράφου.
Πολλοί έκαναν διάφορες υποθέσεις: αν δεν πέθαινε ο Κρυστάλλης τόσο πρόωρα, την εποχή που άλλοι ξεκινούν, θα γινόταν μεγάλος ποιητής ή πεζογράφος. Άλλοι λένε το αντίθετο: ό,τι είχε να πει το είπε, στο μέλλον θα αυτοεπαναλαμβανόταν και λοιπόν ο πρόωρος θάνατός του ήρθε στην ώρα του. Υποθέσεις αναπόδειχτες κι’ η μια και η άλλη. Εκείνο που μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα, είναι πως ο Κρυστάλλης είχε αληθινό ταλέντο και ανησυχία ιστορικού. Ο ρομαντισμός αυτός ήταν εκείνος που επέτρεψε στον Κώστα Κρυστάλλη, μέσα από το σύνολο του λογοτεχνικού του έργου, να εκδηλώσει την τάση υιοθέτησης υψηλών αξιών και μηνυμάτων, μακριά από την τύρβη της ζωής και την μικρότητα των ανθρώπων, που τόσο τον σημάδεψαν», ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Παυλόπουλος.
Αμέσως μετά την ομιλία του στο συνεδριακό κέντρο, ο κ. Παυλόπουλος έκανε τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Κρυστάλλη, την οποία φιλοτέχνησε ο γλύπτης Θεόδ. Παπαγιάννης.
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ
