Το ΤΕΕ Ηπείρου κατέθεσε υπόμνημα σχετικά με το σχέδιο Π.Δ της λίμνης προς την ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος συμμετέχοντας και στην σχετική διαβούλευση. Πρόκειται για ένα τεκμηριωμένο, επιστημονικό κείμενο που τοποθετείται στο σύνολο του σχεδίου ΠΔ με εξειδικευμένο τρόπο.

Τονίζει δε ότι «καθίσταται ιδιαίτερα κρίσιμη η λήψη αποτελεσματικών πρωτοβουλιών απ’ την πλευρά της Κεντρικής Διοίκησης του Υπουργείου τόσο για την θωράκιση, όσο και για την επιτάχυνση και την ολοκλήρωση της διαδικασίας θεσμοθέτησης ενώ οι προτάσεις κατατίθενται «με γνώμονα αφενός τη διασφάλιση του χαρακτηρισμού του συνόλου της περιοχής ως Φυσικού Πάρκου (υπό την έννοια του άρθρου 5 του Ν. 3937/2011) και αφετέρου τη διασφάλιση της θεσμοθέτησής του».

Ανάμεσα στις κυριότερες παρατηρήσεις και προτάσεις «οι οποίες εκτιμάται πως αν υιοθετηθούν θα συνεισφέρουν προς την θετική κατεύθυνση, τόσο σχετικά με τα επόμενα στάδια της διαδικασίας διαμόρφωσης του τελικού σχεδίου του Π.Δ., όσο και στην διαχείριση της περιοχής  μετά την θεσμοθέτησή της ως Φυσικού Πάρκου», και οι οποίες είναι συνολικά 22, περιλαμβάνονται είναι και οι εξής: 

– Θα πρέπει το Π.Δ. να περιλαμβάνει την ρητή αναφορά ότι τα όρια της υδάτινης επιφάνειας της λίμνης ταυτίζονται με την πολυγωνική με απόλυτο υψόμετρο 469,54 m. 

– Με βάση στοιχεία του φυσικού ανάγλυφου της Λίμνης, από ορθοφωτοχάρτες και παλαιότερες φωτογραφίες, το πλάτος της Ζώνης που αποτελεί ζωτικό και απαραίτητο χώρο λειτουργίας του οικοσυστήματος της Λίμνης, επομένως θα πρέπει να είναι αδόμητη, όφειλε να είναι, σε πολλές περιοχές, μεγαλύτερο των 300 m. Η Ζώνη των 300 m ( «…100 m προς την πλευρά του σχεδίου πόλεως…») έχει οριστεί Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους με την Υπουργική Απόφαση με αριθμό Φ31/4425/212/75/04.03.1977, Φ.Ε.Κ. 266 Β΄/1977 του Υπουργείου Πολιτισμού. Στην κατεύθυνση προστασίας του οικοσυστήματος σκόπιμο είναι να ορισθεί, όπου δεν υφίσταται, παρόχθια  ζώνη προστασίας πλάτους 300 m.

– Η απαίτηση περιβαλλοντικής αδειοδότησης κατά περίπτωση, ανάλογα με τη ζωνοποίηση,  για εντελώς ίδιες εργασίες (όπως αυτές περιγράφονται λ.χ. στα άρθρα 3.Ι.1γ, 3.Ι.2, 3.Ι.4.α2, 3.Ι.4.β2, 3.Ι.5.3ε, 3.Ι.6.4), όπως και η μη καθολική, αλλά επίσης κατά περίπτωση, ρητή αναφορά στην υποχρέωση περιβαλλοντικής αδειοδότησης, όπως συναντάται σε διάφορα άρθρα και υποάρθρα του σχεδίου Π.Δ., προκαλεί σύγχυση και πιθανά μελλοντικά προβλήματα στην αδειοδότηση έργων ή/και δραστηριοτήτων εντός της  έκτασης του Περιφερειακού Πάρκου. Προτείνεται η καθολική ρητή αναφορά σε περιβαλλοντική αδειοδότηση σε όλα τα άρθρα και υποάρθρα του σχεδίου Π.Δ., μιας και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο περιβαλλοντικής αδειοδότησης αυτονόητα τηρείται και εντός του Φυσικού Πάρκου και δεν συναρτάται από το είδος της ζώνης αλλά από την κατάταξη του έργου ή/και της δραστηριότητας σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 1 παράγραφος 1 του Ν. 4014/2011 και την αντιστοίχησή του με τις ομάδες των Παραρτημάτων του άρθρου 4 της Υ.Α. με αριθμό ΔΙΠΑ/οικ.37674/16. 

– H πρόβλεψη δυνατότητας δημιουργίας νέων εξεδρών, προβλητών κ.ο.κ., με προϋπόθεση τη σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης και πως θα πρόκειται για κατασκευές αποκλειστικά βοηθητικές και ενισχυτικές των δραστηριοτήτων κωπηλασίας, ιστιοπλοΐας και άλλων ήπιων δράσεων αναψυχής στον ναυτικό στίβο της λίμνης Παμβώτιδος, δραστηριοτήτων που επιτρέπονται στην υδάτινη έκταση της λίμνης σύμφωνα με το άρθρο 3.Ι.1β του σχεδίου Π.Δ., εκτιμάται πως δεν προκαλεί μεταβολή ή αλλοίωση της φυσικής κατάστασης, σύνθεσης ή εξέλιξης του φυσικού περιβάλλοντος και δεν επιβαρύνει το περιβαλλοντικό ισοζύγιο της λίμνης, ως εκ τούτου θα μπορούσαν να προστεθούν στο άρθρο 3.Ι.1.β (ζώνη Α.1). 

Καθώς οι ναυταθλητικές δραστηριότητες στην υδάτινη επιφάνεια της λίμνης (κωπηλασία , ιστιοπλοΐα, σκι)  και η κίνηση σκαφών συγκοινωνίας και αναψυχής αναφέρονται σε διάφορα άρθρα του Π.Δ. σκόπιμη θεωρείται η εκπόνηση μιας ολοκληρωμένης μελέτης  με αντικείμενο τόσο τη δυνατότητα και τον βαθμό άσκησης αυτών των δράσεων όσο και τη χωροθέτηση των απαιτούμενων υποστηρικτικών εγκατάστασεων,  υποδομών κ.λ.π. 

– Στο άρθρο 3.Ι.2 (ζώνη Α.2) συντελεί σε θετική κατεύθυνση η προσθήκη πρόβλεψης διαχείρισης του καλαμιώνα με ειδικές μελέτες διαχείρισης καλαμιώνα, ώστε κάθε εργασία σε αυτόν να γίνεται ελεγχόμενα και να μη διαταράσσεται ο βιολογικός κύκλος των έμβιων όντων.

– Στο άρθρο 3.Ι.3.β1 (ζώνη Α.3) που αφορά την περιοχή του νησιού, πέραν της ορθής αναφοράς του σχεδίου Π.Δ. σε βελτίωση μονοπατιών, στέγαστρα-παρατηρητήρια, υπαίθριους χώρους περιβαλλοντικής εκπαίδευσης κ.λ.π. θα ήταν σκόπιμη και η χρήση μικρών παρατηρητηρίων και κέντρων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης κλειστού τύπου για τους χειμερινούς μήνες, καθώς η περιοχή σφύζει από ζωή και αποτελεί πόλο έλξης πλούσιας ορνιθοπανίδας. 

– Στο άρθρο 3.Ι.4 (ζώνη Α.4.1) πρέπει να καθοριστεί η γενικότερη διαχείριση  του αναχώματος της Αμφιθέας, μιας κι η κατασκευή του έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιβαρυντική για το οικοσύστημα της Λίμνης. Ως εκ τούτου η διαχείρισή του συντείνει στον σκοπό θεσμοθέτησης του εν λόγω Π.Δ και συντελεί θετικά σε τρεις κατευθύνσεις:

α) Είναι προφανώς αναγκαία, εξαιτίας του περιορισμού του όγκου των νερών της λίμνης, του αυξανόμενου ευτροφισμού, της μείωσης του διαλυμένου οξυγόνου, της συσσώρευσης τοξικής ιλύος στον πυθμένα της και της σταδιακής μείωσης του πληθυσμού της ιχθυοπανίδας και ορνιθοπανίδας η αναγκαιότητα οξυγόνωσης των νερών της, πιθανόν μέσω άμεσης σύνδεσής της με τις πηγές του Μιτσικελίου (Κιόσκι και Σεντίνικου), καθώς πρόκειται για ένα οικοσύστημα, διαπιστωμένο από πλήθος μελετών, πως ιστορικά ανήκε στην υδάτινη επιφάνεια της λίμνης. 

β) Η έκδοση του Π.Δ. χωρίς πρόβλεψη για το συγκεκριμένο θέμα αποκόπτει το τμήμα της υδάτινης επιφάνειας της λίμνης πίσω από το ανάχωμα της Αμφιθέας. Το αναγνωρίζει και το νομιμοποιεί  σαν τμήμα ξηράς με συνέπεια, εκτός των άλλων, να απομονώνονται οριστικά οι συγκεκριμένες πηγές τροφοδοσίας της λίμνης. Η ενοποίηση της υδάτινης περιοχής πίσω απ’ το ανάχωμα με τον υδάτινο όγκο της λίμνης ανατάσσει σε ένα βαθμό το διαταραχθέν, απ’ την κατασκευή του, οικοσύστημα. 

γ) Ο προσδιορισμός τόσο του ορίου της υδάτινης επιφάνειας όσο και της προτεινόμενης παρόχθιας ζώνης προστασίας των 300μ στην περιοχή του εν λόγω αναχώματος δεν πρέπει να θεωρεί ως όριο αναφοράς το ανάχωμα αλλά να γίνει με βάση το υψόμετρο των 469,54 m (βλ. επισήμανση 2 του παρόντος υπομνήματος). 

– Σκόπιμη κρίνεται και η αντίστοιχη με το σημείο 11 διαχείριση του αναχώματος Ανατολής-Κατσικά, καθώς η περιοχή πίσω και από το συγκεκριμένο ανάχωμα διαχρονικά συνιστά έκταση- μαζί με εκείνη του Μητροπολιτικού Πάρκου- του λιμναίου οικοσυστήματος η οποία παρείχε τη δυνατότητα αυτοκαθαρισμού  των νερών της λίμνης και ήταν τόπος εκκόλαψης και αναπαραγωγής της ιχθυοπανίδας. Σε αντιστοιχία με τα προαναφερθέντα προτείνεται η τροποποίηση της ονομασίας του Πάρκου που αναφέρεται στο άρθρο 3.Ι.4.β.2.iv σε Περιβαλλοντικό, Υγροτοπικό Πάρκο. 

– Τμήση αναχωμάτος ή όποια άλλη διαχείριση των περιοχών που αναφέρονται στα παραπάνω 11 και 12 σημεία του παρόντος θα πρέπει -φυσικά- να επιλεγεί ως τεχνική υλοποίηση ολοκληρωμένων μελετών διαχείρισης της ιδιαίτερα δυσμενούς οικολογικά κατάστασής της λίμνης στην κατεύθυνση της απόπειρας αποκατάστασης και προστασίας της. 

– Στο άρθρο 3.Ι.5.β2 που αφορά την ζώνη Α.5  (παραλίμνια περιοχή καρστικών εδαφών με σημαντικές πηγές τροφοδοσίας της λίμνης) θα πρέπει να προσδιοριστούν ακριβέστερα, με έμφαση στα ποσοτικά  χαρακτηριστικά, οι επιτρεπόμενες «υποδομές για την εξυπηρέτηση της εστίασης και αναψυχής μικρής κλίμακας…». 

– Σκόπιμο θα ήταν επίσης να προσδιοριστεί ακριβέστερα η επιτρεπόμενη «χρήση της όχθης και παρόχθιας ζώνης για αναψυχή…» όπου απαντάται στο σχέδιο Π.Δ. [λ.χ. στο άρθρο 3.Ι.5.θ (ζώνη Α.3), στο άρθρο 3.Ι.3.7 (ζώνη Α.3) κ.λ.π.].  

Ειδικότερα για την χρήση της όχθης και παρόχθιας ζώνης για αναψυχή, που αναγράφεται στο άρθρο 3.Ι.3.β7,  καθώς η αναψυχή δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένα, σκόπιμο θα ήταν μέχρι την εκπόνηση του  σχεδίου διαχείρισης να περιοριστεί εντός των εγκεκριμένων ορίων του οικισμού. Σημειώνεται πως ένα από τα κοινά σημεία της επιτροπής εργασίας που είχε συσταθεί το 2012 από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, την Περιφέρεια Ηπείρου, τον Δήμο Ιωαννιτών και το Τ.Ε.Ε για να επεξεργαστεί το σχέδιο του προηγούμενου Π.Δ. που είχε τεθεί σε διαβούλευση, ήταν να μην επιτραπούν οι υποδομές εστίασης εκτός των εγκεκριμένων ορίων του οικισμού.

– Σχετικά με τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες στο άρθρο 3.Ι.6 (ζώνη Α.6) πριν την ίδρυση και λειτουργία τους να ελεγχθεί η πλημμυρίτιδα ζώνη, καθώς η περιοχή αντιμετωπίζει συχνά τέτοια προβλήματα και η όποια επιτρεπόμενη κατασκευή και δραστηριότητα θα πρέπει να γίνεται με διασφαλισμένους όρους λειτουργικότητας και ασφάλειας.

– Η δημιουργία ποδηλατοδρόμου και πεζοδρόμου περιμετρικά της λίμνης, σε θέσεις, με υλικά και τρόπο κατασκευής που θα τύχουν των απαιτούμενων εγκρίσεων και αδειοδοτήσεων από τον Φορέα Διαχείρισης και τις αντίστοιχες αρμόδιες Υπηρεσίες, έτσι ώστε η λίμνη να είναι σε επαφή με τους πολίτες και όχι απομονωμένη θεωρείται πως συμβάλλει στους στόχους του Π.Δ. στο πνεύμα του άρθρου 5.2.β του Ν. 3937/2011.

– Σχετικά με το άρθρο 3.ΙΙ.4 (ζώνη Β.4, Περιοχή Προστατευόμενων Τοπίων) επισημαίνεται πως πρόκειται για αγροτική περιοχή όπου, μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων που συμβάλουν στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, κυρίαρχη θέση έχει η πτηνοτροφία. Οι πτηνοκτηνοτροφικές μονάδες που απαλάσσονται της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης (καθώς και όσες υπάγονται στην Β΄ κατηγορία του άρθρου 1 παράγραφος 1 του Ν. 4014/2011 και υπάγονται στην διαδικασία έκδοσης Π.Π.Δ.) με βάση τη δυναμικότητά τους (βλ. Υ.Α. με αριθμό ΔΙΠΑ/οικ.37674/16, Παράρτημα VII, Ομάδα 7η: Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις), όπως και οι ήπιες βιοτεχνικές χρήσεις χαμηλής όχλησης με αντικείμενο την παραγωγή ή μεταποίηση τοπικών προϊόντων, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στις επιτρεπόμενες δραστηριότητες της συγκεκριμένης ζώνης σε περιοχές που δε ρυθμίζονται από κανονιστικές πράξεις καθορισμού χρήσεων γης (ΣΧΟΟΑΠ, ΖΟΕ κ.λ.π.). 

– Σχετικά με το άρθρο 3.ΙΙ.5.β (ζώνη Β.5, υποζώνες Β.5.2 & Β.5.3) για την προστασία των περιοχών του Πάρκου Κάτσαρη και του Μάτσικα από την περαιτέρω οικιστική ανάπτυξη και τουριστική εκμετάλλευση προτείνεται η πρόβλεψη αδόμητης παραλίμνιας ζώνη σε βάθος 100 m από την καθορισμένη όχθη της λίμνης καθώς και απαγόρευση χορήγησης παρεκκλίσεων από τους ισχύοντες όρους δόμησης.

– Το καθεστώς προστασίας για τις υποζώνες   Β.5.1, Β.5.2, Β.5.3 και Α.4.2  μπορεί να διασφαλιστεί, ώστε η χρήση τους από τους κατοίκους του αστικού συγκροτήματος να γίνεται χωρίς προβλήματα πρόσβασης  σ’  όλο το παράκτιο μήκος, εφόσον δεν δημιουργηθούν στο  όριο τους με το αστικό συγκρότημα δίκτυα εξυπηρέτησης υψηλής όχλησης, αλλά κυρίως δίκτυα ήπιας κυκλοφορίας που στόχο θα έχουν την εξυπηρέτηση των παρακείμενων χρήσεων γης. Θα αποτελέσει στρατηγικό πρόβλημα, μη αναστρέψιμο, η δημιουργία άξονα (αρτηρίας) διερχόμενης κυκλοφορίας  μεταξύ του κόμβου Τζουμέρκων της Εγνατίας Οδού και της περιοχής του αεροδρομίου, που θα αποκλείει την ελεύθερη πρόσβαση των κατοίκων στο παραλίμνιο μέτωπο των ανωτέρω χρήσεων γης.